Een gebrek aan inspiratie kan je het Sabena-management niet verwijten. Zeker niet als het om het bedenken van leuk klinkende codenamen voor besparingsoperaties gaat. ‘Blue Sky’ is de jongste vondst: een besparingsronde waardoor tijdens de volgende anderhalf jaar nog eens 4 miljard frank zal worden uitgebeend bij Sabena. Wordt de Belgische ‘flag carrier’ nu volledig uitverkocht?
De Zwitserse Sonntags Zeitung berichtte dan toch verkeerd. Nee, de NV Sabenagroep maakte het voorbije halfjaar geen 1 miljoen Zwitserse frank (ongeveer 28 miljoen Belgische frank) verlies per dag. Sonntags Zeitung vergiste zich met zijn scoop begin juli blijkbaar van munt: veeleer de Nederlandse gulden was aan de orde, want het resultaat van de Belgische flag carrier oogt ‘beter’ met een aderlating van 18,5 miljoen frank per dag. Wat cumuleerde in een verlies het voorbije semester van 3,37 miljard frank.
“De toestand is zeer ernstig. Business as usual is voortaan onmogelijk. We moeten ingrijpend herstructureren, waarbij geen enkel taboe overeind zal blijven,” kondigt Maxime Vanden Daele aan. Sinds begin augustus leest het naamkaartje van de 40-jarige Oost-Vlaming Sabenagroep project manager: Vanden Daele zal zich voltijds wijden aan de nieuwe bezuinigingsronde, die de codenaam Blue Sky meekreeg. Samen met chief financial officer (CFO) Jean-Louis Herremans en vice-president human resources Pierre Braconnier, vormt Vanden Daele het triumviraat dat binnen anderhalf jaar een kleine 4 miljard frank besparingen moet bijeenschrapen. Voeg daarbij de 6 miljard frank besparingen die het Airline Management Partnership – de verregaande samenwerking tussen de luchtvaartmaatschappijen Sabena en Swissair (zie Trends, 17 augustus 2000, blz. 84) tegen eind 2001 in het laatje brengt. En dan is er Clean Slate, nog eens een kersverse besparingsronde van Sabena/Swissair, die alweer een kleine 4 miljard wil vergaren. En dat voor een bedrijf, dat sinds 1982 – toen een eerste loonsverlaging van 15% werd beklonken – van de éne naar de andere besparingsronde fietste.
“Dit is niet ons eerste besparingsprogramma,” herhaalt Maxime Vanden Daele pro memorie. “Evidente saneringen werden in het verleden al doorgedrukt. We moeten nu veel dieper spitten, en dat vraagt enige tijd. Maar die hebben we nauwelijks, door de ernst van de situatie.”
De hakbijl zal in alle divisies van de Sabena Group woeden. Sinds de Zwitserse SAirGroup in 1995 het roer in handen nam, werd de Belgische carrier al sterk opgesplitst. Dat verduidelijkt de groepsstructuur, en vergemakkelijkt het wegsnijden van verlieslatende segmenten. Het voorbije semester presteerden alle filialen en afdelingen van Sabena onder de verwachtingen – zelfs NV Sabena Technics, dat in 1999 nog een winst van 179 miljoen frank uit de ‘gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen’ vergaarde, duikelt vandaag in het rood.
De Sabena Hotels – drie in België, twee in Afrika – staan in het uitstalraam. Al in het boekjaar 1999 schreven ze een verlies van 13 miljoen. “Alleen het Memling-hotel in Kinshasa maakt verlies,” nuanceert Maxime Vanden Daele. “En als we onze hotels verkopen, willen we ze in één keer, als geheel afstoten.”
Voorts lonkt Sabena Catering, de voedseldochter van de luchtvaartgroep, naar gegadigden. “Houden we de catering binnen of buiten de groep? Dat staat allemaal ter discussie. Ook een joint venture behoort tot de mogelijkheid.” De meest logische samenwerking is die met Gate Gourmet, de cateringpoot van de SAirGroup.
Maar Sabena wil vooral de ongebreidelde expansie van de voorbije vier jaar intomen. Aan de agressieve uitbreiding van het Europese netwerk komt een einde. Het aantal gevlogen kilometers wordt geblokkeerd op het huidige peil: voor elke nieuwe bestemming en/of frequentie wordt een andere opgeofferd. Bovendien wordt de netwerkplanning nog nauwer met Swissair uitgedokterd. Zelfs het vliegen met elkaars toestellen – een operatie die tot vandaag uit het Airline Management Partnership werd geweerd, wegens zwaar protest van de piloten – is niet langer uitgesloten. “Er zijn geen heilige koeien meer,” beklemtoont Maxime Vanden Daele.
Ook de prijzenpolitiek
van Sabena zal worden bijgeschaafd. In drie jaar verdubbelde het aantal passagiers, naar iets meer dan 10 miljoen in 1999. Maar met die passagiers wordt geen winst gehaald. Want door zijn te kleine thuismarkt is de flag carrier verplicht reizigers uit het buitenland te lokken. Die transferpassagiers vullen 60% van de zitjes, en worden slechts door de zeer scherp geprijsde tickets van Sabena overtuigd om via een ommetje langs Brussel naar hun eigenlijke bestemming te vliegen. “Sabena heeft ook in het verleden hard moeten knokken om passagiers te lokken,” zegt executive vice president sales Hugh Fraser. “Ons imago gaat er pas de jongste jaren op vooruit. Swissair heeft een veel sterkere merknaam en kan dus bogen op veel trouwere reizigers.”
En daar schuilt de achilleshiel voor Sabena. Nog te weinig businesspassagiers hebben het begrepen op de luchtvaartmaatschappij: slechts 18% van de reizigers vliegt business, waarmee de luchtvaartmaatschappij ver beneden de doelstelling van 30% scoort. Voor vele luchtvaartexperts én kaderlui van andere carriers blijft het een raadsel dat de flag carrier van de hoofdstad van Europa niet meer high yield passengers vervoert. “Heeft Sabena wel een kleine thuismarkt?” beklemtoont luchtvaartexpert Leo Sleuwaegen, professor aan de KU Leuven en het Rotterdamse Nederlands Economisch Instituut ( NEI). “Met het zuiden van Nederland en Noord-Frankrijk erbij, spreek je niet over een kleine markt. Maar het is essentieel dat Sabena, samen met de luchthavenautoriteiten, de luchthaven van Zaventem meer kwalitatief ontwikkelt. In de eerste plaats moeten de diverse verkeersmodi beter op elkaar worden afgestemd. Het is bijvoorbeeld een slechte zaak dat de hogesnelheidslijn niet in de luchthaven stopt. Daarmee houd je potentiële businessklanten weg.”
De besparingen moeten over uiterlijk drie jaar Sabena weer op kruissnelheid brengen. De nieuwe chief executive officer (CEO) Christoph Müller heeft alvast ervaring: begin jaren negentig hakte de toenmalige vice-president financial controlling er bij Lufthansa danig op los. Na die drie jaar zal ook blijken of een kapitaalverhoging zich opdringt – dat geld zal dan worden opgehoest door de aandeelhouders van de Zwitserse moeder SAirGroup. De CEO daar, Philippe Bruggisser, beschikt alvast over een aardige spaarpot. In een interview met de Neue Zürcher Zeitung einde juli telde hij in de oorlogskas van het luchtvaartconglomeraat 48 miljard frank. De nettowinst van de SAirGroup bedroeg het voorbije halfjaar overigens 84 miljoen frank – een duikvlucht met 97%, vergeleken met de 2436 miljoen frank nettowinst in het eerste semester van 1999.
“Christoph Müller heeft zeker toverformules in zijn hoed steken. Maar slaagt hij er binnen de afgesproken termijn van vijf jaar in om Sabena weer rendabel te krijgen? Theoretisch heeft hij alle modellen klaar. Maar de problemen bij Sabena blijven structureel,” zegt een topman van Lufthansa, de vorige werkgever van de nieuwe CEO van Sabena. “Bovendien laat de sterke syndicale traditie Müller nauwelijks ruimte,” beseft de Lufthansa-man.
Half september neemt de raad van bestuur Blue Sky gedetailleerd onder de loep, eind september komen de vakbonden aan de beurt. Wordt de herfst heet? “Loonsverlaging is absoluut onbespreekbaar,” laat de socialistische BBTK alvast verstaan.
wolfgang riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier