BRANDSTOF VOOR REVOLTES
Naar aanleiding van de volkswoede in Egypte roept topondernemer Richard Branson van Virgin Group bedrijfs-leiders op om zich van autoritaire regimes te distantiëren. En in Davos stond de groeiende kloof tussen arm en rijk op de agenda.
De armen zijn in Egypte misschien niet armer geworden, maar er is een arrogante, superrijke bovenlaag ontstaan die werkloze jongeren radicaliseert. Het zijn de excessen van de neoliberale economie die het vuur aan de lont staken in de Arabische wereld, zo oordeelt Uri Kupfer-schmidt van het Jewish-Arab Center aan de Haifa-universiteit. Hetzelfde fenomeen doet zich voor in volksbuurten, van Amerika over Tunesië en Egypte, tot in India en China – en nu en dan in Molenbeek, Anderlecht of Borgerhout.
Alleen kijken globocraten liever de andere kant op. Althans tot voor kort, want voor het eerst bereikte het thema het elitaire clubje dat jaarlijks in zijn licht laat schijnen op de toestand van de wereld. Keer op keer hebben zij de grote omwentelingen niet zien aankomen: niet de val van de Sovjet-Unie, noch de Aziatische crisis van 1997, noch de subprimecrisis in de Verenigde Staten. Ook de volksopstand in de Arabische wereld heeft hen verrast.
Het is een kwestie van perspectief: je moet heel dichtbij komen om te zien wat er broeit en tegelijk van op afstand toekijken om het geheel te begrijpen. Bedrijfsmanagers en zelfs beleidsmakers maken die oefening zelden of nooit. Vanop een afstand lijken Peking of het zakendistrict van Jakarta en São Paulo vrij goed op Brussel en New York: dezelfde mensen, dezelfde restaurants, dezelfde hotels, dezelfde country clubs en dezelfde golfbanen. Globocraten uit de hele wereld denken, zien, horen en vertellen elkaar ongeveer hetzelfde.
Op macroniveau zijn de groeimarkten, ook Egypte hoort daarbij, er fenomenaal op vooruitgegaan. Maar op microvlak, in de volkswijken en dorpen, zie je schrijnende armoede en frustratie. Die sociale crisis ontgaat grotendeels aan wie zich alleen op het macroniveau beweegt: buitenlandse zakenlui en investeerders, academici en diplomaten.
Wie beseft bijvoorbeeld dat maoïstische revoltes bijna de helft van het Indiase grondgebied controleren? Wie weet wat er omgaat in de hoofden van armoezaaiers die in Dubai glitterende torengebouwen optrekken of van honderdduizenden Chinese migranten die voor een hongerloon onze iPads en iPhones in elkaar draaien?
Dit is geen linkse praat. Twee gewezen hoofdeconomen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kaartten In Davos de problematiek aan. Ragharam Rajan, professor aan Booth School of Business (Chicago), wees met de vinger naar ondernemers die nauw samenwerken met cronies van autoritaire regimes. Professor Simon Johnson van Massachusetts Institute of Technology, vergeleek Amerikaanse bankiers met de oligarchen in opkomende markten.
IMF-voorzitter Dominique Strauss-Kahn pleitte voor een nieuw groeimodel, omdat de groeiende inkomensongelijkheid de sociale en economische stabiliteit bedreigt. Strauss-Kahn citeerde Adam Smith, de grondlegger van het moderne kapitalisme en kop van Jut in ‘progressieve’ kringen. “De belangrijkste, universele oorzaak van het corrumperen van onze moraal is onze bewondering en zelfs aanbidding van de rijken en de machtigen en onze neiging om armen en mensen van lage komaf te negeren.”
Mentaal sluiten hogere categorieën het best aan bij een door de globalisering gesmede kosmopolitische wereldelite. Zonder erbij stil te staan, werven westerse bedrijven aan uit ‘betere’ kringen. Talent van mindere afkomst krijgt nauwelijks kans. Hoeft het te verbazen dat expats de benen nemen zodra er onrust in de lucht hangt? Het gewone volk, dat achterblijft, kijkt verbitterd toe – lokaas voor extremisten van allerlei pluimage.
Lees Neoliberalisme voedt moslimextremisme, blz. 30 visie
DOOR ERIK BRUYLAND
In de hele wereld denken, zien, horen en vertellen globocraten elkaar ongeveer hetzelfde.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier