Camping Paradiso en de liberalen

De groteske aan de schoolpoorten is taai. Met spullen van de sportwinkels kamperen vaders en moeders om hun kroost de school van hun voorrecht binnen te boksen. Het gelijkekansenbeleid (GOK) is een wetsmachine met goede bedoelingen, maar blijft een horrorfactor voor de schoolbesturen, de ouders en de kinderen. Wie er beter van wordt, is de minister van Onderwijs, zijn kabinet, de administratie, het etatisme.

Voor de poespas van het GOK is er een mooi alternatief: de schoolcheque. Met zo’n systeem kan de ouders van een schoolplichtig kind een som geld toegestopt worden. De cheque kan vetter zijn voor scholieren uit risicogroepen en gediscrimineerde bevolkingslagen. Zo krijgen die een extra gevulde financiële rugzak. Wie met gouden stuivers aanklopt bij een school, zal makkelijker gehoor vinden. De schoolbesturen zullen geneigd zijn om hun beginselen en discriminatoir gedrag te vergeten ter wille van het manna.

De kliekvorming van de minister, de bureaucraten en de vakbonden belet echter beterschap. Pak de privileges af van de regenten van het staats- en vrij onderwijs – de onderwijsproducenten – en geef de macht (het geld) aan de ouders en de kinderen – de onderwijsverbruikers. Zelfs de ‘liberalen’ van Open VLD en Lijst Dedecker durven er niet aan te beginnen. Het verdedigen van een schoolcheque kan een lakmoesproef zijn voor hun lef en rechtlijnigheid. Ook slap en hard blauw conformeren zich echter en sluiten meer marktwerking uit onder de Vlaamse scholen. De leegheid van die kringen is als de mascara van oude wijven. Wortelrot knaagt aan de blauwe boom; aan zijn loof en bloesems is nog niets te zien, maar waarschijnlijk zal hij omvallen.

Wat zou u ervan vinden mocht er op 1 augustus 2008 een cheque van 6000 euro op uw gangmat vallen? De onderwijscheque voor het schooljaar 2008-2009 van uw 15-jarige dochter, waarmee u rechtstreeks de school van uw keuze financiert. Die instelling krijgt dan geen verdere betoelaging meer van het onderwijsministerie en heeft geen last meer van ingrepen van de Raad voor het Gemeenschapsonderwijs en de Guimardstraat (het katholieke net). Zo wordt een alliantie mogelijk tussen de verbruikers van het onderricht – u en uw kinderen – en de lokale schooldirectie en leraren.

André Denys, toen nog volksvertegenwoordiger en leider van de PVV-fractie in de Vlaamse Raad, nu gouverneur van Oost-Vlaanderen, bepleitte aan het begin van de jaren negentig een revolutie in het Vlaamse onderwijs met als kernstuk de onderwijscheque. Dit financieringsmiddel was geen hobbyistische bevlieging. Zijn partij stond toen achter de onderwijscheque en de verruimde, of vernieuwde, PVV was van plan deze decentralisering van de onderwijsfinanciering door te drukken. Maar sedertdien ‘vergat’ Open VLD daar nog over te piepen.

Wat is de toestand vandaag? Alle macht in het Vlaamse schoolsysteem zit bij de producenten van het onderwijsaanbod. De minister – vandaag een onafzetbare socialistische kroonprins die enkel zichzelf beluistert -, zijn kabinet, zijn hoofdambtenaren, de functionarissen van de netten, plus de vakbonden domineren de top van de piramide en controleren de geldstroom uit de Vlaamse kas naar de scholen. De ouders, kinderen, leraren, schooldirecties ondergaan de reglementen, circulaires, investeringen, sluitingen, benoemingen, reaffectaties, besparingen, programma’s …

Waarom wordt de piramide niet ondersteboven gegooid door de bestedingsmacht te verschuiven naar de essentiële acteurs op het schooltoneel: de ouders en hun kinderen. Deze stijgen naar de top én beheren, door hun geld rechtstreeks naar een school te brengen, het systeem. De school wordt een zelfbeherende onderneming, betaald door haar klanten. Zijn de klanten tevreden, dan blijft of stijgt de omzet van de school. Beoordelen zij de school als negatief – onbekwaam om haar opdracht professioneel te vervullen – dan moet zij door een slinkend inkomen veranderen of sluiten. Het schoolsysteem is in Vlaanderen gepolariseerd rond een kleine top met alle macht en een brede basis zonder inspraak. Slechts een harde ommekeer kan het oude stelsel beluchten.

De taak van de overheid in het nieuwe stelsel is: kwaliteitsbewaking. De onderwijsbegroting is de sleutel van de Vlaamse financiën en deze hoofdcomponent zwelt jaarlijks met 5 procent. Het leeuwendeel van de onderwijsbegroting zijn de personeelskosten. Ex-minister van Onderwijs Luc Vanden Bossche verdedigde de schaalvergroting naar scholen van minimaal 800 leerlingen en dicteerde zoals bij de fusie van de gemeenten, de hervorming vanuit de top. Dat beleid vanuit de top is rigoureus voortgezet door al zijn opvolgers, ook door Frank Vandenbroucke. Die werkt als een machtssocialist. De kiezer, de partijleden, de kabinetsleden, de leraren, de schooldirecties zijn de klankborden, en niet meer dan dat, van wat hij in al zijn wijsheid steeds beter weet dan gelijk wie. Stuur de keizer-kosters wandelen en vervang ze door een schoolchequesysteem. (T)

DE AUTEUR IS voorzitter van de adviesraad van trends.

Frans Crols