Corruptie in het bedrijfsleven

U bestelt de voeding voor de bedrijfskeuken, wijst de externe onderhoudsdiensten aan of beheert het machinepark? Dan bent u niet ongevoelig voor een cadeau van de leveranciers? Of mag het zelfs iets meer zijn? Pas op, want minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS) wil ‘private omkoping’ in bedrijven beter bestrijden.

P rivate omkoping schaadt de vrije con- currentie, vormt een bedreiging voor de rechtsstaat en verhindert de economische groei. Dat is het nieuwe uitgangspunt van het Europese kaderbesluit over corruptie in het bedrijfsleven. Tegen 22 juli 2005 moeten de lidstaten hun wetgeving aanpassen aan de richtlijn om dat misdrijf doeltreffend aan te pakken. Niet alleen de economie globaliseert, ook de private omkoping is nu een grensoverschrijdend probleem.

“Private omkoping kent geen echt slachtoffer, behalve dan het bedrijf zelf of de verliezende partijen in de race om de offerte binnen te halen,” merkt Véronique Hameeuw op. De onderzoekster aan het Instituut voor Europese Studies van de Vrije Universiteit Brussel ( VUB) heeft het fenomeen onder de loep geschoven: “Zowel de omkoper als de omgekochte haalt financieel voordeel uit de transactie. Alleen het bedrijf betaalt meer dan zou moeten. Maar omdat niemand graag met zijn fouten of interne problemen te koop loopt, houden de ondernemingen – die het misdrijf ontdekken – de hele zaak vaak binnenskamers. De betrapte werknemer wordt gewoon op straat gezet.”

Wederzijdse toekenning van economische voordelen tussen klanten en leveranciers behoort tot de gebruiken van de vrije markt. Om de eigenheid van het zakenleven te respecteren, koppelde de Belgische wet van 10 februari 1999 een dubbele negatieve voorwaarde aan de bestraffing. Private omkoping is slechts een misdrijf als het gebeurt zonder medeweten en zonder machtiging van een hiërarchische overste. Zo wou het parlement vermijden dat magistraten, die ver staan van het commerciële leven, verkeerde beslissingen zouden nemen.

Commentarieert Hameeuw: “Dat betekent onder meer dat huisartsen noch apothekers omgekocht kunnen worden, aangezien zij als zelfstandige beroepsbeoefenaars geen hiërarchische oversten hebben. In de praktijk blijft het aantal vervolgingen dus beperkt. Uitgezonderd een sporadische omkoopaffaire in de sportsector, geraken maar weinig zaken voor de rechtbank. Ondertussen wijzigde wel de maatschappelijke visie over corruptie. Volgens de internationale organisaties – zoals de Europese Unie en de Verenigde Naties – schaadt private omkoping niet alleen de bedrijven zelf, het misdrijf verstoort ook de vrije markt.”

Daarom gaf voormalig minister van Justitie Marc Verwilghen ( VLD) in 2002 de opdracht aan het Instituut voor Europese Studies een rechtsvergelijkende studie te maken. Op basis van dat tussentijdse verslag vroeg zijn opvolger – Laurette Onkelinx ( PS) – tegen 31 april 2005 een voorontwerp van wet te maken, die aan alle internationale verplichtingen voldoet.

E. P.

Bedrijven die de omkoping tussen personeel en leveranciers ontdekken, houden de zaak meestal binnenskamers.