De orkaan Katrina heeft niet alleen mensenlevens, huizen en casinoboten verwoest, maar ook het geloof in overheidsmanagement.
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
Reacties: marc.buelens@trends.be
Vorig jaar nog werd de Amerikaanse president George Bush herkozen wegens zijn leiderschapscapaciteiten in tijden van crisis.
Daar is niet veel van juist gebleken tijdens zijn tweede ernstige leiderschaps-test. Blunder na blunder heeft duidelijk gemaakt dat zonder zijn adviseurs (op trouwfeesten of op reis) de ‘jonge’ Bush een nog grotere knoeier is dan zijn ergste criticasters durven te formuleren. Bush jr. zal niet in de voetsporen treden van zijn grote idool Ronald Reagan.
Drie voorspelde rampen. Kan de overheid op min of meer rationele wijze haar prioriteiten stellen, die systematisch implementeren en blijvend rekenen op de steun van de bevolking die haar bestuurders moet herverkiezen? Het antwoord blijkt, zeker na de orkaan Katrina, overduidelijk: neen.
Voor 11 september 2001 was de Amerikaanse regering gewaarschuwd dat er drie grote waarschijnlijke rampen waren: een aardbeving in San Francisco, een terreuraanslag in New York en het begeven van de dijken in New Orleans. Los van alle politieke spelletjes zou een rijke en verantwoordelijke overheid deze rampen toch moeten voorkomen en alles op alles zetten om na een onafwendbare ramp de schade te beperken.
Van de drie rampen is de eerste bijna niet te voorkomen, was de terreuraanslag eventueel te voorkomen, maar de derde was perfect aan te pakken. In plaats van extra middelen voor dijken te voorzien, heeft de Amerikaanse regering echter op deze post bespaard.
Wetenschappers hebben al bij herhaling gewaarschuwd dat de orkanen in de streek frequenter (waarschijnlijk een gevolg van toevallige langetermijnschommelingen), maar vooral intenser zouden worden (het rechtstreekse gevolg van de opwarming van de aarde). Net een jaar geleden werd voor New Orleans een grootschalige simulatie gevoerd van de schade die PAM, een fictieve orkaan van het type 5, zou aanrichten.
Tijdens die simulatie was overduidelijk geworden wat er zou gebeuren: honderdduizenden mensen zouden moeten worden geëvacueerd met bussen. School- en stadsbussen zouden moeten worden ingezet. In werkelijkheid zijn ze (onder het waterpeil!) blijven staan. De Louisiana Superdome zou het vluchtpunt ‘of last resort’ worden. Daar moesten dus extra watervoorraden en medicijnen zijn. Die waren er niet. De dijken zouden het begeven en men zou extra boten ter beschikking moeten hebben. Die waren er niet.
Dat is pas een kroniek van een bijna veertien dagen op voorhand aangekondigde dood. De dramatische beelden van begin september 2005 waren voorspeld, en sommige situaties (verkrachtingen, mensen op daken van huizen) waren letterlijke kopieën van Betsy 1965. Pittig detail: orkanen volgen het alfabet. In september 1965 was men nog maar aan Betsy. In 2005 was men eind augustus al aan Katrina.
Men kan niet eens stellen dat de overheid geen emotionele signalen heeft gekregen. Nog in juni van dit jaar is een lerares met haar leerlingen op een smeed-ijzeren balkon van een huis gaan staan, tweede verdieping, en heeft een diepblauw spandoek naar beneden gerold. Dat spandoek stelde het water voor. Zo hoog zou het water staan! Het grote verschil was dat het echte water grijsgrauw, vuil en vol chemicaliën was.
De moderne staat. Dit onvermogen wordt uiteraard snel vertaald in de speurtocht naar politiek schuldigen. Zijn het de democraten of misschien de republi-keinen die Bush hebben gevolgd in zijn obsessie rond Irak?
Het maakt niet veel verschil uit. Als een democratisch land met bijna eindeloze financiële middelen deze duidelijke, dramatische, voorspelbare problemen niet kan oplossen, wat kan zo’n regering dan wel? Het leven van Amerikaanse burgers is een absolute prioriteit en dat loopt over alle partijen heen. Wie een Amerikaanse burger durft te gijzelen, krijgt een militaire operatie op zijn dak waarmee je een half miljoen inwoners van New Orleans kan evacueren. Als een Amerikaans meisje verdwijnt in Aruba, wordt dit bijna een staatszaak. Een Amerikaans leven is duizendmaal meer waard dan een Afghaans, een Irakees, of… een Frans. Laat daar geen twijfel over bestaan. Dat heeft niets met Bush of de incompetente gouverneur van Louisiana te maken. Hier faalt iets anders. Het onvermogen van de moderne staat om zichzelf te managen.
Laten we niet hoog van de toren blazen. Iedereen in België vindt ontvoering en verkrachting van kinderen weerzinwekkend. Maar we hebben een Dutroux nodig gehad om in te zien dat ons politie- en juridisch apparaat op onvoorstelbare wijze faalde. Er was een dioxinecrisis nodig om echt beginnen te waken over onze voedselveiligheid, nog zo’n absolute prioriteit. En iedereen weet welke tijdbom onder het pensioendossier tikt. Regeringen durven, kunnen of willen ze niet ontmijnen. Ik ben er overigens van overtuigd dat de voorbije jaren hier en daar een huiseigenaar in New Orleans ook wel een kleine premie heeft gekregen om zijn huis waterdicht te maken. Want veel meer kan een overheid blijkbaar niet aan. Er is maar één troost: in een dictatuur zou het allemaal nog veel erger zijn.
Marc Buelens
Wie een Amerikaanse burger durft te gijzelen, krijgt een militaire operatie op zijn dak waarmee je een half miljoen inwoners van New Orleans kan evacueren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier