China staat voor een hervormingsjaar

Na een jaar van discussie vatten de Chinese leiders 2014 aan met iets wat lijkt op een gemeenschappelijk voornemen: voortgaan met de economische hervorming, die cruciaal is om de snelle groei te kunnen aanhouden.

President Xi Jinping, die zijn macht ongewoon snel wist te consolideren, wil de economie hervormen, maar hij staat weigerachtig tegenover een politieke hervorming. In 2014 verscherpt hij het toezicht op het internet en houdt hij de dissidentie stevig onder de knoet. Hij wil niet dat de roep om democratie de revisie van het economische model van het land in de weg loopt. Op 4 juni is het precies 25 jaar geleden dat het protest op het Tienanmenplein werd neergeslagen. Sommige dissidenten in ballingschap hebben opgeroepen tot een ‘terugkeer naar Tienanmen’ op die dag, om het einde van het eenpartijstelsel te eisen. Xi dreigt terug te slaan, en hard.

Hij gaat wellicht evenmin terrein prijsgeven in Hongkong. China heeft beloofd dat de chief executive van het territorium in 2017 rechtstreeks verkozen wordt, maar velen in Hongkong vrezen dat enkel kandidaten die in de gunst liggen van de partij mogen deelnemen. Xi maakt zich er zich ook zorgen over dat meer democratie in Hongkong de vraag naar soortgelijke toegevingen op het vasteland aanwakkert.

Hij maakt zich ook zorgen over Taiwan. De burgemeestersverkiezingen in december kunnen een tegenvaller worden voor de overheersende partij, de Kuomintang (KMT), die de banden met China nauwer wil aanhalen. China wordt almaar zenuwachtiger over de mogelijkheid dat de KMT macht verliest in de presidentsverkiezingen die in januari 2016 gehouden worden. De belangrijkste oppositiepartij van Taiwan, de Partij voor Democratische Vooruitgang, is immers veel minder tuk op samenwerking met het vasteland.

Protest

In eigen huis ligt de klemtoon op de economie. De leiders van de Communistische Partij hebben een consensus bereikt over de wijze waarop de hervormingen, die het land moeten wegvoeren van investerings- en exportgeleide groei naar meer vertrouwen in de binnenlandse consumptie, doorgevoerd moeten worden. In maart wordt al een deel van de plannen ontsluierd tijdens de jaarlijkse zitting van het Nationale Volkscongres. Hoogtepunten zijn waarschijnlijk een grotere vrijheid om op het platteland grond te verhandelen en de aanzet tot de afschaffing van de gezinsregistratie of hukou, die de toegang tot openbare diensten in de steden beperkt voor migranten van het platteland. Stadsbewoners maken zich zorgen dat het hun privileges aantast.

De dagen van de grote investeringsprojecten zijn nog niet voorbij. In de loop van het jaar worden enkele kolossale werken opgeleverd: een pretpark van 2,9 miljard dollar rond ruimtevaart, vlak naast de pas aangelegde lanceerbasis voor satellieten op het zuidelijke eiland Hainan; de hoogste wolkenkrabber in China, en zelfs ter wereld; en een 1776 kilometer lange hogesnelheidslijn naar de westelijke provincie Xinjiang.

De partij zegt dat het groeimodel groener wordt. In 2014 of 2015 wordt een mijlpaal bereikt. De Chinese CO2-uitstoot is dan twee keer groter dan de Amerikaanse. Tien jaar geleden stonden ze nog gelijk.

Xi is waarschijnlijk minder ongerust over de impact daarvan op de klimaatverandering, dan over een zijdelings effect: het deken van smog dat bijna permanent over grote delen van China hangt. Ambtenaren in Peking verhogen hun inspanningen om de ongezonde lucht in de hoofdstad te zuiveren. Het aantal nieuwe voertuigen dat in het verkeer mag worden gebracht, wordt bijna gehalveerd. Ook wordt een congestieheffing overwogen. Maar ook hier valt stevige weerstand te verwachten, van stadsbewoners die het bezit en het gebruik van de auto als een recht beschouwen.

James Miles (bureauchef van The Economist in Peking)