Breaking the Waves

Met het pakkende “Breaking the Waves” verlegt de Deense filmmaker Lars von Trier de grenzen van het melodrama.

Gesitueerd aan de noordwestelijke kust van Schotland, vertelt ” Breaking the Waves” het tragische liefdesverhaal van de wat naïeve Bess, buitengewoon vertolkt door de Britse actrice Emily Watson. Als buitenbeentje beschouwd in haar streng calvinistische leefgemeenschap, waar vrouwen geen recht van spreken hebben in de kerk, huwt ze met Jan ( Stellan Skarsgard), een “man van de wereld” die werkt op een booreiland. Haar huwelijksgeluk is echter van korte duur als Jan door een ongeval wordt verlamd. Hij vraagt Bess andere mannen op te zoeken en hem haar seksuele ervaringen te vertellen. Bess ziet haar prostitutie als een opoffering voor Jan om hem in leven te houden, een daad die door haar familie noch de kerk wordt aanvaard.

Scenarist en regisseur Lars von Trier deelt zijn drama op in een proloog, zeven hoofdstukken en een epiloog, telkens ingeleid door een kitscherig landschapsgezicht dat wordt begeleid door een popsong uit de jaren zeventig. Deze gezichten geven een cynisch commentaar op het geheel. Enerzijds zijn ze het soort prentjes dat in de huizen van de bekrompen dorpsbewoners hangen, anderzijds staat de romantische sfeer ervan pal tegenover het rauwe realisme van von Triers stijl.

Voor “Breaking the Waves” verlaat von Trier de heel gestileerde manier van vertellen uit “The Element of Crime” en “Europa”. “Breaking the Waves” werd door cameraman Robby Müller volledig met schoudercamera opgenomen. Deze manier van filmen, door von Trier voor de eerste keer gebruikt in “The Kingdom”, geeft meer bewegingsvrijheid aan de acteurs. De ronddraaiende camera en de soms onscherpe beelden geven ook een authenticiteit en emotionele directheid die de toeschouwers bij het verhaal betrekken. Daar de film volledig rond Bess draait, kadreert von Trier Emily Watson veelvuldig in close-ups. Deze beklemtonen niet alleen Bess’ emotionele spontaniteit en ongerepte passie de reden van haar zogenoemde onstabiliteit en haar anders zijn , ze reveleren ook de verstikking en claustrofobie, veroorzaakt door de religieuze repressie van de dorpsouderlingen.

Zoals zijn landgenoot Carl Theodor Dreyer bekritiseert von Trier de religie, de kortzichtigheid en de bemoeizucht van de mens in pijnlijke en scherp getekende details. In de geest van Dreyer toont hij in zijn aanval op de religie steeds respect voor God, wat zich onder meer uit in de klokken die, hoewel ze in de dorpskerk ontbreken, als een mirakel uit de hemel de uitvaart van Bess inluiden. Het verlossende en hoopvolle magnificat “Breaking the Waves” is niet alleen uniek en grensverleggend in zijn genre, het is vooral een bijzonder meeslepend melodrama.

Piet Goethals

Breaking the Waves Bijzonder meeslepend melodrama.