Contemplatieve vloerkleden

Het handtuftbedrijf Ora Pro Nobis (bid voor ons) uit Stekene in het Waasland produceert jaarlijks 400 karpetten. Het zijn vloerkleden die van naadje tot draadje op maat van gespecialiseerde interieurzaken worden gemaakt.

1. Garen verven

Karpetten zijn rechthoekig losliggende vloerkleden in verschillende kleuren. Ora Pro Nobis koopt strengen garen van wol, vlas of bamboe – dat laatste staat bekend om zijn zachte en lichtjes glanzende karakter. Het garen komt meestal van Duitse of Belgische fabrikanten. Alle strengen worden in ecru geleverd en worden op metalen staven geplaatst om geverfd te worden. Als het kleurstofmengsel klaar is, komt het in een speciale kuip met warm water. Dat bad wordt twee tot drie uur op 100 graden verwarmd, waardoor het garen kleur krijgt.

2. Centrifugeren

Als het garen geverfd is, wordt het uit de kuip gehaald. De wol krijgt een behandeling met Mystox, een product tegen mijten. Er worden ook fixeermiddelen aan toegevoegd om kleurvervaging te voorkomen, bijvoorbeeld als de toekomstige eigenaar thee op het karpet zou morsen. Daarna worden de strengen gedroogd in een speciale centrifuge, die te vergelijken is met een professionele droogkast.

3. Bobineren

Als de wol of de bamboe helemaal droog is, wordt het garen op spoelen gewikkeld. Twee keer per week gaan arbeiders met de strengen naar een lokaal waar haspels staan. Dat zijn erg artisanaal aandoende machines die uit een vorig tijdperk lijken te komen. De arbeiders trekken het uiteinde van het garen op een ronddraaiende molen en winden het rond een kegelvormige spoel. Een kartonnen kegel is goed voor ongeveer 9000 meter garen.

4. Kleuren en patronen op aanvraag

Het draagdoek waarop de garens vervolgens worden getuft, wordt op enorme getouwen gespannen. Ze kunnen tot 4,85 meter breed gaan. De lengte is onbegrensd. Maar hoe langer het tapijt, hoe zwaarder het wordt: het gemiddelde gewicht per vierkante meter is ongeveer 5 kilogram. Als het tapijt een patroon moet krijgen, wordt dat eerst handmatig met potlood op het draagdoek getekend. Ook de kleuren worden op het doek genoteerd, zodat de arbeider weet welke garenspoelen hij moet gebruiken.

5. Tuften met een handpistool

Nu begint het tuften met een tuftpistool. Afhankelijk van de gewenste kwaliteit van het tapijt is het pistool verbonden met een tot tien spoelen tegelijk, al dan niet in verschillende kleuren. De naalden van het door perslucht aangedreven pistool prikken de draad of draden door het strak gespannen doek. Bij een eenkleurig tapijt tuft een arbeider de woldraad in gelijke rijen van rechts naar links en daarna van links naar rechts. Bij een tapijt met motieven tuft hij alle delen in dezelfde kleur na elkaar. Daarna wisselt hij van kleur om ook hiervan alle delen na elkaar te tuften. Op dat moment wordt de hoogte van de wol bepaald: 12, 16, 20, 30 of 40 millimeter.

6. Een rugcoating met latex

Na het tuften moet de wol worden vastgehecht aan het draagdoek. Ze is alleen nog maar door het draagdoek geprikt en komt los als je eraan trekt. Dat procedé wordt ‘latexeren’ genoemd. Een arbeider brengt een eerste laag latex aan op de rugzijde van het doek. Daarna haalt hij het tapijt van het getouw en legt het op de vloer. De arbeiders gaan er een tweede keer met de rol over, net als bij schilderen, en ze coaten de onderkant van het tapijt weer met latex. De operatie gebeurt twee keer om te verhinderen dat plukjes wol na slechts één beurt loskomen.

7. Scheren: een delicaat werk

Als de latex droog is, rest er nog het scheren. “Veruit de belangrijkste stap, die bepaalt hoe mooi het karpet wordt”, benadrukt Sylvain Verhaert, eigenaar van Ora Pro Nobis. Het tapijt wordt op een ‘scheermachine’ geplaatst: een roterend mesje met bijbehorende stofzuiger, die de afgesneden eindjes wol opzuigt. Een fout bij het scheren kan al het vorige werk tenietdoen. De arbeider gaat met het scheermes systematisch over het karpet, lijn per lijn. Dat doet hij meerdere keren, afhankelijk van de gewenste hoogte en om zeker te zijn dat het werk van goede kwaliteit is. Na het scheren worden de randen van het karpet omgevouwen en gelijmd.

CHRISTOPHE CHARLOT, FOTOGRAFIE RAPHAEL DEMARET