De bankiers hadden beter moeten weten

Het staat vandaag netjes om Alan Greenspan, de voormalige voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (Fed), af te schilderen als een van de grootste bellenblazers uit de financiële geschiedenis. De krediet- en vastgoedzeepbel die zo vernietigend uit elkaar spatte, het zou in de eerste plaats de schuld van Greenspan zijn omdat hij in de periode 2003-2004 de beleidsrente te lang te laag hield. Dat is te kort door de bocht. Met die beschuldiging proberen investeerders en bankiers hun handen in onschuld te wassen.

Greenspan leverde inderdaad het zeepsop – in een geslaagde poging om in die jaren deflatie te voorkomen – maar hij blies de bellen niet. Dat deden beleggers en bankiers door veel te roekeloos om te springen met dat goedkope geld. De financiële goegemeente geloofde zijn eigen sprookjes dat risico’s niet meer van deze wereld waren en durfde hebben en houden te riskeren voor een handvol euro of dollar extra. Greenspan schudde het hoofd bij zoveel onbezonnenheid. In een speech van augustus 2005 waarschuwde hij dat “de geschiedenis niet vriendelijk afrekent met langere periodes van lage risicopremies”. De boodschap ging volledig verloren, maar Greenspan had overschot van gelijk. De markten deden hun huiswerk niet meer en lieten zich een kat in een zak aansmeren. Dat falen van de markt moet de grootste schok geweest zijn voor Greenspan.

Het is nochtans een ijzeren wet in financiën. Extra risico neem je alleen als je daar voldoende voor vergoed wordt. De voorbije jaren lapten de banken wereldwijd, de Belgische grootbanken in het bijzonder, deze wet aan hun laars. Daarvoor moet je een bankier zijn, om te zondigen tegen het abc van de financiële economie. Voor wat extra geld, toegegeven het was eventjes een rijkelijk gevulde hand, stapelden Fortis, Dexia en KBC hun balansen vol risico’s. De omvang en de strategie van de banken werd een functie van de vereiste winst die het management of de aandeelhouder wenste en vloeide niet langer voort uit een gezonde verhouding tussen genomen risico en te verwachten rendement. ‘De anderen deden het ook en dus moesten wij wel volgen’ is te zwak als excuus om deze onvergeeflijke fout goed te praten.

Achteraf is gebleken dat de grootbanken het hele huis geriskeerd hebben op de casinotafel. Als iemand zijn huiswerk had moeten maken, en een correcte prijs had moeten plakken op risico, dan wel de bankiers. Dat is hun stiel. Dat is een van de redenen van hun bestaan. Als de crisis één les geleerd heeft, dan luidt deze les dat risico’s altijd van deze planeet zullen zijn en dat beleggers en bankiers daar best rekening mee houden. Maar het geheugen is kort en het nieuwe langdurige goedkoop geldbeleid van de centrale banken daagt de animal spirits van de markt weer uit. Dat de banken deze keer het hoofd koel houden, is voorlopig een verworvenheid. Ze moeten wel van Neelie Kroes en ze hadden zelf ook wel begrepen dat ze hun risicoprofiel moesten bijspijkeren. Het is doodjammer dat ze daarvoor eerst met het hoofd tegen de muur moesten lopen.

y Door Daan Killemaes

‘De anderen deden het ook en dus moesten wij wel volgen’ is te zwak als excuus.