Brussel kan leren van Stockholm

Nu Brussel voor een grote demografische uitdaging staat, kan het wellicht leren van het proactieve huisvestingsbeleid in Stockholm. De Zweedse projectontwikkelaar JM toont graag de weg.

Brussel heeft sinds 2 mei een nieuw ontwikkelingsbeleid voor huisvesting klaar. Dat gewestelijk bestemmingsplan (GBP) moet onder meer een antwoord bieden op belangrijke bekommernissen zoals de exploderende demografische groei en milieuvraagstukken. In die twee domeinen kan Brussel veel leren van Stockholm. De Zweedse hoofdstad vertoont grootstedelijke kenmerken (geografisch, politiek, sociaal) die vergelijkbaar zijn met die van Brussel (zie tabel Brussel lijkt op Stockholm).

“Er zijn zoveel gelijkenissen. De omvang van de stad, het aantal betrokken gemeenten — een twintigtal –, de prijzen, de uitdagingen in mobiliteit en energie, het type van grondreserves die gesaneerd en te gelde gemaakt moeten worden, de nabijheid van die percelen tot het water enzovoort”, zegt Christopher Lee, die al dertien jaar de Belgische afdeling van de Zweedse beursgenoteerde projectontwikkelaar JM leidt. De Schot kent Brussel door en door.

De groep bouwt elk jaar duizenden appartementen in Stockholm en is al veertig jaar aanwezig in onze hoofdstad. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het Belgische filiaal projecten zou ontwikkelen voor Zweedse investeerders. Maar onder impuls van Lee, die architect is van opleiding, ging JM Belgium zich al snel specialiseren in de ontwikkeling, de bouw en de commercialisering van energiezuinige stadsappartementen. Daarbij werkt het al sinds 2000 met de Scandinavische energieprestatienormen, die hun tijd ver vooruit waren.

Ervaring met stadskankers

De ervaring die JM en andere Zweedse projectontwikkelaars recentelijk opdeden op oude, verlaten industriële stadskankers in moeilijk gelegen randgebieden, die nu een nieuw leven krijgen, is daarbij van goudwaarde.

In Zweden gebeurt het niet zelden dat een tiental concurrerende ontwikkelaars samen, op basis van hetzelfde situatieplan, duizenden woningen bouwen volgens dezelfde kwaliteitsnormen. Alleen al in de wijken Liljeholmskajen en Hammarby Sjöstad (zie kaderstuk) rijzen 20.000 nieuwe appartementen uit de grond en komen elk jaar meer dan 1000 nieuwe units op de markt. JM heeft zich ertoe verbonden er daarvan zowat 7000 voor zijn rekening te nemen. Christopher Lee is ervan overtuigd dat de Zweedse ervaring met succes kan worden toegepast in Brussel.

Lee vindt dat het er vooral op aankomt deugdelijk te plannen en de massale bouw van woningen goed te omkaderen. Een degelijk doordacht situatieplan, waarbij de ontwikkelaar intensief samenwerkt met de lokale politieke autoriteiten, is volgens Lee de sleutel tot succes.

Ondanks het proactieve huisvestingsbeleid in Stockholm blijven de woningprijzen er wel onder een opwaartse druk staan. In minder dan vijftien jaar is de prijs van een standaardappartement er gestegen van minder dan 100.000 tot 500.000 euro. In Brussel, dat niet zo’n constante aanvoer van nieuwe huisvesting kent, zijn de prijzen in dezelfde periode met ‘slechts’ 300 procent gestegen. Maar Brussel ziet zich de komende jaren geconfronteerd met een zeer snelle bevolkingstoename. Het vorige gewestelijk bestemmingsplan voor Brussel bood mogelijkheden om te voldoen aan de behoeften van 77.000 inwoners. “Dat is amper de helft van wat nodig is om de nieuwe inwoners op te vangen die we binnen tien jaar verwachten”, zei Charles Picqué vorig jaar in de Trends Vastgoedgids. Hij nam vorige week afscheid als minister-president van het Brussels Gewest met een nieuw bestemmingsplan, dat ruimte moet voorzien voor 20.000 extra woningen. Als die er niet snel komen, dan dreigen de prijzen op de Brusselse markt voor de meest begeerde wooneenheden — nieuwe, energiezuinige appartementen — te exploderen.

PHILIPPE COULÉE IN STOCKHOLM