Spaarders krijgen op een spaarrekening bij een prijsbreker tot tien keer meer rente dan bij een grootbank. En toch komt de massa spaargeld maar niet in beweging. Spaarders aarzelen de stap te zetten naar een bank die ze niet kennen.
Belfius heeft de basisrente op zijn klassieke spaarboekje verlaagd van 0,15 tot 0,10 procent. De getrouwheidspremie daalde van 0,15 naar 0,10 procent. De totale vergoeding is nu exact gelijk aan die van de klassieke spaarrekening van concurrent KBC. Die 0,20 procent is slechts een tiende van de 2 procent die PSA Bank op haar Distingo Plus-rekening belooft. Het is een raadsel hoe de Franse bankpoot van de autobouwer PSA Peugeot Citroën als enige instelling zo’n hoge spaarrente kan aanbieden. PSA Bank is een nieuwe naam op de Belgische spaarmarkt. Ook bij MeDirect, een andere nieuwkomer, ligt de rente fors boven dan die van klassieke spaarrekeningen (zie tabel Prijsbrekers versus grootbanken).
En toch verliezen de grootbanken niet massaal klanten. In 2014 hadden ze een marktaandeel van 66 procent, tegenover 68 procent in 2010. Heel wat spaarders aarzelen de stap te zetten naar een bank die ze niet kennen.
Kleine winstmarge
PSA Bank gebruikt het Belgische spaargeld naar eigen zeggen om autoleningen te verstrekken aan klanten die een Peugeot, een Citroën of een DS willen kopen, en om de voorraad wagens en losse onderdelen van concessiehouders voor te financieren. In maart konden de klanten van Peugeot op vier jaar lenen voor een wagen tegen een jaarlijks kostenpercentage van 1,49 procent. Dat kostenpercentage houdt niet enkel rekening met de intresten, maar ook met andere kosten, zoals dossierkosten. Lenen over een periode van zes jaar kon tegen een jaarlijks kostenpercentage van 2,99 procent.
PSA Bank leent bij de Belgische spaarders en betaalt daarop 2 procent rente, om het geld op haar beurt te lenen aan de kopers, die een rente van 1,5 à 3 procent betalen. Veel winstmarge kan de bank daar dus niet uit puren. Natuurlijk zorgt een goedkope autolening ook voor inkomsten aan de andere kant van de groep, omdat er meer opbrengsten uit de verkoop van wagens binnenkomen.
Voor de crisis financierde PSA Bank zich enkel op de financiële markten. In 2013 moest ze een beroep doen op Franse overheidssteun, nadat de Europese automarkt in elkaar was gestort. Sindsdien biedt de bank van de autobouwer spaarboekjes voor particulieren aan, eerst in Frankrijk en sinds eind vorig jaar ook in België. PSA Bank maakte gebruik van de lage rentevoeten om haar leningen bij financiële instellingen te herfinancieren. Enkele weken geleden maakte ze bekend dat ze door een omruiloperatie van lopende leningen nog slechts voor 279 miljoen aan kredieten met een overheidsgarantie heeft uitstaan. Oorspronkelijk was dat 1,5 miljard euro.
Speculatieve rating
De twee grootste kredietbeoordelaars, Moody’s en Standard & Poor’s, kennen PSA Bank een speculatieve kredietrating toe — de ‘rommelstatus’. “Die ratings zijn slechts een externe analyse van de balans van een bank”, is bij PSA Bank te horen. “De stresstests van de Europese Centrale Bank (ECB) hebben we met succes doorstaan.”
Ook de kredietwaardigheid van de autogroep boven PSA Bank is bedenkelijk. Maar de rating van het land waar de bank een licentie heeft verkregen, is mogelijk nog belangrijker dan de kredietwaardigheid van de bank zelf. Sinds de bankencrisis is de overheidswaarborg voor spaargeld in de Europese Unie opgetrokken tot 100.000 euro per bank en per klant. Volgens een Europese richtlijn moeten de overheden het spaargeld terugbetalen binnen de twintig werkdagen na een aanvraag, en in uitzonderlijke omstandigheden binnen de dertig werkdagen.
Als de consument het puur egoïstisch bekijkt, is het daardoor minder relevant welke risico’s de bank met zijn spaargeld neemt. Het is aan de toezichthouder van het land om de risico’s onder controle te houden. Spaargeld boven 100.000 euro bent u wel zogoed als zeker kwijt bij een faillissement van de bank.
De Nationale Bank van België deed onlangs nog uitspraken over de slinkende winstgevendheid van de Belgische banken. De instelling raadde in haar jongste jaarverslag aan de rente op sommige producten aan te passen en de kosten door te rekenen aan de klanten, zodat de instellingen er realistische marges op zouden verdienen. Voor de Belgische bijkantoren van buitenlandse banken, zoals PSA Bank en MeDirect, is niet de Nationale Bank, maar de lokale toezichthouder van het hoofdkantoor bevoegd.
Voor PSA Bank garandeert Frankrijk het spaargeld van Belgen bij een eventueel faillissement van PSA Bank. Net zoals België heeft Frankrijk de op twee na hoogste kredietwaardigheidsrating (AA) bij Standard & Poor’s en Fitch. De derde kredietbeoordelaar, Moody’s, schat Frankrijk (Aa1) iets hoger in dan België (Aa3). Als we op de kredietratings mogen vertrouwen, zou dat betekenen dat spaargeld veiliger is bij een Franse bank dan bij een Belgische bank.
Onder Maltese vlag
Sinds kort zijn er twee instellingen onder Maltese vlag actief in ons land. MeDirect is een ambitieuze bank die veel reclame maakt en tegen competitieve prijzen een ruim aanbod aan bankdiensten aanbiedt. Daarnaast is er de obscure Nemea Bank, die in België enkel wat hoogrentende termijnrekeningen verkoopt en de aandacht niet opzoekt. Zowel de niet-gereglementeerde spaarrekeningen van MeDirect als de termijnrekeningen van Nemea vallen onder de Maltese depositogarantie.
De kredietwaardigheid van Malta scoort minder goed dan die van België en Frankrijk. Malta krijgt bij Moody’s (A3), Standard & Poor’s (BBB+) en Fitch (A) wel nog altijd het label van een zekere kwaliteit van kredietwaardigheid. Er wordt ook geregeld gewezen op het grote gewicht van de banksector in de kleine economie van Malta. Maar de meeste van die zogenaamd Maltese banken zijn dochterbedrijven van grote internationale instellingen, zoals Deutsche Bank.
Xavier De Pauw, de CEO van MeDirect, voegt eraan toe dat de lidstaten van de Europese Unie wel voor elkaar in de bres zullen springen als het erop aankomt. “Dat bleek toen de Cypriotische banken enkele jaren geleden over de kop gingen. De Europese leiders hebben er toen voor gezorgd dat alle spaarders hun geld tot 100.000 euro terugkregen.” Een Europees beschermingsfonds bestaat nog altijd niet. Dat moet elke lidstaat voor zich organiseren.
Alle banken met een licentie in Malta moeten bijdragen aan het Depositor Compensation Scheme van het land, afhankelijk van de deposito’s die ze op hun balans hebben. Dat Maltese beschermingsfonds is nog in volle opbouw. Eind 2013 was er volgens het recentste jaarverslag nog maar 18,4 miljoen euro kapitaal ingebracht. Tegen 2026 zouden alle landen van de Europese Unie reserves moeten hebben ter waarde van 1 procent van de deposito’s die door de waarborgregeling worden gedekt. De overblijvende banken moeten uiteindelijk de factuur betalen als een bank failliet gaat.
“Vanaf een blanco blad”
MeDirect is het Belgische filiaal van Mediterranean Bank, de derde bank van Malta. Mediterranean Bank zakte in november 2008 door de bodem van het vereiste minimumkapitaal, waardoor de Maltese toezichthouder de activiteiten aan banden legde. In juli 2009 stapte de Britse private-equityspeler AnaCap Financial Partners in het kapitaal. “De bank van nu heeft niets meer te maken met de bank van toen”, reageert De Pauw. “AnaCap kocht een bank met een balans van amper 40 miljoen euro. Dat was een kans voor ons om vanaf een blanco blad te starten met een nieuw businessmodel.” We konden geen kredietrating terugvinden voor de bank of voor obligaties die ze heeft uitgegeven.
Het Belgische spaargeld wordt volgens MeDirect geïnvesteerd in leningen aan grote Europese bedrijven en obligaties van banken met een onderpand (covered bonds). Een van de redenen waarom MeDirect meer rente kan bieden op zijn niet-gereglementeerde spaarrekeningen, is zijn lage kostenstructuur als pure internetbank. Bovendien worden heel wat bankenbelastingen in België berekend op basis van het bedrag op de gereglementeerde spaarboekjes. De Pauw spreekt over een verschil van 0,1 tot 0,15 procentpunt aan heffingen tussen een gereglementeerde en een niet-gereglementeerde rekening. Op het spaarboekje van MeDirect met de hoogste rente is het geld bovendien niet onmiddellijk beschikbaar en is een vooropzegging van drie maanden verplicht.
Belgische banklicentie
MeDirect is zich ervan bewust dat veel Belgen aarzelen om over te stappen van hun Belgische bank naar een Maltese bank. Het is een van de redenen waarom MeDirect een Belgische banklicentie heeft aangevraagd bij de Nationale Bank van België. Tot nu toe trok de instelling ongeveer 10.000 klanten aan.
Sommige exotisch klinkende namen, zoals Banca Monte Paschi Belgio, hebben al een Belgische banklicentie en vallen onder ons depositogarantiesysteem. Dat is wellicht een goede zaak voor de spaarders, want het Italiaanse moederbedrijf Banca Monte dei Paschi di Siena heeft al verscheidene keren bij de Italiaanse overheid moeten aankloppen voor steun. De andere prijsbrekers op de Belgische spaarmarkt vallen doorgaans onder de Franse, de Nederlandse of de Belgische depositogarantie.
Rentedalingen
De rente op de spaarboekjes van de klassieke Belgische spaarbanken nadert met rasse schreden haar dieptepunt. Volgens de bankenfederatie Febelfin mogen de banken niet minder dan 0,1 procent basisrente en 0,01 procent getrouwheidspremie afficheren op de gereglementeerde spaarrekeningen. De basisrente begint te lopen vanaf de eerste dag. Op de getrouwheidspremie hebben spaarders pas recht als ze hun geld een jaar lang onaangeroerd laten.
De spaarrentes bij de internetbanken staan vermoedelijk al onder druk. Het is onwaarschijnlijk dat ze hun vergoedingen nog lang zo hoog kunnen houden. De ECB koopt sinds vorige maand massaal overheidsobligaties en zet daarmee druk op de rente op overheidspapier, en onrechtstreeks op de rente op bedrijfsleningen en consumentenleningen. MeDirect heeft overigens al een renteverlaging aangekondigd. Vanaf 12 mei zakt de nettorente op de ME3-spaarrekening van 1,8 naar 1,6 procent.
Daarom is het beter te kiezen voor een spaarboekje met een hoge getrouwheidspremie, omdat die hoge premie dan vastklikt voor het komende jaar. Een wijziging van de basisrente gaat daarentegen onmiddellijk in. Een andere optie zijn hoogrentende termijnrekeningen met een looptijd van een of meer jaren. Er zijn nog vier banken die 1 à 1,5 procent netto afficheren op een termijnrekening van één jaar.
Ilse De Witte
Het lijkt onwaarschijnlijk dat de internetbanken hun vergoedingen nog lang zo hoog kunnen houden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier