Crisis zet geen rem op groei bioproducten

Bio-Planet opende op 29 januari zijn eerste winkel in Wallonië en wil snel van 11 naar 30 winkels in België. Dat is geen toeval. De vraag naar biologische producten neemt sinds eind jaren negentig gestaag toe. De crisis noch de hogere prijzen schrikken de consument af.

417 miljoen euro besteedden de Belgen vorig jaar aan bioproducten, waarvan 45 procent in de klassieke supermarkten. Die blijven daarmee het grootste biokanaal, voor de natuurvoedingswinkels en de buurtsupermarkten. De grootste groei sinds 2008 komt voor rekening van de harddiscounters Aldi en Lidl, die in korte tijd 4,2 procent van de biomarkt wisten te veroveren.

Van zowat elk product in de supermarkt vind je een A-merk, een huismerk of wit product, en almaar vaker ook een bio-alternatief. Toch staat bio bij Colruyt maar voor 1,8 procent van de omzet. “Dat lijkt niet veel, maar de groei van de jongste jaren is opmerkelijk. Waar de crisis duidelijk woog op andere productcategorieën, zetten de nochtans duurdere bioproducten hun opmars voort”, vertelt Tony De Bock, directeur productpromotie bij Colruyt.

De Bock herkent geen uitgesproken profiel in de bioconsument: “Iedereen koopt bio, jong en oud, rijk en arm. Het gaat wel om mensen die bewuste keuzes maken. Bij sommigen is dat uit overtuiging, bij anderen voor de smaak of voor de gezondheid.” Chris Vanderstraeten, directeur bij de natuurwinkelketen Origino, beschrijft zijn klantenbestand als “hoger opgeleid”. “Ze maken ook zelden opmerkingen over de prijs.”

Natuurwinkels

Origino is een opmerkelijk groeiverhaal. In 2006 sloegen metier en kapitaal de handen in elkaar, toen Micheline De Dapper van de natuurwinkel Vrouw Holle in Leuven de steun kreeg van Frederik Dossche, een telg uit het familiale voedingsconglomeraat uit Deinze. Zeven jaar later prijken er vijftien Origino-vlaggetjes op de kaart van Vlaanderen en Brussel: tien filialen in eigen beheer en vijf franchises.

De consument komt in de supermarkt vaak voor het eerst in aanraking met bioproducten. Wie een stap verder wil gaan, kan naar een natuurwinkel, waar je enkel biogecertificeerde producten aantreft. “Supermarkten hebben gemiddeld een 500-tal bioproducten, terwijl ons aanbod kan oplopen tot 7000 referenties”, zegt Vanderstraeten.

Voor hij bij Origino terechtkwam, maakte Vanderstraeten carrière bij Bio-Planet, de biospeciaalzaak van de Colruyt-groep. Bio-Planet was in 2012 goed voor een omzet van 48,2 miljoen euro, ruim een derde van de omzet van alle Belgische biospeciaalzaken. “In Vlaanderen is er een sterke consolidatie aan de gang. De biowinkels die zijn blijven steken in de jaren tachtig moeten sluiten. Maar in Wallonië schieten zelfstandige, moderne biowinkels als paddenstoelen uit de grond.” Origino is op zoek naar overnamemogelijkheden in de zuidelijke landshelft.

“Onze groei kwam op gang tussen 1997 en 2002. Dat viel samen met de financiële ondersteuning van projecten in de biolandbouw. In de jaren negentig zijn ook de Bio-lastenboeken voor plantaardige en dierlijke productie in wetten gegoten”, vertelt Paul Verbeke, ketenmanager bij BioForum Vlaanderen. “De dioxinecrisis in 1999 heeft deze beweging een stevige duw in de rug gegeven.” Veel landbouwers hebben in die periode gekozen voor de omschakeling naar bio, wat naargelang de activiteit twee tot drie jaar in beslag neemt. Dat zorgde in de periode 2002-2005 voor een overaanbod op de markt.

De aanhoudende vraag naar meer bioproducten doet vermoeden dat bio geen hype is “Bio is een blijver”, oordeelt Chris Vanderstraeten van Origino. “Voedselethiek wordt almaar meer een item. Bovendien doet de toename van gluten- en lactose-allergieën meer mensen bioproducten consumeren.” Ook bij Colruyt zijn ze overtuigd van de blijvende groei. “Wij zien geen plafond en blijven dus investeren in bio. Door de opening van nieuwe Bio-Planets, maar ook in de Colruyt-winkels. Die twee versterken elkaar”, aldus Tony De Bock.

Prijs

Bio staat voor veel consumenten nog synoniem voor te hoge prijzen. “Dat is niet altijd waar als je bio vergelijkt met merkproducten”, zegt Paul Verbeke van Bioforum. “Bio-fruitsap is in de supermarkt wel duurder dan fruitsap van het huismerk, maar goedkoper dan fruitsap van een bekend A-merk. Ook bij groenteburgers is het verschil minimaal.”

Voor producten als vlees of groenten is de kans klein dat je een goedkoper biologisch alternatief vindt. “De meerkosten zijn deels te wijten aan de controle. Omdat elke schakel in de biologische keten onderworpen is aan een lastenboek, moeten ze ook allemaal bijdragen aan het controlemechanisme. Daarnaast duwen ook het hogere teeltrisico, de inzet van meer handenarbeid en de iets lagere opbrengsten per hectare de prijzen van bioproducten omhoog.”

Aan het groeiproces van de biologische landbouw zit ook een versterkend effect: meer vraag betekent meer aanbod, schaalvoordelen, een betere prijs en opnieuw meer vraag. “Voor sommige producten zitten we met een serieus concurrentienadeel tegenover conventionele producten”, zegt Paul Verbeke. “Zo verhogen de ophaalkosten de prijs van de biomelk aanzienlijk. Als de koelwagens morgen dubbel zoveel biomelk afhalen, zullen de consumenten dat in hun portemonnee merken.” In die zin ziet Bioforum de intrede van de harddiscounters op de biomarkt als positief. “Toch zijn we niet voor een ongeremde groei. We geloven in een familiale landbouw, niet in een doorgedreven industrieel model.”

Simon Van Dorpe