Copiloot aan het stuur

Navigatie met behulp van satelliet ? De systemen evolueren zo snel dat je bijna met je ogen dicht zou rijden.

Na twintig minuten stilstaand verkeer op de Brusselse ring, kon ik me beginnen concentreren op het beleefdste excuus voor straks, wanneer ik te laat op mijn afspraak zou verschijnen. De stress deed me vergeten dat ik niet alleen was. Een holle mannenstem riep mij tot de orde : “Neem de eerste afrit over honderd meter en houd rechts…” Het on-board navigatiesysteem had gezwegen zolang ik rechtdoor moest blijven rijden, maar was voortdurend bezig geweest de snelste weg naar mijn bestemming te berekenen. Toen ik nog geen uur voordien aan de test begon, had ik mijn elektronische copiloot als een gadget beschouwd. Nu dacht ik er opeens anders over…

Computergestuurde navigatie

te land en in het verkeer is geen nieuw idee. De eerste GPS-technologie ( Global Positioning System) werd door het Amerikaanse leger ontwikkeld, voor de geleiding van raketten en vliegtuigen. Nu dringt GPS langzaam door tot het gewone verkeer. U hoeft niet aan Parijs-Dakar of aan een zeilrace rond de wereld deel te nemen om gebruik te kunnen maken van de 24 Amerikaanse militaire satellieten waarop het systeem berust. Ze vertellen u bijvoorbeeld met alle plezier de kortste weg van de rue de la Poste in Saint-Pargoire (Montpellier, Frankrijk) naar de Molenstraat in Rumst (Reet, België).

1998 : het jaar van de doorbraak

De belangrijkste autofabrikanten presenteren al sinds een jaar of vijf navigatiesystemen als optie bij hun topmodellen. De systemen zijn erg in trek in Japan en de VS en doen nu hun intrede in Europa. 1998 moet het jaar van de grote doorbraak worden.

Nog voor het einde van dit jaar verwacht men nieuwe producten bij Volkswagen en Opel, in samenwerking met Blaupunkt en Philips. Peugeot en Fiat hebben al een lengte voorsprong genomen door in zee te gaan met het Italiaanse Magneti Marelli, dat het meest complete Europese systeem voor de wagen voorstelt.

De GPS-markt

is in volle expansie. In de VS levert ze de elektronica-industrie bijna 1 miljard frank inkomsten per jaar op. De Amerikaanse vice-president Al Gore durft zelfs voorspellen dat de burgerlijke GPS-toepassingen tegen het jaar 2005 goed zullen zijn voor een volume van 8 miljard dollar (zowat 280 miljard frank).

GPS gebruikt boldriehoeksmeting om de positie te bepalen. De satellieten van het systeem ontvangen zelf geen radiogolven, maar zenden onafgebroken signalen uit, die door piepkleine ontvangers herkend kunnen worden. Dankzij dat kleine formaat kan men de ontvangers inbouwen in auto’s en boten en kunnen zelfs voetgangers ze gebruiken. In de auto omvat de installatie ook nog een gyroscoop (die veranderingen van de rijrichting vaststelt) en een antenne voor de ontvangst van de signalen. Een boordcomputer verwerkt de signalen en berekent permanent de positie van het voertuig, waar ter wereld het zich ook bevindt. De meeste GPS-toepassingen zijn horizontaal tot op 100 meter en verticaal tot op 156 meter nauwkeurig. Dat is al verbazend genoeg, maar de militaire systemen presteren nog veel beter. De geringere precisie van de commerciële GPS is geen toeval : het Amerikaanse leger stelde ze als voorwaarde voor het vrijgeven van de technologie voor burgerlijke toepassingen.

Geografische coördinaten vertalen

Het grote probleem is dat de informatie over de positie gegeven wordt in de vorm van geografische coördinaten (lengte- en breedtegraad). Een echt bruikbaar navigatiesysteem moet die gegevens dus kunnen omzetten in leesbare, begrijpelijke landkaarten. Dat gebeurt door een boordcomputer, gekoppeld aan een digitale cartografische databank. Route Planner van Magneti Marelli, het systeem waarvan Peugeot momenteel de exclusiviteit heeft, werkt met een 486 EX-computer met luidspreker en infrarood-afstandsbediening, een uittrekbaar 4-inch kleurenscherm en een cd-romspeler.

Tot voor kort

waren de in de computer ingebouwde kaarten beperkt tot de steden en de grote agglomeraties ; een oplossing voor jonge taxibedrijven of lokale besteldiensten, maar niet voor grote trajecten. Om de toepassingsmogelijkheden te verruimen en een groter publiek aan te spreken, moesten de kaarten veel vollediger worden. Magneti Marelli en zijn filiaal, TECmobility, hebben daarvoor een beroep gedaan op het Californische EGT/NavTech, dat momenteel het grootste gamma cd-roms voor wegnavigatie op de markt brengt. EGT/Navtech, de marktleider in Amerika, heeft nu via zijn Europese vestiging in Frankfurt de eerste geografische cd-roms voor Europa uitgebracht. Er is een cd-rom voor Italië, Zwitserland en Oostenrijk en een voor de Benelux, naast een aantal nationale uitgaven die 100 % van het wegennet buiten de steden bestrijken (behalve voor Groot-Brittannië : slechts 20 %) en meer gedetailleerde plannen bevatten van de belangrijke steden en bepaalde toeristische gebieden (bijvoorbeeld de Azurenkust op de Franse cd-rom). Soms stoot men toch op een verrassing zo worden voor België de namen van de Brusselse gemeenten alleen in het Nederlands vermeld.

Route en informatie

Het Route Planner navigatiesysteem van Magneti Marelli heeft drie verschillende functies. De eenvoudigste is de permanente positiebepaling van de wagen. De enige nuttige aanwijzingen zijn dan de afstanden tot het volgende kruispunt en de namen van de straten die u passeert. Eigenlijk is dit niet meer dan een geavanceerde versie van een stadsplan op papier.

Voor de tweede functie moet men zijn bestemming invoeren : land, gemeente, straat en huisnummer. Van bij het vertrek geeft een computerstem de chauffeur aanwijzingen over de te volgen weg. De informatie loopt 300 meter voor op het uit te voeren manoeuvre en wordt op het ogenblik van de uitvoering herhaald.

Het scherm toont de positie van de auto, gesymboliseerd door een pijltje, de algemene rijrichting (aan de hand van de vier windstreken), de afstand tot de eindbestemming en tot de volgende steminterventie van de computer. Wanneer men een kruispunt nadert of van richting moet veranderen, wordt het plan op het scherm nauwkeuriger en verkleint de schaal van 200 naar 50 meter (de chauffeur kan de normale schaalgrootte zelf instellen, van 100 km tot 50 meter). Wanneer de chauffeur op eigen initiatief een andere richting kiest, berekent de computer de route opnieuw.

De Benelux-cd-rom die wij konden testen, kende de meeste straten met eenrichtingsverkeer of beperkt verkeer. Men moet er wel rekening mee houden dat de computer het meest logische traject uitkiest en een voorkeur heeft voor grote wegen. Het heeft dus geen zin om voortdurend binnenwegen te nemen dat kan de computer zelfs in de war brengen. Hij ziet dan maar één oplossing meer : u terugloodsen naar de dichtstbijzijnde hoofdweg. Daarna weet hij het wel weer.

De derde functie van het toestel raadpleegt een databank voor diensten. Men kan de computer naar een vijftigtal sleutelwoorden vragen (hotels, ambassades, meren, parken, toeristische bezienswaardigheden…). Afhankelijk van uw positie geeft hij de dichtstbijzijnde mogelijkheden en berekent de reisweg. Wanneer u naar hotels informeert, krijgt u zelfs informatie over de keten waarvan ze deel uitmaken, het aantal kamers, telefoonnummers en adressen.

Mobiele pc-oplossingen

Sommige mensen geloven niet in de toekomst van deze navigatiesystemen net zoals sommige mensen er vroeger van overtuigd waren dat ABS en de airbag altijd voor een elite voorbehouden zouden blijven. Een compleet systeem zoals dat van Magneti Marelli kost op dit ogenblik 100.000 frank, installatie inbegrepen. Peugeot België heeft zijn verkoopobjectieven echter in minder dan zes maanden verdrievoudigd (80 toestellen) en de prijzen zullen ongetwijfeld dalen. Er bestaan trouwens minder dure oplossingen. In de VS zullen nog voor het einde van dit jaar nieuwe generaties GPS-ontvangers op de markt komen : vereenvoudigde systemen die minder dan 10.000 frank zullen kosten. Er bestaan ook verscheidene types van GPS-ontvangers die men op een laptop kan aansluiten. Dit alternatief voor een vaste installatie krijgt zijn stroom via de sigarenaansteker van de auto en wordt gekoppeld aan een pc met geluidskaart. De geografische data worden op diskette geleverd. De meest geavanceerde systemen beschikken over een krachtige stemherkenningsfunctie voor de dertig of veertig meest gebruikte commando’s (zoom in, where are we, eating place, help, tell me more enzovoort). De computerstem bevestigt het antwoord voor het op het scherm wordt getoond.

Het zal geen tien jaar meer duren voor de meerderheid van onze auto’s uitgerust zijn met GPS-systemen. Ze zullen even snel ingang vinden als de cd-spelers. GPS is een echte hulp wanneer men niet zeker is van de juiste weg, maar ook bij slecht weer en op lange trajecten. U moet zich wel concentreren. Het systeem geeft geen inlichtingen over files en zet de autoradio niet automatisch zachter wanneer het iets te vertellen heeft. Een goede copiloot verdient wat aandacht…

FRÉDÉRIC MAHOUX

GLOBAL POSITIONING SYSTEM ALS NAVIGATIEHULP Drie Amerikaanse militaire satellieten wijzen u overal ter wereld de weg.