De Belgische begroting is chronisch ziek

Om de begrotingsdoelstellingen voor 2013 te halen kiest de regering straks zo goed als zeker voor een nefaste kortetermijnaanpak.

Om de begrotingsdoelstellingen voor 2013 te halen kiest de regering straks zo goed als zeker voor een nefaste kortetermijnaanpak.

Een hogere btw, een belasting op vliegtuigtickets, hogere accijnzen, een hogere belasting op kapitaal, de afbouw van de fiscale aftrekbaarheid van dienstencheques, snijden in de overheidsuitgaven… Het zijn maatregelen die tijdens het lopende begrotingsconclaaf op tafel liggen. De opdracht is niet min. Om het begrotingsdeficit in 2013 terug te dringen tot 2,15 procent van het bruto binnenlands product (bbp) moet de federale regering op zoek naar 3,721 miljard euro. Samen met de andere overheden gaat het om een totale inspanning van 4,7 miljard euro of 1,2 procent van het bbp. En in 2014 komt daar nog eens 8 miljard euro bij, staat in het rapport van het monitoringcomité voor de begroting.

De federale excellenties hebben duidelijk gemaakt dat de regering kiest voor een combinatie van extra belastingen en minder uitgaven, maar het ziet ernaar uit dat de slinger vooral in de richting van meer taksen gaat. Dat baart zorgen.

“Uit onderzoek blijkt dat belastingen op korte termijn effectiever zijn dan snoeien in de uitgaven om de begroting te saneren”, zegt Gert Peersman van de Universiteit Gent. “Maar de neveneffecten zijn op lange termijn schadelijk. Besparingen via belastingen zijn niet duurzaam. Snoeien in de uitgaven is dat wel, voor zover de overheidsinvesteringen niet worden aangepakt.”

Wie een diagnose maakt van de Belgische overheidsfinanciën, merkt dat er eigenlijk geen rek meer zit op de extra fiscale druk. Met de totale belastingontvangsten die 48 procent van het bbp bedragen, behoort België tot de Europese top drie. “In België loopt het overheidsbeslag – alles wat de overheid uitgeeft – op tot meer dan 50 procent van het bbp. Dat kan gerust omlaag. In veel andere Europese landen is dat 45 procent”, zegt Stijn Decock, hoofdeconoom van Voka. “We zien ook dat de output van de hoge belastingdruk niet indrukwekkend is. België heeft niet zo’n efficiënte overheid en de infrastructuur kan beter.”

Lapmiddelen

België is niet alleen een kampioen in fiscale druk, ook onze overheidsuitgaven zijn een topper. De primaire uitgaven, de uitgaven zonder de rentelasten, stegen van 40 procent van het bbp in 2000 tot meer dan 47 procent.

België zit in een vicieuze cirkel. Het gebrek aan uitgavendiscipline maakt een hoge belastingdruk onvermijdelijk. De prioriteit moet liggen bij de verlaging van de primaire uitgaven en het streven naar een structureel positief primair saldo, zeggen de economen in koor. De overheidsfinanciën zijn al jaren chronisch ziek en tot nog toe werden alleen lapmiddelen toegediend. De vrees bestaat dat de regering opnieuw voor die lapmiddelen zal kiezen.

Bart Vancraeynest, hoofdeconoom van Petercam: “We moeten dringend een langetermijnvisie ontwikkelen waarbij maatregelen genomen worden die over een aantal jaar op kruissnelheid tot resultaten leiden, bijvoorbeeld de afschaffing van het brugpensioen. Dat debat wordt te weinig gevoerd of er bestaat alleen een consensus over halfslachtige ingrepen.”

Vancraeynest denkt bijvoorbeeld aan de arbeidsmarkt. “Iedereen is het erover eens dat de lasten op arbeid omlaag moeten. Maar tegelijk kiest de regering voor een verschuiving van de belasting terwijl het land behoefte heeft aan lagere totale fiscale druk. Dat laatste leidt tot hogere groei en meer werkgelegenheid. We moeten keuzes maken. Willen we een ambtenarenapparaat waarvan de totale kosten 2 procentpunt van het bbp hoger liggen dan het Europese gemiddelde?”