BROEIKASEFFEKT. De verrijzenis van Galileï

In het raam van de begroting ’96 laait

de diskussie over energiebelastingen opnieuw fel op. De Europese Kommissie stelt een CO2-taks voor, maar de controversiële chemicus Jack Barrett plaatst een bom onder de broeikasteorie.

Locatie : Den Haag (Nederland).

In tegenstelling tot Denemarken en Nederland voert België geen CO2-taks in. Ondanks vroegere verklaringen (juni ’92) van Jean-Luc Dehaene, die na de VN-konferentie over Milieu en Ontwikkeling in Rio een lans voor zo’n energiebelasting brak, blijft de regering bij haar klassieke recepten.

Net zoals in juli ’93 verhoogt de begroting ’96 de aksijnzen op benzine (opbrengst 8,6 miljard frank) en voert een kompenserende heffing voor dieselrijders in. Dit past in een beleid tot verbetering van de mobiliteit, het rationeel energieverbruik en de vrijwaring van het leefmilieu, aldus Dehaene in zijn State of the Union. “Volksbedrog, ” reageert Agalev woedend : het principe van de vervuiler betaalt, wordt genegeerd alleen de gezinnen betalen en bovendien vloeien de inkomsten niet terug naar ekologische initiatieven.

Intussen groeit eensgezindheid over het broeikaseffekt (zie kader Broeikaseffekt) onder de wetenschappers. Volgens het International Panel on Climate Change (IPCC) de VN-werkgroep die het broeikaseffekt bestudeert is de wereldtemperatuur sinds het begin van de industriële revolutie gestegen van 0,3 tot 0,6C als gevolg van de toenemende kooldioxydekoncentratie in de atmosfeer. Hun klimaatmodellen en waarnemingen wijzen op een 30 %-groei van CO2 het afgelopen decennium met een stralingseffekt van 1,5W/m², genoeg om de temperatuur op aarde op tien jaar tijd met 1C te laten stijgen.

Maar een kleine groep van geleerden onder leiding van Jack Barrett verzet zich tegen deze stelling (zie kader Broeikasmanie). Als een nieuwe Galileï strijdt de professor aan het Imperial College in Londen tegen de heersende mening dat door menselijk toedoen het CO2-gehalte in de lucht dermate toeneemt met een opwarming van de aarde en allerlei milieurampen tot gevolg.

Barrett : “Natuurlijk ben ik wel voor een energiebelasting. We moeten zo zuinig mogelijk omspringen met onze schaarse grondstoffen. Maar gebruik alstublieft geen valse argumenten, zoals het zogenaamd versterkt broeikaseffekt. Kooldioxyde draagt helemaal niet bij tot de opwarming van de aarde. “

BOM ONDER BROEIKASEFFEKT.

“Niet koolstofdioxyde, maar waterdamp is de grootste oorzaak van de temperatuurstijging. ” Zo vat Barrett zijn controversieel artikel The roles of carbon dioxide and water vapour in warming and cooling the earth’s troposphere, dat na zes weigeringen, onder andere door Nature en Science begin dit jaar in het scheikundig vakblad Spectrochimica Acta verscheen, bondig samen.

Tijdens een debat van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIvI) in Den Haag eind september leggen de klimatologen van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) het vuur aan de schenen van de chemicus. Met zijn slides en citaten is de flegmatieke Engelsman niet opgewassen tegen de lawine van argumenten uit de IPCC-handboeken. Rob Van Dorland, wetenschappelijk medewerker van het KNMI : “In zijn artikel houdt Barrett geen rekening met de termische emissie. Broeikasgassen in de atmosfeer slorpen namelijk niet alleen lange-golfstraling op, maar zenden die ook uit. Waarnemingen op het aardoppervlak en vanuit satellieten bevestigen dit proces. Door toename van het CO2-gehalte veranderen zowel emissie als absorptie, wat een temperatuurstijging op aarde veroorzaakt. “

Toch is Barrett na het symposium tevreden. De prof aan het Imperial College heeft opnieuw de media gehaald met zijn fundamentele bezwaren tegen de doemmodellen van de klimatologen : “Over het broeikaseffekt wordt biezonder veel nonsens verkocht. Dat schaadt de wetenschap. Op dit ogenblik is het debat in handen van meteorologen, ekologisten en politici. We moeten de diskussie zo snel mogelijk terug naar het domein van de fysika en scheikunde brengen, vooraleer het te laat is. Als straks wordt aangetoond dat het hele gedoe flauwekul is, zal niemand ooit nog een wetenschapper geloven. “

Ook valt Barrett de Europese energiebelasting, die nu ter diskussie staat (zie kader CO2-taks), aan. Volgens de Engelse prof is dit voorstel op zand gebaseerd : “CO2 is een fantastische truuk om belastingen op fossiele brandstoffen te verhogen. Begrijp me goed, ik vind ook dat we zuinig moeten zijn met olie, kolen en gas. Deze energiebronnen zijn immers niet onuitputtelijk. Maar dan moet je geen vals argument van een CO2-probleem gebruiken om een heffing in te voeren. Kooldioxyde is volslagen onbelangrijk voor de opwarming van de aarde. Het zou zelfs kunnen dat CO2 in de hogere atmosfeer bijdraagt aan de afkoeling, omdat het daar straling uitzendt, maar daar weet ik op dit ogenblik niet genoeg van. “

CHEMISCHE NONSENS.

Hoe meer broeikasgassen in de lucht, hoe meer straling van de aarde ze tegenhouden. De vraag is wat er nu met deze energie gebeurt. Volgens de klimatologen zenden de molekulen de warmte (gedeeltelijk) terug naar de oppervlakte, zodat de temperatuur verhoogt. Barrett zegt dat ze alleen maar harder gaan trillen. Van Dorland : “Hij weet niet waar hij over praat. Ik heb hem aangeraden het artikel van Einstein over de kwantummechanika te lezen uit 1917. Daarin bewijst deze beroemdste fysicus aller tijden dat gassen niet alleen kunnen absorberen, maar ook kunnen emitteren. “

“Of er nu veel CO2 in de atmosfeer bijkomt, doet er eigenlijk niet toe, ” vervolgt Barrett. “Het overgrote deel van het bestaande broeikaseffekt wordt door waterdamp en -druppels veroorzaakt. Zij absorberen straling veel beter dan kooldioxyde. ” Neen, antwoordt Van Dorland : “Hij vergeet dat de hoeveelheid waterdamp afhankelijk is van de temperatuur en daarmee van het gehalte kooldioxyde. De CO2-koncentraties sturen dus de invloed van waterdamp. “

Tenslotte schudt Barrett zijn laatste joker uit de mouw. Volgens de Engelse prof kan de hoeveelheid koolstofdioxyde in de atmosfeer niet verdubbelen, omdat de oceanen het surplus vanzelf zullen oplossen. Toch is de atmosferische CO2-koncentratie deze eeuw toegenomen van 0,028 naar 0,035 %. Barrett : “Dat is inderdaad een serieus vraagstuk. Maar als je naar de cijfers van de laatste paar jaar kijkt, lijkt het alsof de stijging voorbij is. Eigenlijk reken ik binnen een jaar of vijf opnieuw op een daling. Normaal duurt het ongeveer acht jaar voor de CO2 in de atmosfeer een evenwicht bereikt met de CO2 in de zee. Hoewel de toename van ’60 dateert, is nog geen evenwicht bereikt. Dat komt vermoed ik omdat het wateroppervlak door olie vervuild is. “

Ondanks alle tegenwind besluit Barrett zijn strijd tegen Greenpeace en de broeikasmaffia verder te zetten, desnoods alleen : “Dat is het voordeel van pensionering. Je kunt vrijuit spreken. Je hoeft niet meer bang te zijn voor je carrière. Mijn jongere kollega’s wel. Vergeet niet, er gaan op dit moment miljoenen en miljoenen subsidie naar het broeikaseffekt. “

ERIC POMPEN

PROF. JACK BARRETT (IMPERIAL COLLEGE) Kooldioxyde is volslagen onbelangrijk voor de opwarming van de aarde.

PREMIER JEAN-LUC DEHAENE Kiest voor de klassieke aksijnsverhoging op benzine in plaats van milieuvriendelijke energiebelasting.

ROB VAN DORLAND (KNMI) Barret houdt geen rekening met de termische emissie en vergeet dat de hoeveelheid waterdamp afhankelijk is van het CO2-gehalte.