De Bolkestein-richtlijn zal niets veranderen

In principe zijn de Belgische grenzen tot 1 mei 2006 gesloten voor buitenlandse werknemers uit de nieuwe lidstaten. “Maar dat is een puur theoretisch verbod,” zegt Marc De Vos, docent Sociaal Recht aan de Universiteit Gent en advocaat bij Lontings & Partners. “De poort is dicht, maar de Oost-Europeanen kunnen langs deuren en ramen massaal het land in. Poolse bouwbedrijven kunnen hier perfect met eigen werknemers opereren of hen tijdelijk naar België detacheren. Dan moeten ze wel de arbeidsvoorwaarden van het gastland naleven. Dankzij het vrije verkeer van diensten kunnen bouwvakkers ook als zelfstandigen aannemingscontracten sluiten met lokale opdrachtgevers. Wettelijk gezien zijn ze dan niet gebonden aan onze loonnormen, alleen aan de eerlijke handelspraktijken. En dan zijn er nog de Poolse arbeiders met een dubbele nationaliteit (Pools-Duits). Die kunnen hier zonder enige belemmering komen werken.”

De huidige regering dweilt dus met de kraan open. De Vos: “Hoe kan je nu controleren of Poolse zelfstandigen geen schijnzelfstandigen zijn en of Poolse firma’s de arbeidsvoorwaarden van het ontvangstland toepassen? Áls de inspecteurs ze al kunnen vinden, spreken ze de taal niet en ontbreken er inlichtingen uit het thuisland. Het ontwerp van de Europese dienstenrichtlijn verandert daar geen jota aan. Het voorstel laat de situatie van vandaag bestaan, wat de tegenstanders ook mogen beweren. Frits Bolkestein, de voormalige EU-commissaris, voorzag namelijk in één uitzondering op het oorsprongbeginsel. Ook in de toekomst zal het ontvangstland de plicht hebben de harde kern van zijn nationale arbeidsvoorwaarden op te leggen aan buitenlandse werknemers die hier in onderaanneming komen werken.”

Toch rijst er een gigantisch probleem. Tussen de Europese lidstaten bestaat voorlopig nog geen communicatie op sociaal vlak. De Vos: “De lokale inspecteurs worden nu van het kastje naar de muur gestuurd bij gebrek aan enige grenscontrole. Daarom pleit ik voor een systeem van informatie-uitwisseling tussen de verschillende lidstaten. Zonder zo’n databank kan je nooit een afdoende controle inbouwen. Bovendien staat deze maatregel al in de bestaande detacheringsrichtlijn uit 1996, die jammer genoeg nog altijd niet in de praktijk is omgezet.”

Zolang er grote inkomensverschillen in de EU blijven bestaan, zullen arme arbeidskrachten uit het Oosten hun kans wagen in het rijkere Westen, weet De Vos. “Macro-economisch bekeken is dat op termijn een goede zaak voor iedereen. Zo krik je het welvaartsniveau in die landen op, waardoor voor onze bedrijven nieuwe afzetmarkten ontstaan. Maar tijdens de overgangsperiode betalen we een prijs: een tijdelijk verlies aan concurrentiekracht.”