De 200 van Verduyn

‘s Morgens als de lezers van onze politiek correcte kranten het deken van hun Ikea-bed trekken, beleggen de fat cats van België hun broodjes met kaviaar en oesters. Dit is zeer verdrietig. Slechts een kloeke pen kan dergelijk onrecht ten schande zetten.

De studie van rijkdom en miljonairs is belangrijk. België heeft niet zo’n beste traditie in het portretteren van zijn oude rijken en nouveaux riches. Een intrigerend netwerk. De studie van syndicale brandkasten en vrijgestelden is belangrijk. België heeft niet zo’n beste traditie in het portretteren van zijn oude bonzen en nouveaux syndicalistes. Een intrigerend netwerk.

Op de tweede studie moet u wachten. Voor de eerste studie heeft Ludwig Verduyn een nieuwe poging ondernomen. Voorgangers turfden ook lijstjes die verstoffen bij De Slegte. De schildering van tweehonderd rijke Belgen is sexier dan een snapshot van de vergadertijgers van een arbeideristische subcultuur. De verhulde hoop bestaat dat de helden ooit diep in de modder zullen zakken, zodat een rangschikking extra pikant is bij het voorvoelen van de ontluistering.

Onze nouveaux riches zijn geen vrolijke jongens, begrijp je van Verduyn. Wat moet daar gezucht en gewroet worden voor die vijftien of meer miljard frank. Wat doen ze voor hun golfhandicap? Leggen ze excentrieke verzamelingen aan? Zijn ze trouw? Laten ze zich interviewen door de Belgische tegenhangers van Vogue en World of Interiors? We weten het na 250 bladzijden niet. Het wachten is op een auteur van het kaliber van de Amerikaan Ron Chernow en zijn boeken over Rockefeller, de Morgans en de Warburgs. Het impressionisme van De 200 rijkste Belgen is daarmee vergeleken schuimwijn van Aldi. Kidnappers die de Belgische financiële bladen lezen en een koersenlijst snappen, kunnen Verduyn missen.

Oud Geld en Nieuw Geld komt wel aan bod. Nieuw Geld beduidt sociale mobiliteit. Bij de eerste twintig van Verduyn staan vijftien families uit Vlaanderen. Opvallend veel Nieuw Geld woont in Antwerpen, Hasselt, Roeselare, Kortrijk, Kontich, Zwevegem, Buggenhout… De lijst zou in 1975 volledig bestaan hebben uit Walen en Franstalige Brusselaars. Hij blinkt evenmin uit, zoals dan het geval zou geweest zijn, door ex-koloniale fortuinen of grootse internationale avonturen. De top van Verduyn ijvert hoofdzakelijk nationaal.

De stoet van de 200 past in het wereldbeeld van de auteur die tijdens de exploratie van de aandelenportefeuilles, holdinkjes, administratiekantoren en bestuursmandaten van zijn studievoorwerpen een oud agenda opent: eigendom is diefstal. Sla er Der Neid: Eine Theorie der Gesellschaft van Helmut Schoeck uit 1966 op na. Het standaardwerk over naijver en zijn verlammende weerslag op de bloei van de samenleving. In diep-Teutoons Duits dondert het: “Hoe meer de verbruikersgerichte economie haar grondslag verruimde, waardoor de aandacht en de gevoelsmatige bekommernis van de individuen om klieken, kasten en klassen de plaats ruimde voor de verwerving van goederen, des te meer verdwenen de remmingen, ingefluisterd door naijver, om economisch te expanderen.”

Een Utopia waarin de eigendom collectief is en waar nooit geruzied wordt over mijn of dijn is een eeuwige droom. Zo’n droom is in het ondermaanse nooit verwerkelijkt ondanks alle socialistische en communistische hervormers. Waar waarborgen voor ruime privé-eigendom ontbreken, is de staat een dictator.

Nooit in de geschiedenis van de menselijke weeldecreatie werd zoveel zo snel verdiend door zovelen. De Verenigde Staten tellen vandaag 300 dollarmiljardairs, 5 miljoen dollarmiljonairs en Silicon Valley schept dagelijks 64 nieuwe miljonairs. Meer Amerikaanse fat cats stemmen voor de Democraten. De economische elite lost haar traditionele band met de Republikeinen. Vlaanderen past in die trend. Ook de SP schrikt onze rijken minder af. Zij verzacht haar geflirt met radicale herverdelingsideeën. SP’ers genieten met even gretige ogen als bourgeois van interieurbladen en beleggingsbrieven. De Morgen investeert in lovende verslaggeving over pralerige luxe zoals zijn burgerlijke concurrenten. Stijn Bijnens, een (papieren) miljardair, nummer 80 bij Verduyn – in 1995 verdiende hij aan de KU Leuven een snertloon -, wordt geprezen door Patrick Janssens als een mogelijke gecoöpteerde SP-senator.

Maatschappelijk verschuift de politiek van de jaloezie naar een politiek van de verwachtingen. Als welvaart door jezelf is opgebouwd zal de kapper, de taxichauffeur, de slagersknecht geen vuur spuwen. Zij respecteren die klim. De verschuiving van jaloezie naar aspiraties rust op de uitbreiding van het aandeelhouderschap in alle bevolkingslagen. De werknemersparticipaties versterken die trend. Wat kunnen vakbonden aanvatten met leden die letten op het rendement, op de beurskoers van hun bedrijf? De rituelen van de cao’s zullen erdoor aangetast worden. Das Kapital wint, maar niet in de zin die Karl Marx verwachtte. Is Ludwig Verduyn mee?

frans crols