Cryptocriminaliteit groeit, maar blijft verwaarloosbaar

In 2021 is voor 14 miljard dollar cryptomunten gelinkt aan criminele activiteiten, blijkt uit het Crypto Crime Report van Chainanalysis.

Chainalysis, een onderzoeksbureau gespecialiseerd in cryptomunten en blokchain, bracht deze week zijn jaarlijkse Crypto Crime Report uit. Het is de referentie over het gebruik van cryptomunten voor illegale doeleinden.

Chainalysis heeft een databank opgebouwd van cryptowallets die gebruikt worden voor illegale zaken. Een wallet is een digitale portefeuille waarin je cryptomunten bewaart. Elke wallet heeft een uniek digitaal adres, maar is volledig anoniem. Omdat alles in crypto op blockchains wordt geregistreerd, kan iedereen nagaan welke wallet wat heeft verzonden of ontvangen, maar je weet nooit wie of wat achter een bepaalde wallet zit. Chainalysis identificeert dagelijks nieuwe wallets die gelinkt kunnen worden aan illegale activiteiten, zoals oplichterij of hackings.

Oplichterij, hackings en diefstal

In 2021 is voor 14 miljard dollar cryptomunten gelinkt aan criminele activiteiten. In 2020 was dat nog 7,8 miljard en in 2019 zo’n 11,8 miljard. Het illegale cryptogebruik groeide vorig jaar dus met 79 procent tegenover 2020, maar in verhouding tot het totale handelsvolume in cryptomunten is de stijging niet zo spectaculair. In 2021 was die goed voor 15.800 miljard dollar, ruim 5,5 keer meer dan in 2020 (+567%). Nog nooit was er zo weinig crimineel gebruik van cryptomunten in verhouding tot de totale cryptohandel als vorig jaar: 0,15 procent. In 2020 was het 0,62 procent en in 2019 3,4 procent. “Criminaliteit wordt een steeds kleiner deel van het ecosysteem van cryptomunten”, stelt het Chainalysis-rapport.

Een groot deel van de illegale cryptoactiviteit, goed voor 7,8 miljard dollar, bestaat uit eenvoudige oplichterij. In de basis zijn die oplichtingen allemaal dezelfde: een malafide partij lanceert een cryptoproject, geeft daarvoor een nieuwe cryptomunt uit om dat project te financieren, en overtuigt mensen die munten te kopen. Het grootste schandaal vorig jaar was dat van het Turkse Thodex, een nieuwe beurs voor cryptomunten die volledig nep bleek te zijn. Zowat 400.000 mensen zijn aan Thodex 2 miljard dollar kwijtgespeeld.

Volgens Chainalysis zijn zulke schandalen te vermijden met strengere audits van de programmeercode van zulke nieuwe projecten. Het is aan handelsplatformen waar nieuwe cryptomunten op noteren, om die audits te doen en zo te vermijden dat malafide munten of tokens in omloop komen.

Cryptomunten zijn ook heel populair bij hackers, die er zich via ransomware in laten uitbetalen. Vorig jaar ging 602 miljoen dollar naar gekende ransomwarewallets. In essentie ziet elk geval van ransomware er als volgt uit: cybercriminelen hacken en blokkeren een computer, server, of IT-systeem en vragen aan de eigenaars of gebruikers daarvan losgeld, waarna ze de blokkering opheffen. Ransomwarehackers laten zich steeds vaker uitbetalen in crypto. Zo vroeg en kreeg de Russische organisatie DarkSide vorig jaar 4,4 miljoen dollar losgeld, nadat het de Amerikaanse oliepijpleiding Colonial Pipeline had gehackt. De FBI wist later 2,3 miljoen daarvan via blockchainalayse te traceren en in beslag te nemen.

Verder is doodgewone diefstal een probleem in cryptokringen. Cybercriminelen weten soms via achterpoortjes in de programmeercode van bepaalde blockchains cryptomunten te ontfutselen. Vorig jaar is op die manier voor 3,3 miljard dollar aan cryptovaluta ontvreemd. Zo werd Poly Network, een bekende en veel gebruikte blockchain, vorig jaar gehackt, waarbij de hackers meer dan 600 miljoen dollar aan crypto konden stelen.

Voorts is het Darknet, het onlinenetwerk voor illegale handel in drugs, wapens enzovoort, een vruchtbare inkomstenbron voor cryptocriminelen. In 2021 zag het Darknet een omzet van 2,1 miljard dollar in cryptomunten. Het meeste daarvan was voor drugshandel.

Terrorismefinanciering via cryptomunten blijkt niet zo succesvol. De meeste cryptogeldstromen van en naar terrorismenetwerken worden achterhaald door politie en veiligheidsdiensten.

Witwassen

Al die illegaal verworven cryptomunten moeten ook witgewassen worden, net zoals gewoon crimineel geld. In 2021 is voor 8,6 miljard dollar aan cryptovaluta witgewassen, een stijging van 30 procent ten opzichte van de 6,8 miljard in 2020. Dat bedrag behoeft het nodige perspectief, volgens het Chainalysis-rapport. Naar schatting wordt jaarlijks tussen 800 en 2.000 miljard dollar aan gewoon geld witgewassen, wat overeenkomt met 5 procent van het globale bbp. De 8,6 miljard witgewassen cryptomunten zijn goed voor slechts 0,05 procent van het totale transactievolume in cryptomunten vorig jaar. Witwassen van fiatgeld blijft in verhouding een groter probleem dan dat van cryptogeld.

Bovendien zorgt de transparantie van blockchains ervoor dat het makkelijker te traceren is hoe en waar criminelen hun witgewassen crypto’s omruilen in gewoon geld. Het merendeel gebeurt via cryptobeurzen. Stel dat een crimineel via een hack cryptomunten heeft gestolen, dan kan hij die versluizen naar een van de vele cryptobeurzen, en die daar omzetten in gewoon geld.

Tot slot lijkt cryptocriminaliteit een vrij geconcentreerde sector. Slechts 583 van de criminele wallets hebben in 2021 iets meer dan de helft (54%) van de illegale cryptofondsen ontvangen. Elk van die wallets ontving meer dan 1 miljoen dollar. Dat zijn de grote spelers van cryptocrime. Een wallet ontving zelfs meer dan 200 miljoen dollar.