“Bij ons geen seks, drank, overspel of vloeken”

Volgende week verschijnt de Nieuwe Bijbelvertaling. Tien jaar lang werd er met wetenschappelijke precisie vertaald. Nu volgt het commerciële luik. Een portret van de gespecialiseerde drukker Jongbloed, die 90 % van de 230.000 exemplaren produceert.

Heerenveen (Nederland)

Vrijdag 29 oktober 2004 wordt de Nieuwe Bijbelvertaling voorgesteld in de passende gotische grandeur van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (al krijgt Erasmus-stad Rotterdam wel de primeur twee dagen eerder). Bij de befaamde bijbeldrukker Jongbloed in het Friese Heerenveen (dat ook fietsenfabrikant Batavus huisvest) liggen al 80.000 exemplaren klaar. De gespecialiseerde drukker, die tot de internationale topvijf behoort, produceert 90 % van de 230.000 exemplaren van de Nieuwe Bijbelvertaling ( NBV).

Op zaterdag 30 oktober wordt de NBV gelanceerd voor het brede publiek op de Antwerpse Boekenbeurs. Uitgeverij Lannoo uit Tielt (zie kader) neemt de Belgische distributie op zich. De editie van de Katholieke Bijbelstichting, een van de acht versies, zoekt de persen op van Clays in het Britse Bungay. Philippe van Heusden van de stichting in Den Bosch: “We zijn al lang klant bij Clays. De oplage van de KBS is zowat 20.000 exemplaren, 10 % van het drukorder van de NBV.”

De diverse edities van de NBV kosten 29,50 tot 57 euro, een kanselexemplaar 500 euro. Harry Potter gaat tegen 15 à 20 euro de winkel uit. De boekenverkoop is voor 60 % een cadeaumarkt en op die gewoonte hopen ook de uitgevers van de NBV. De kerken lopen leeg, maar sommige bijbelclubs hebben wachtlijsten. In Gent doceert professor Peter Schmitt elk jaar een bijbelavondcursus voor een volle aula. Ook dertigers willen een oppas regelen om hun kinderen te kunnen vertellen dat Pasen méér is dan de paashaas.

De Rolls-Royce van de bijbels

Jongbloed drukt nooit op de dag des Heren, in de week draaien de persen soms dag en nacht. De Rolls-Royce van de bijbels gaat door de handen van kwieke dames: een handgenaaid en gelijmd luxe-exemplaar met geitenleren zwarte omslag, met goudsnee en papier zo dun als sigarettenvloei. “De echte bijbel- look,” lacht Han van den Boogaart, bedrijfsmarketeer. In 2002 drukte Jongbloed 3000 bijbels in de Waiwai-taal voor indianen in het Braziliaanse Amazonegebied. Algemeen directeur Hugo van Woerden: “Zo’n project is commercieel niet interessant, maar past binnen onze bedrijfsmissie.” Heerenveen verstuurt bijbels naar ruim zestig landen. De concurrentie is scherp, Jongbloed profiteert van zijn technologie om op 22 grams papier te drukken. Om de 1600 tot 1800 bladzijden van de bijbel in een handzaam boekformaat te binden, zijn dunne papiersoorten nodig.

Jongbloed richt zich al anderhalve eeuw op de christelijke markt. Heerenveen wil een krasvrije christelijke identiteit bewaren en zal daarom geen korans (ook een kandidaat voor dundruk) produceren, beklemtoont Han van den Boogaart: “Het past niet bij onze achterban en wij eerbiedigen die gevoeligheid. Nederlandse wetboeken van Kluwer kunnen bijvoorbeeld wel op onze persen.”

De bijbel, een exportproduct

Momenteel gaan er bij Jongbloed 260 bijbelproducten de deur uit, variërend van de oude Statenbijbel tot jeugdbijbels, tot zelfs een Bijbel voor Dummies. De jaarproductie schommelt tussen 3,5 en 5 miljoen bijbels en liedboeken. Daarvoor zorgen honderd medewerkers: twee derde in de drukkerij, een derde in de uitgeverij. Drukken en binden lopen er samen. Over de bindlijn schuift om de twee seconden een bijbel, in een stille hoek verschijnen duimgrepen, leeslinten en handgemaakte geitenleren omslagen met een ritssluiting. Voor Slovenië produceerde de drukker bijbels voor de jeugd met een omslag in spijkerstof.

Jaarlijks worden er 50 miljoen bijbels vervaardigd. Door de secularisering krimpt de Europese markt (van 15 naar 13 %), maar de bijbelexport naar Afrika en Zuid-Amerika stijgt. De bijbelmarkt in Nederland is stabiel. Han van den Boogaart: “De introductie van de NBV zal een grote impuls geven.”

Jongbloed begon in Leeuwarden in de negentiende eeuw als protestantse kantoorwarenhandel met een huisdrukkerijtje. In 1996 werd verhuisd naar de buitenkant van Heerenveen. De privé-onderneming Jongbloed houdt de cijfers over omzet en winst tegen de jas, een snelle blik op staafdiagrammen verklapt wel dat de toestand gezond is. Jongbloed groeit door interne expansie en overnames, zoals de theologische uitgeverij Groen van PCM. Jongbloed geeft honderd titels per jaar uit. Han van den Boogaart: “Een nieuwe imprint is de kinder- en jeugdboekenreeks Columbus. Barnabas is fictie met als doel evangelisatie. We kopen ook rechten op Amerikaanse christelijke bestsellers. In onze thrillers geen seks, drank, overspel of vloeken.”

Frans Crols

De kerken lopen leeg, maar sommige bijbelclubs hebben wachtlijsten. In Gent doceert professor Peter Schmitt elk jaar een bijbelavondcursus voor een volle aula.