Bezorgdheid om rookpluim bij Gentse fabriek: ‘ArcelorMittal is een milieuprobleem waar geen kat over spreekt’

Omwonenden van de fabriek van ArcelorMittal in Gent klagen al enkele dagen over geur- en rookhinder door een grote wolk zwaveldioxide, die uit de fabriek komt. Ze zijn bezorgd over de impact op het milieu en de gezondheid. Wat zijn hun rechten en moet ook de staalproducent zich zorgen maken?

ArcelorMittal vervangt in zijn fabriek in Gent de back-upinstallatie die zwavel uit steenkoolgas haalt. Vanaf 22 mei is de ontzwavelingsinstallatie operationeel, maar tot die tijd kunnen buurtbewoners hinder ondervinden. Nadat omwonenden om extra uitleg hadden gevraagd bij de fabriek, kregen ze te horen dat er geen gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan de uitstoot. Dat lezen we ook in een verklaring op de website van de staalfabriek.

Omdat de rookpluim wordt gevormd op 95 meter hoogte, zijn de concentraties zwaveldioxide heel laag, zegt een woordvoerder van ArcelorMittal. Naast de geur- en rookhinder veroorzaakt ze hoogstens prikkeling aan de luchtwegen. Het kan keelpijn, hoesten en een branderig gevoel veroorzaken, maar van blijvende gezondsheidsschade is geen sprake. Mensen die al problemen met de luchtwegen hebben, zijn het meest vatbaar voor de klachten.

‘Recht op propere lucht’

Op 22 mei is de nieuwe ontzwavelingsinstallatie klaar en “zullen de nevelwolken afkomstig uit de cokesfabriek voorgoed tot het verleden behoren”, aldus ArcelorMittal. Maar dat wachten op schone lucht lijkt een eeuwigheid te duren voor de buurtbewoners die gezondheidsklachten ondervinden. De vraag is wat zij nog kunnen ondernemen in de tussentijd, behalve de ramen en deuren gesloten houden.

Buurtbewoners vroegen van de staalproducent een bewijs dat de rookpluim geen gezondheidsrisico’s inhoudt. “We hebben recht op gezonde lucht en op eerlijke informatie”, zegt buurtbewoner Berten Van Kerckhove bij VRT NWS. “Ik heb astma en hier in de buurt zijn er nog wel wat longpatiënten, dus zeker voor deze specifieke doelgroep is het belangrijk dat er juiste informatie wordt gegeven.”

‘Inbreuk op milieuzorgplicht’

Maar klopt dat ook? Hebben de omwonenden recht op gezonde lucht en een transparante uitleg? “Jazeker”, zegt Isabelle Larmuseau, specialist in milieurecht. “Volgens de algemene milieuzorgplicht moet een exploitant altijd de nodige maatregelen nemen om schade en hinder te voorkomen. Dat is een strafrechtelijk gesanctioneerde bepaling. Zodra zogenoemde ‘bovenmatige burenhinder’ kan worden aangetoond, zoals staat omschreven in het nieuwe Burgerlijk Wetboek, spreken we van een inbreuk.”

‘Een strafrechtelijke procedure reikt tot aan de bedrijfsleiding, de milieucoördinator, de woordvoerder en verantwoordelijken voor de installatie’

Isabelle Larmuseau, advocaat omgevingsrecht

Larmuseau is ervan overtuigd dat ArcelorMittal in de fout gaat: “Er is ook een meldingsplicht, waar ze de voeten aan vegen. De staalfabriek dient vooraf de gevolgen van de werken in detail te omschrijven en niet pas wanneer buurtbewoners om meer duidelijkheid vragen. Vervolgens is het ook de taak van de overheid de milieu-effecten te onderzoeken, en zo de burger op een onpartijdige manier te informeren. Dat is niet hier niet gebeurd.”

Voorts stelt de advocaat dat ArcelorMittal een omgevingsvergunning diende aan te vragen voor de nieuwe ontzwavelingsinstallatie en voor alle uitstoot die met de vervanging van de installatie gepaard gaat. Volgens Larmuseau staat dit zelfs los van de inbreuk op de algemene milieuzorgplicht. “Als blijkt dat de fabriek die vergunning niet heeft aangevraagd, kan het de zaak wel kracht bijzetten.”

‘Milieueffectenbeoordeling ontoereikend’

Maar wat kunnen gedupeerde buurtbewoners doen? “Neem contact op met de afdeling Handhaving van het Departement Omgeving en laat een proces-verbaal maken voor een inbreuk op de strafrechtelijke milieuzorgplicht. Binnen afzienbare tijd zou dat voor een strafrechter moeten komen, en dan kunnen de omwonenden zich burgerlijke partij stellen. Dat maakt meer indruk dan wanneer een proces via het vredegerecht wordt opgesteld. Dit reikt tot aan de bedrijfsleiding, de milieucoördinator, de woordvoerder en verantwoordelijken voor de installatie.” Bij een veroordeling kunnen potentieel hoge geldboetes en zelfs een gevangenisstraf volgen, verduidelijkt Larmuseau.

‘U mag er zeker van zijn dat de milieu-effectenbeoordeling in ons land voor ArcelorMittal te mild is. Maar die waarheid wordt verzwegen.’

Isabelle Larmuseau, advocaat omgevingsrecht

Isabelle Larmuseau gaat nog verder en waarschuwt dat de problemen bij ArcelorMittal groter zijn dan de hinder die deze week is opgedoken: “ArcelorMittal is een milieuprobleem waar geen kat over spreekt. Vergelijk dit met Nederland waar de Onderzoeksraad voor Veiligheid recent heeft geoordeeld dat de milieu-effectenbeoordeling dat de milieu-effectenbeoordeling voor de staalfabriek Tata Steel in IJmuiden ontoereikend is.

“U mag er zeker van zijn dat de milieu-effectenbeoordeling in ons land voor ArcelorMittal eveneens te mild is, en dat de schade niet te overzien is. Maar die waarheid wordt in dit land verzwegen.” ArcelorMittal was niet bereikbaar voor commentaar.

Lees ook: