Joe Biden moet meteen werk maken van een relanceplan voor de Amerikaanse economie. De nieuwe president zal niet op een dollar kijken om de economie te genezen van de coronacrisis.
Toen rabiate aanhangers van Donald Trump twee weken geleden het Capitool bestormden, bleven beleggers er stoïcijns kalm bij. Dat was niet onbegrijpelijk. Voor de Amerikaanse economie was de relevantie van dat trieste spektakel vrijwel verwaarloosbaar. De economische aardverschuiving deed zich op dat ogenblik in de Amerikaanse staat Georgia voor, waar de Democraten onverwachts twee Senaatszetels binnenhaalden en nipt de controle over de Senaat veroverden. Voor het beleid van president Biden maakt dat een wereld van verschil. De Democratische controle over het Congres geeft Biden de kans om de Amerikaanse economie uit het slop te halen met een omvangrijk stimuleringspakket, zonder op een Republikeins veto te botsen in de Senaat. Er mag hoop worden gekoesterd dat de combinatie van een vaccin en een royaal relanceplan dit jaar een krachtig herstel baart.
Het plan is opnieuw een blinde buffel dat niets doet voor de kleine ondernemingen, dat mensen niet aan het werk krijgt en dat de economie niet versterkt’ Kevin Brady, Republikeinse vertegenwoordiger Huis van Afgevaardigden
Op zoek naar 10 miljoen banen
De Amerikaanse economie kan een duwtje gebruiken. Van de stevige remonte na de eerste coronagolf blijft niet veel over. De Verenigde Staten kampen met een recordaantal besmettingen en coronadoden. De vaccinatiestrategie heeft vertraging opgelopen, terwijl besmettelijkere varianten van het virus de ronde doen. De angst voor het virus en nieuwe lockdownmaatregelen eisen een economische tol. In het laatste kwartaal van vorig jaar vertraagde de economische groei tot 2,5 procent. In dit eerste kwartaal dreigt opnieuw een milde krimp van het bruto binnenlands product (bbp). De weg naar een volledig herstel is dus nog lang. Volgens de Amerikaanse centrale bank ligt de welvaart nog altijd ruim 3 procent onder het potentiële niveau. Ook op de arbeidsmarkt is het nog kommer en kwel. Biden moet op zoek naar 10 miljoen banen.
Hij moet dus vol aan de bak om de Amerikaanse economie uit het slop te trekken. De nieuwe president wil dat doen via een omvangrijk stimuleringspakket. Eind vorig jaar sloten de Democraten en de Republikeinen een deal over stimulansen ter waarde van 900 miljard dollar, maar dat pakket dooft in de loop van het voorjaar uit. Voor Biden was dat slechts een ‘eerste aanbetaling’. Vorige week kondigde hij een nieuw hulppakket van 1900 miljard dollar aan, met als belangrijkste ingrediënten inkomenssteun aan de gezinnen, hogere werkloosheidsuitkeringen, steun aan de bedrijven, steun aan de staten en lokale overheden, en extra geld voor het onderwijs en het vaccinatieprogramma. Op langere termijn wil Biden ook miljarden pompen in extra overheidsinvesteringen, onder meer om de infrastructuur op te waarderen en de energievoorziening duurzamer te maken. Voor zijn eerste ambtstermijn heeft Biden een boodschappenlijstje van 3900 miljard dollar gemaakt. Bij een tweede ambtstermijn loopt dat cumulatieve bedrag op tot 7000 miljard dollar tegen 2030.
Toch politieke obstakels
Tussen het wenslijstje en de realiteit liggen nog politieke obstakels. Dat de Democraten het Congres volledig controleren, betekent niet dat Joe Biden carte blanche krijgt om al zijn plannen uit te voeren. De meerderheid in de Senaat is zo nipt dat de conservatievere Democraten de uitgaventsunami kunnen milderen. Joe Manchin, de Democratische senator uit West Virginia, liet al verstaan dat hij het niet nodig vindt elke Amerikaan een nieuwe cheque toe te sturen, zoals Biden wil. “Ik herinner me niet dat Franklin Roosevelt (tijdens de Grote Depressie, nvdr) ooit een penny heeft uitgedeeld aan de mensen. Hij gaf hen een baan”, zei hij in The Washington Post. Toch wordt verwacht dat de Democraten het plan van Biden integraal zullen aannemen.
De president zal wellicht ook de zegen van een aantal Republikeinse senatoren zoeken. Kevin Brady, de Republikeinse vertegenwoordiger uit Texas in het Huis van Afgevaardigden, verwoordde de kritiek zo: “Het plan is opnieuw een blinde buffel dat voor de kleine ondernemingen niets doet, dat mensen niet aan het werk krijgt en dat de economie niet versterkt.”
De zoektocht naar een bredere consensus in het Congres betekent dat de stimuleringssoep niet zo heet zal worden gegeten als ze wordt opgediend, maar ook dat Biden de geplande belastingverhogingen zal uitstellen of afbouwen. Op lange termijn wil hij ongeveer de helft van de stimuleringsmaatregelen financieren met een hogere belasting op de hoge inkomens en een verhoging van de vennootschapsbelasting van 21 naar 25 procent. Maar in volle coronacrisis hebben ook de Democraten weinig appetijt voor een belastingverhoging.
Zelfs een verwaterde versie van de relanceplannen van Biden kan de Amerikaanse economie een stevige zet geven. Als de overheid de volgende twee jaar bijvoorbeeld 1000 miljard dollar extra uitgeeft, stijgt het bbp met ongeveer 2 procentpunt extra, berekenden economen van het beurshuis Jefferies. De economie zou dan in 2022 kunnen aanknopen met het groeitraject van voor de pandemie, wat anderhalf jaar vroeger zou zijn dan zonder stimuleringsplan. Ook de werkgelegenheid zou sneller overeind krabbelen. Volgens Moody’s Analytics kan het beleid van Biden 6 miljoen banen extra genereren, vergeleken met een beleid zonder extra stimulansen.
Bondgenootschap met de Fed
Koken kost geld. De Amerikaanse federale overheid sloot vorig jaar af met een begrotingstekort ter waarde van 15 procent van het bbp. Dat is het hoogste peil sinds de Tweede Wereldoorlog. Bij een herstel van de economie zou dat tekort maar langzaam dalen, richting -4 procent tegen 2026, waarschuwt het Congressional Budget Office, de begrotingswaakhond van de Verenigde Staten. Bij een ongewijzigd beleid zou de federale overheidsschuld oplopen tot 107 procent tegen 2023 en tot 195 procent tegen 2050. Die oplopende tekorten en schulden maken de Amerikaanse overheidsfinanciën kwetsbaar voor het risico op stijgende rentevoeten.
Dat zijn voorlopig zorgen voor morgen. Biden trekt alle begrotingsregisters open omdat een stimuleringsplan zichzelf kan terugverdienen via een snellere economische groei en dus hogere belastinginkomsten. De president kan ook rekenen op de steun van de Amerikaanse centrale bank om de plannen te financieren. De Fed blijft een groot deel van de nieuwe Amerikaanse schulden opkopen zolang er geen sprake is van een duurzaam herstel. Het mag die naam niet hebben, maar de Fed financiert de relance van de economie in grote mate met verse geldcreatie. Het risico op een stijgende inflatie blijft laag zolang de Amerikaanse economie niet op volle toeren draait. Volgens heel wat waarnemers heeft de Fed daarom tot in 2022 de handen vrij om een expansief monetair beleid te voeren.
Het bondgenootschap tussen de Amerikaanse regering en de centrale bank wordt verpersoonlijkt door Janet Yellen, die als voormalige voorzitter van de Fed de rol van minister van Financiën speelt in de Biden-administratie. Van Yellen is bekend dat ze een vurige pleitbezorger van een agressief budgettair en monetair beleid is om de economische en sociale littekens van de coronacrisis tot een minimum te beperken. De tandem Biden- Yellen zal de volgende maanden en jaren op geen dollar kijken om het economische herstel op de rails te krijgen.
1900 miljard
dollar bedraagt het stimuleringspakket dat president Biden vorige week heeft aangekondigd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier