Belgische banken kunnen sinds kort ‘covered bonds’ uitgeven. Dat komt hun liquiditeitspositie ten goede, en kan op termijn zuurstof geven aan de kredietverlening.
Op 3 augustus keurde de Belgische overheid een wet goed die het banken mogelijk maakt ‘covered bonds’ uit te geven. Daarna was het nog een tijdje wachten op de uitvoeringsbesluiten, maar sinds kort staat niets nog de uitgiftes in de weg. Al twee kredietinstellingen, Belfius en KBC, kregen van de Nationale Bank toestemming om gedekte obligaties (ook wel ‘pandbrieven’ genoemd) uit te geven ten belope van maximaal 10 miljard euro. Ook andere banken werken plannen uit.
Covered bonds zijn obligaties die, in vergelijking met gewone obligaties, de schuldeisers een extra bescherming bieden. De obligaties worden immers afgedekt door een onderpand, zijnde activa van de bank die exclusief voorbehouden worden aan de houders van de obligaties. In de praktijk gaat het om een pool van hoofdzakelijk hypothecaire leningen (zowel residentiële als commerciële) en vorderingen op de publieke sector.
Nagenoeg alle Europese landen kennen zulke obligaties. In Duitsland spreekt men van ‘Pfandbriefe‘, in Frankrijk van ‘obligations foncières‘. Maar tussen de systemen zijn er belangrijke verschillen. In Nederland bijvoorbeeld worden de activa die dienen als onderpand in een ‘special purpose vehicle‘ (SPV) ondergebracht en van de balans van de bank gehaald.
Beperkingen
“De Belgische wetgever heeft zich op het Duitse systeem van de pandbrieven gebaseerd, waarbij de kwaliteit van de emittent het belangrijkste element is”, vertelt Werner Van Lembergen, advocaat-vennoot van Laga: “Dat uit zich onder meer in de keuze om niet met een SPV of een gestructureerd product te werken, maar op een transparante wijze bepaalde activa van hoge kwaliteit (de zogenaamde ‘cover assets’) op de balans aan te wijzen als behorende tot het bijzondere, afgescheiden vermogen van de bank. Daar kunnen alleen de obligatiehouders aanspraak op maken.”
Mocht de kredietinstelling in gebreke blijven, dan kunnen de obligatiehouders dus terugbetaling vorderen via deze pool van activa die exclusief voor hen voorbehouden is. Tegelijk behouden ze het recht samen met alle andere schuldeisers het algemene vermogen van de bank aan te spreken. “Voor het bijzondere vermogen moet een aparte administratie ge-voerd worden en gelden specifieke rapporteringsverplichtingen. De lokale toezichthouders kijken daar nauwgezet naar”, zegt Geert Van Lerberghe, director risk affairs van Febelfin, de vereniging van financiële instellingen.
De keerzijde van de medaille is dat er minder activa overblijven waarop de andere schuldeisers, zoals de depositohouders, aanspraak kunnen maken. Het algemene vermogen van de bank wordt immers uitgehold. Daarom heeft de Belgische overheid beslist dat de uitgifte van covered bonds maximaal 8 procent van de activa van een instelling mag opslorpen, opdat er nog voldoende activa zouden overblijven voor de afdekking van de niet-bevoorrechte schuldeisers. België is daarin vrij uniek, zegt Geert Van Lerberghe. Enkel Australië en Canada hanteren ook zulke beperkingen.
Ook aan de soorten activa die als onderpand kunnen fungeren, worden beperkingen opgelegd: vooral hypothecaire kredieten (aan particulieren en bedrijven) en leningen aan openbare besturen komen in aanmerking. De waarde van deze activa moet minstens 85 procent van de dekkingswaarde uitmaken, schrijft de Belgische wet voor. Daarnaast kunnen, in zeer beperkte mate, ook schuldvorderingen op kredietinstellingen en derivatenposities opgenomen worden in het bijzondere vermogen.
Voordelen
Met een uitstaand bedrag van 2670 miljard euro is de EU-markt voor covered bonds uitgegroeid tot de grootste na de Amerikaanse markt van overheidsobligaties. Dan is het eigenaardig dat België een van de laatste landen in Europa is die een regelgevend kader voor dit financieringsinstrument creëert. “De banken waren tot voor kort niet echt vragende partij”, geeft Michel Vermaerke van Febelfin toe. “De meeste Belgische banken hebben een overschot aan spaardeposito’s, en daarnaast konden zij zich gemakkelijk financieren op de interbankenmarkt. Bo-vendien hadden sommige instellingen via hun buitenlandse entiteiten toegang tot covered bonds.”
De financiële crisis van 2008, de debacles van Fortis en Dexia, en de crisis in de eurozone hebben de situatie ingrijpend veranderd. Zoals veel andere banken uit de eurozone hebben de Belgische het niet gemakkelijk om zich te financieren op de markt. Zonder activa in onderpand te geven, is het voor kredietinstellingen praktisch onmogelijk geworden om betaalbare financiering op de kapitaalmarkten op te halen. En dus is een nieuw financieringsinstrument meer dan welgekomen.
“Het besef groeide dat de Belgische banken een competitief nadeel hadden ten opzichte van landen met een wetgeving voor covered bonds”, vertelt Vermaerke. “Andere banken beschikten over een financieringsinstrument waardoor ze beter bestand waren tegen liquiditeitsproblemen.”
De voordelen van covered bonds zijn legio: de banken kunnen hun financieringscapaciteit uitbreiden, de rente is aantrekkelijk in vergelijking met de niet-gedekte schulden die ze aangaan, er zijn lange looptijden mogelijk, en het gaat om ietwat andere investeerders (pensioenfondsen, verzekeraars, assetmanagers,…). “Wij zien de covered bonds als een uitgelezen middel om onze financiering te diversifiëren”, zegt Dirk Vanderschrick, head of treasury & financial markets van Belfius, dat al 1,25 miljard plaatste bij institutionele investeerders (zie kader Veel interesse voor uitgifte Belfius Bank).
Dat de rente die de bank moet betalen laag ligt, heeft te maken met de bescherming die een covered bond de schuldeisers biedt. De cover assets zijn altijd groter dan de nominale uitgifte van de obligaties. De Belgische wetgever schrijft een minimale dekking van 105 procent voor, maar in de praktijk bedraagt ze vaak 130 of 135 procent. Enkel in die omstandigheden kunnen banken aanspraak maken op een AAA-rating van de kredietwaardigheidsbureaus.
Ook voor particulieren
De uitgifte van covered bonds verbetert vooral de liquiditeitspositie van de banken. Op basis van verstrekte kredieten kunnen ze cash binnenhalen. “En dat is ook goed nieuws voor de klant”, beklemtoont Vermaerke. “De banken ervaren door de strengere kapitaal- en liquiditeitsregels van Basel III een druk op de kredietverlening. Dat zou een nefaste invloed hebben op de economie. De cash die binnenkomt via de covered bonds kunnen de banken gebruiken om de kredietverstrekking te stimuleren.”
Al hoedt Vermaerke zich ervoor te optimistisch te klinken: “Er wordt meer liquiditeitsruimte gecreëerd, maar natuurlijk zal niet alle cash die uit covered bonds komt, omgezet worden in extra kredieten. Sommige banken zullen misschien andere schuldposities afbouwen. Maar in elk geval kan het geld dienen om de gevolgen van een eventuele kredietbeperking te neutraliseren of af te zwakken.”
Vermaerke ziet ook een positieve invloed op de rendabiliteit van de banken. “Door de uitgifte van covered bonds kunnen de banken hun financieringskosten drukken en hun financieringsmix diversifiëren. Op termijn moet dat de rendabiliteit ten goede komen, waardoor de banken in staat kunnen zijn om via winstreservering kapitaalbuffers aan te leggen. Voor de depositohouder, die misschien iets minder bescherming geniet bij een faillissement, betekent dat een grotere stabiliteit van zijn financiële instelling, en dus een kleinere kans op een faillissement.”
Voorlopig worden Belgische covered bonds enkel aangeboden aan institu-tionele investeerders. Maar Belfius bekijkt ook de mogelijkheid om een uitgifte te doen voor particulieren, bevestigt Vanderschrick: “Tot nu toe hebben we enkel woningkredieten als onderpand gebruikt. Daar is de markt het meest vertrouwd mee. Volgend jaar willen we ook leningen aan de openbare sector als onderpand aanbieden. We denken dat we daarmee de particuliere klant kunnen aanspreken. Dan verkoop je echt beleggingen in lokale projecten. Er is een vraag van klanten om daarin te investeren.”
PATRICK CLAERHOUT
“Wij zien de covered bonds als een uitgelezen middel om onze financiering te diversifiëren” Dirk Vanderschrick, Belfius
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier