Bouwen mag geen kafkaiaans avontuur zijn

Het is weer file rijden aan de Heizel, waar Vlaanderen naar goede traditie de deuren platloopt voor Batibouw. Maar voor er gebouwd kan worden, is het nog eens lang wachten, en wel door administratieve files.

Tien jaar vertraging voor een bouwvergunning voor grote werken is geen uitzondering. Ook publieke werken – windmolens, rusthuizen, wegen, fietspaden – moeten lang op een fiat wachten. Morgen presenteren twee commissies die dit euvel onderzochten, hun rapport aan de Vlaamse regering.

Een van de oorzaken is het feit dat te veel ambtenaren – hun toplui erkennen dat – hun individuele zegen moeten geven over bouwdossiers. Niet alleen ruimtelijke ordening, maar ook erfgoed- en milieubescherming, veiligheid en mobiliteit zijn in de bouwvergunning vervat. Vlaanderen mag op dat vlak het voorbeeld nemen aan Wallonië, dat een permis unique invoerde. Als het gemeentebestuur voor ‘gemengde’ dossiers – voor zowel bouw- als milieuvereisten aan vast zitten – zo’n vergunning aflevert, kan de aanvrager onmiddellijk van start gaan. Ook Duitsland evalueerde zijn administratieve achterstand. Daar wordt de ambtenaar die het zwaarst weegt voor de vergunning, de administratieve spil van de aanvraag. Hij is het aanspreekpunt voor de potentiële bouwer en stuurt zijn collega-ambtenaren aan om een beslissing te nemen. Een derde remedie biedt Nederland.

Het coalitieakkoord – waaraan ook de sociaal-democraten meeschreven – bepaalt dat de nationale regels nooit strenger mogen zijn dan de Europese. Want Vlaanderen verliest aan concurrentiekracht omdat het op milieuvlak soms heiliger wil zijn dan de paus.

Ook het ‘voortraject’ naar een bouwvergunning kan beter. Zeker voor grote werken overleggen de bouwheer en de administratie over het kader waarbinnen een vergunning kan worden afgeleverd. Er is nood aan meer transparantie in deze fase, die wordt gekenmerkt door willekeur en rechtsonzekerheid. Afspraken moeten op papier, zodat ze achteraf kunnen worden gehomologeerd.

Ten slotte moet de achtertuin van potentiële klagers worden afgelijnd. Vandaag kan om het even wie, zelfs iemand die kilometers ver van een werk in aanbouw woont, naar de Raad van State stappen. Die laatste moet ook de mogelijkheid krijgen om een procedure te schorsen, om de aanvrager de kans te geven administratieve fouten recht te zetten. Met zo’n ‘bestuurlijke lus’ kan men de vernietiging vermijden wegens kleine fouten. Mogelijke schadelijders moeten bovendien veel sneller in de procedures worden betrokken, zodat vroeger duidelijk wordt of hun klacht rechtmatig is. Een en ander kan een einde maken aan wat minister van Ruimtelijke Ordening Philippe Muyters terecht “de dictatuur van het individu” noemt. Hopelijk grijpen hij en zijn medeministers de kans om het kafkaiaanse Vlaanderen te smoren.

Trends-journalist Hans Brockmans