We zijn straks twee maanden na de grootste terroristische aanslag op Belgisch grondgebied. Waar staan we? Een paar robbertjes zwartepieten in de media, met de PS en Philippe Moureaux als lijdende voorwerpen. De wens voor een efficiënte politie in Brussel werd andermaal opgevoerd, om afgevoerd te worden. Paniekvoetbal op Brussels Airport, een rituele staking inbegrepen. Een parlementaire onderzoekscommissie, nota bene onder leiding van politieke coryfeeën van wie het persoonlijke verleden als minister ook in het geding is, die meteen haar eigen experts uitspuwt.
Je zou verwachten dat op een grote aanslag een grote strategie volgt. In plaats daarvan regeert het schimmenspel van de Wetstraat. De korte periode van nationale rouw is omgeslagen in een nationale kakofonie. Het is schokkend, ontluisterend. Maar je leest er bijna niets over. De media stoken en verwarmen zich elke dag aan een nieuw bosbrandje, terwijl het huis van onze samenleving in lichterlaaie staat.
Wat op het spel staat, is het westerse samenlevingsmodel. Het enige duurzame antwoord op het theocratische terrorisme van eigen bodem, is een succesvolle culturele integratie van moslimminderheden. In de westerse samenleving staan de universele waardigheid en de gelijkheid van de individuele mens voorop. De westerse rechtsstaat heeft een grote tolerantie voor religie als privézaak en een grote intolerantie tegenover de vermenging van religie met staat of politiek.
Tegenover die cruciale samenlevingswaarden staat de traditionele islam. Tegenover de gelijkheid van burgers staat daar de ongelijkheid van mannen en vrouwen. Tegenover de seculiere rechtsstaat staat daar de theologische staat waarin religie de basis is van politiek en recht. De tegenstelling is niet altijd en overal even uitgesproken, maar ze zit er wel ingebakken. Na een paar generaties van mislukte integratie en onder invloed van het internationale islamisme zit de tegenstelling intussen in het hart van onze steden. Ze is de grondstroom van het theoterrorisme, die alleen met een cultuurstrijd kan worden drooggelegd.
Die cultuurstrijd is lang weggemoffeld onder de mantel van het multiculturalisme. Die mantel is intussen door de culturele minderheid afgerukt en door de culturele meerderheid afgegooid. Vandaar de vele spontane reacties, in voorspelbare tegengestelde richtingen, op het idee van de katholieke onderwijszuil om katholieke scholen tot proefterreinen te maken van een christen-islamitische dialoog.
Het is gemakkelijk in dat voornemen – vooralsnog beperkt tot de ivoren toren van het zuilbestuur – een monsterverbond te lezen dat de katholieke zuil van de toekomst voldoende conservatieve leerlingen moet garanderen. Er is een objectieve waardenalliantie denkbaar tussen katholieken en moslims. Maar het is moeilijk denkbaar dat katholieke scholen moslimouders op grote schaal zouden kunnen overtuigen, zonder hun onderwijsorganisatie feitelijk te islamiseren. Dat is al begonnen: de hoofddoek is al op voorhand bespreekbaar.
Het alternatief voor scholen met gemengde religieuze inspiratie is wellicht een olievlek van islamitische scholen, met de gevaren van dien. Er is geen goede oplossing. De minst slechte oplossing is die welke de eindoplossing van een homogeen samenlevingsmodel het meeste dient. Dat is zeker een katholiek en officieel onderwijs dat trouw blijft aan zichzelf. Scholen zijn geen praatbarakken van cultuurrelativisme, geen laboratoria waarin elke generatie haar eigen fundamenten experimenteel moet uitvinden. Onderwijs is overdracht, geen onmacht.
Alleen door de fundamenten van de westerse samenleving onversneden over te dragen, kan het onderwijs de brug zijn naar eenheid in verscheidenheid. Alleen door de leidcultuur aan te leren, kan onderwijs de cultuurstrijd in eendracht laten eindigen. Zichzelf verwateren in een onbestemde pedagogische brij is daarvoor nefast. Moge de discussie over Vlaamse eindtermen alvast die zelfontkenning verijdelen.
De auteur is directeur van denktank Itinera en doceert aan de UGent.
MARC DE VOS
Alleen door de fundamenten van de westerse samenleving onversneden over te dragen, kan het onderwijs de brug zijn naar eenheid in verscheidenheid.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier