Brandbaar ijs

De auteur is gedelegeerd bestuurder van NPG energy.

De vreugdedans van de Amerikaanse president Barack Obama rond de totempaal genaamd schaliegas van de staat North Dakota is opmerkelijk. Obama roemt het grote economische succes van schaliegas en de vele banen die erbij zijn gekomen. Zijn enthousiasme staat in schril contrast met zijn ambities tijdens de campagne in 2008. Dat duurzaamheid geen prioriteit meer is, kan je zien aan de middelen die zijn regering vrijmaakt voor een duurzamere energiehuishouding. Die vallen in het niets in verhouding met de middelen voor het winnen van schaliegas en olie.

De Japanners geloven dan weer dat ze in methaanhydraat (methaangas) de oplossing hebben gevonden voor hun historisch tekort aan energie. Het land experimenteert volop om dat goedje — dat op meer dan 1000 meter diep in de zee opgeslagen zit in een soort ijs — op een kostenefficiënte manier naar de oppervlakte te brengen. De voorraden methaangas op de zeebodem zouden groter zijn dan alle steenkool-, olie- en gasvoorraden in de wereld samen. Japan zou zich met zijn voorraden voor 100 jaar van gas kunnen voorzien.

Het land droomt al van een eigen energiebron sinds zowat het begin van de industriële revolutie. Heel wat oorlogen draaiden direct of indirect daarom. Het was onder andere de aanleiding voor de expansiedrang van de Japanners in de jaren dertig en begin jaren veertig in Azië. De druk is na de kernramp van twee jaar geleden overigens acuut geworden, want de omschakeling naar gascentrales betekent automatisch nog meer import.

Behalve onafhankelijkheid betekent het bezit van eigen energiebronnen ook macht. De recente spanningen over de Falklands zijn daar een voorbeeld van. Niet zozeer de 1800 inwoners van de eilanden wekken de interesse van Argentinië, maar vooral de potentiële olievondsten.

De Noordpool is mij nog het meest bijgebleven in het lijstje van claims op gebieden waar olie of gas te vinden kan zijn. Rusland plantte er een paar jaar geleden een klein vlagje op de zeebodem. Hilarisch om te zien, maar ze meenden het wel. Alsof de Noordpool van iemand is. Canadezen, Amerikanen, Scandinaviërs en Russen vallen over elkaar heen om aanspraak te maken op gebieden waar tot voor kort geen mens kon leven.

Ook al zou de Noordpool in de zomer ijsvrij worden, dan nog wordt het een hele uitdaging om in zo’n gebied boringen te doen. Shell heeft onlangs zijn pogingen bij Alaska voorlopig gestaakt. Toen een booreiland ei zo na op drift sloeg, liep het bijna grondig fout. Dat het fout zal gaan, is zeker, want het gaat constant fout, zelfs in gebieden waar minder risico is.

Gek dat op internationaal niveau niemand focust op de vraag of we wel overal moeten boren naar energiebronnen. Het is niet omdat je weet dat ze er zijn, dat je ze moet ontginnen. Of het nu de Nigerdelta is, Alaska of de Noordpool, we moeten internationaal de vraag stellen of we mensen en techniek moeten loslaten op dergelijke waardevolle gebieden.

Onze honger naar energie groeit nog steeds snel. Dat hebben vele onderzoeken al aangetoond. De oplossing is niet méér energie te vinden, maar minder te verbruiken. Het lijkt maar niet door te dringen in internationale hoofden dat onze energiehonger oneindig is en dat de oplossing dus logischerwijs niet per se meer bronnen aanboren is. Hoewel men enerzijds erkent dat ons klimaat en onze reserves het niet kunnen blijven dragen, blijft men anderzijds gaan voor ongebreidelde economische groei.

Dat dat een kamikazeoefening is die vroeg of laat faliekant afloopt, is zogoed als zeker. Misschien kunnen de groeilanden zoals China uiteindelijk het voorbeeld geven wanneer zij de gevolgen van die groei van dichtbij kunnen zien. Zodra de eerste grote economie de omschakeling naar een duurzaam model nastreeft, zullen anderen volgen, want de economie is mondiaal geworden. Hopelijk kan dat dan in overleg gebeuren, zodat de impact op het klimaat groot genoeg zal zijn om de schade te beperken.

ANDRÉ JURRES

De oplossing is niet méér energie te vinden, maar minder te verbruiken.