Dancer in the Dark

‘Dancer in the Dark’ kreeg op het recente festival van Cannes de Gouden Palm en Björk werd bedacht met de prijs voor de beste vrouwelijke vertolking.

Regisseur Lars Von Trier heeft tijdens zijn carrière uit alle denkbare stilistische vaatjes geput: gaande van de barokke beeldregie uit zijn complex gestructureerde arthousefilms The Element of Crime en Europa tot de in-your-face semi-reportagestijl van de cultreeks The Kingdom. In Breaking the Waves herdefinieerde Von Trier zowel inhoudelijk als formeel de conventies van het melodrama.

In Dancer in the Dark pakt Von Trier het musicalgenre aan. Een paar jaren geleden hield Von Trier nog het Deense DOGMA 95-manifest boven de doopvont, maar de danschoreografieën en muziek van Björk uit Dancer in the Dark druisen in tegen het DOGMA 95-verbod op het gebruik van artificiële middelen.

Commercieel gezien is het goed bekeken om de IJslandse zangeres Björk zowel de hoofdrol als de soundtrack toe te vertrouwen. Sommige critici bewierookten Von Triers laatste dan ook als een herdefiniering van de musical. Anderen stelden zich vragen bij de artistieke integriteit van de Deense cineast. Wat er ook van zij, Von Triers combinatie van de musical met het sociaal getinte melodrama sleurt de meest zuurkijkende scepticus willens nillens mee in het tranendal van de melo.

Dancer in the Dark volgt de Tsjechische immigrante Selma (rol van Björk). Ze doet dag en nacht bandwerk in een fabriek om de oogoperatie van haar zoon Gene te betalen. Haar liefde voor de Amerikaanse musical en Gene zijn de enige passies van de almaar blinder wordende Selma. Hoewel de gebeurtenissen op zich voorspelbaar zijn – Selma’s zuur gespaarde centjes worden gestolen en ze begaat een moord – is de manier waarop Von Trier ze in beeld brengt verrassend.

Lars Von Trier brengt uiteraard op geen enkel moment de grandeur van de Hollywoodmusical. Hij gebruikt dezelfde manipulatietechnieken van zowel het musicalgenre als het melodrama, maar kneedt de formele kenmerken van beide genres tot een existentialistisch drama. Het geëtaleerde geweld is rauw realistisch en Selma’s grenzeloze naïviteit knaagt aan het rechtvaardigheidsgevoel van de kijker. Je kan Von Trier goedkoop sentiment verwijten, maar het werkt!

Zijn keuze voor de schoudercamera en de soms onbeholpen mise-en-scène staan dan ook in functie van het onderwerp. Björks imago van fragiel en dromerig meisje is in Dancer in the Dark perfect gecast. Haar presence is danig ontwapenend dat je niet anders kan dan meevoelen. Aan de kassa (van het arthousecircuit) zal Dancer in the Dark (zoals Breaking the Waves voorheen deed) de nodige brokken maken.

piet goethals