De beul van BNP Paribas

Benjamin Lawsky, de jongste telg onder de Amerikaanse toezichthouders, heeft de oorlog verklaard aan de banken. BNP Paribas is zijn volgende doelwit.

De 44-jarige Amerikaan Benjamin Lawsky heeft een naam die meteen zegt waarvoor de man staat: de wet handhaven. Drie jaar geleden werd hij benoemd tot hoofd van de financiële waakhond van de staat New York, en verklaarde hij de oorlog aan de banksector.

Zijn bijnamen laten weinig aan de verbeelding over: de terreur van Wall Street, de beul van de banken,… De grote huizen op Wall Street hadden het al een tijdje in de gaten: met deze jonge sheriff valt niet te spotten. De Franse bankreus BNP Paribas ervaart dat nu ook, tot zijn scha en schande. Als Lawsky zijn zin krijgt, dreigt BNP Paribas een boete tot 10 miljard dollar te moeten betalen, ongeveer één keer de jaarwinst.

Lawsky is een man met een missie, die bovendien geen schrik heeft om jacht te maken op de grote vissen. Tussen 2001 en 2007 was hij federaal procureur in het zuiden van New York. Hij zette verschillende leden van maffiaclans en drugsbaronnen achter tralies. Sinds 2011 pakt hij, in zijn ogen, gewoon een andere categorie schurken aan: de bankiers.

“Benjamin Lawsky brengt iets dat andere toezichthouders volledig ontberen: ijver en passie”, zegt Bartlett Naylor van de Amerikaanse ngo Public Citizen. Een passie die hij verantwoordt door de volharding die bankiers aan de dag leggen om wetten te overtreden: “Als het niet witwassen is, dan fiscale ontduiking. Als het geen fiscale ontduiking is, dan de manipulatie van rentetarieven. Je zou je beginnen af te vragen waar al die regelgeving voor dient”, aldus Lawsky.

Als hoofd van het New York State Department of Financial Services (NYDFS) houdt Lawsky toezicht op 4400 financiële instellingen met zetel in New York, die samen 6200 miljard dollar vertegenwoordigen. De NYDFS werd pas in 2011 opgericht door Andrew Cuomo, de gouverneur van de staat New York. Cuomo zette meteen een van zijn trouwste luitenanten aan het hoofd van de NYDFS.

Lawsky’s eerste wapenfeit dateert van kort na zijn benoeming. Hij merkte dat de federale toezichthouders aarzelden om Standard Chartered aan te pakken. De Britse bank had jarenlang verboden transacties met Iran gedaan. Lawsky gooide een knuppel in het hoenderhok door ermee te dreigen haar banklicentie in te trekken. Dat was nog nooit gebeurd. Maar Lawsky vond dat niet bizar. Hij beschuldigde Standard Chartered ervan “het Amerikaanse financiële systeem open te zetten voor terroristen, wapenhandelaars, drugbaronnen en corrupte regimes”.

De strategie werkte. Tien dagen later legde Standard Chartered 350 miljoen dollar op tafel, de grootste boete ooit afgedwongen door een lokale waakhond. Maar zijn mooiste overwinning behaalde Benjamin Lawsky eerder dit jaar toen Crédit Suisse niet enkel een zware boete voor belastingfraude werd opgelegd, maar bovendien aanvaardde om schuldig te pleiten. Het was meer dan twintig jaar geleden dat dit nog was gebeurd op Wall Street.

In het spoor van Spitzer

In beide dossiers fietste Lawsky de andere toezichthouders uit het wiel. Nochtans kan zijn dienst niet strafrechtelijk vervolgen. Maar hij heeft wel de bevoegdheid om publiekelijk de namen van fraudeurs te noemen (‘name and shame‘), en daar maakt hij gretig gebruik van. Lawsky wil immers de personen die verantwoordelijk zijn voor de malversaties persoonlijk treffen. “Het heeft geen zin om schikkingen te treffen met financiële instellingen als de verantwoordelijke personen niet gestraft worden”, vindt hij. In zijn zaak tegen BNP Paribas kreeg hij al het hoofd van Georges Chodron de Courcel, de Fransman die de zakenbank van BNP Paribas leidde.

Critici zien in het offensief van Lawsky tegen de banken vooral een instrument om zijn politieke carrière uit te bouwen. De kleinzoon van joden die nazi-Duitsland ontvluchtten, groeide op in Pittsburgh, studeerde rechten aan Columbia (New York), en ontwikkelde zijn politiek talent als medewerker van een Democratische senator in Washington. Toen hij in 2001 weer in New York belandde, maakte de pers heel snel de vergelijking met ex-aanklager Elliot Spitzer, die hard optrad tegen Wall Street en gouverneur van New York werd.

“Een zaak zoals die tegen BNP Paribas kan je carrière vleugels geven”, zegt een Amerikaanse bankier in de Franse krant Les Echos. “Hard optreden tegen de banken is politiek renderend. De redenering is dat alle geld dat van de banken komt, niet uit de beurs van de belastingbetaler gehaald moet worden.”

PATRICK CLAERHOUT, ILLUSTRATIE DAAN ROSSEELS

“Het heeft geen zin om schikkingen te treffen met financiële instellingen als de verantwoordelijke personen niet gestraft worden”