In de Verenigde Staten betaalde Volkswagen 25 miljard dollar aan schadevergoedingen uit na het dieselgate-schandaal. In Europa 0 euro. Er is nood aan een beter wetgevend kader in Europa, opdat bedrijven niet meer met hun klanten kunnen sollen. En dat komt er ook.
De Nederlandse stichting Diesel Emissions Justice stelde vorige week in het Brusselse museum Autoworld haar pan-Europese initiatief voor om een schadevergoeding voor gedupeerden van het dieselgate-schandaal uit de brand te redden. De stichting wil de krachten van autobezitters in heel Europa bundelen om druk uit te oefenen op de autobouwer Volkswagen. Twee Belgische advocaten, Geert Lenssens (SQ) en Laurent Arnauts (Watt Legal), trekken mee de kar.
Vier jaar geleden kwam aan het licht dat Volkswagen geknoeid had met zijn uitstoottesten. Sindsdien werden zo goed als alle dieselwagens in de ban geslagen en zakte de herverkoopwaarde ervan dramatisch. “De stichting denkt erover ook andere merken in de actie te betrekken, maar voorlopig kunnen enkel de eigenaars van een Audi, Seat, Skoda, Porsche en Volkswagen zich inschrijven op de actie”, zegt Geert Lenssens. “In de eerste plaats zijn de dieselgate-wagens onverkoopbaar geworden.”
“De stichting zal in elk land een aparte juridische procedure starten. Er is nog geen wetgevend kader voor een Europese collectieve actie of classaction , zoals die in de Verenigde Staten bestaat. Hopelijk schudt dieselgate Europa wakker”, zegt Geert Lenssens. Hij vindt dat er een hiaat in de Europese wetgeving zit, dat Volkswagen toelaat de Europese consumenten in de kou te laten staan.
400.000 Belgische consumenten
De consumentenorganisatie Test-Aankoop leidde in juni 2016 – een jaar nadat dieselgate was losgebroken – al een collectieve vordering in tegen Volkswagen in België. In december 2017 besliste een Belgische rechter dat een zogenoemde opt-out van toepassing was. Dat wil zeggen dat de consumentenorganisatie mag handelen in naam van elke Belgische consument die na 1 september 2014 een sjoemeldiesel had gekocht. Test-Aankoop diende ook individuele dossiers in voor al zijn leden die hun wagen kochten voor 1 september 2014, de datum waarop de Belgische wet op de groepsvordering in werking trad.
“Wij vertegenwoordigen naar schatting 400.000 Belgische consumenten. Maar onze zusterorganisaties in Spanje, Italië en Portugal zijn ook met de zaak bezig. Samen vertegenwoordigen we dus nog veel meer gedupeerde VW-bezitters”, verduidelijkt Simon November, de woordvoerder van Test-Aankoop. Ondanks de grote groep consumenten waarvoor Test-Aankoop staat, stelde Volkswagen zich volgens November niet inschikkelijk op in de onderhandelingen over een afdoende schadevergoeding.
“In het kader van de Belgische rechtsvordering tot collectief herstel is het verplicht samen te zitten met alle betrokken partijen, om tot een minnelijke schikking te komen”, zegt November. Omdat Test-Aankoop en Volkswagen niet tot een akkoord kwamen, moet de zaak op de rol van de rechtbank komen. “Ze zal hopelijk in 2020 voor de rechter komen”, vervolgt November. Hij weet niet hoelang zo’n rechtszaak kan aanslepen. Test-Aankoop behaalde wel al enkele successen – schikkingen – dankzij de rechtsvordering tot collectief herstel, maar deed tot nu toe nog nooit de volledige rit uit tot en met een uitspraak van de rechter.
New Deal for Consumers
Sinds 28 november is er een ontwerp van de Europese Commissie voor een richtlijn die de consumenten meer tools in handen wil geven om hun rechten af te dwingen. Het ontwerp moet nog goedgekeurd worden door het Europees Parlement en maakt deel uit van de Europese New Deal for Consumers. “Er komt vermoedelijk een trialoog over deze richtlijn met de Raad, het Europees Parlement en de lidstaten”, zegt November. Als het ontwerp door de wetgevende mallemolen geraakt, mogen gekwalificeerde entiteiten, zoals consumentenorganisaties, optreden in naam van een groep consumenten om een rechterlijk bevel of een schadevergoeding te eisen. Zodra de richtlijn is goedgekeurd, moeten de lidstaten die binnen de dertig maanden omzetten in nationale wetgeving. Daarna krijgen ze nog twaalf maanden voor de echte invoering van de wet.
In de Verenigde Staten heeft VW 500.000 auto’s op de markt gebracht waarmee geknoeid was. Het kwam in de Verenigde Staten met eigenaars, dealers, regelgevers en overheden een schadevergoeding van meer dan 25 miljard dollar overeen” Advocaat Geert Lenssens (SQ Law)
De lidstaten kunnen zelf kiezen of de getroffen consumenten zich elk apart moeten aanmelden (opt-in) of afmelden (opt-out) voor de collectieve procedure. Het Europese voorstel lijkt erg op de rechtsvordering tot collectief herstel die België sinds 1 september 2014 kent.
Volgens November dromen consumenten in Europa beter nog niet van toestanden zoals in de Verenigde Staten, waar procederen bij het minste of geringste schering en inslag is en hoge schadevergoedingen de norm zijn. “In de VS zijn ook punitive damages mogelijk, in Europa of België niet. Het gaat daarbij in de VS niet om het vergoeden van de schade, maar ook om het bestraffen van wangedrag en om zo’n gedrag af te schrikken.”
Schikking voor heel Europa
Het allerbeste waar de Belgische consumenten op mogen hopen, is een terugbetaling van de aankoopwaarde met behoud van de wagen. “In het wetboek economisch recht is in zo’n straf voorzien bij misleiding. Dat is een zware sanctie voor de betrokken bedrijven, maar de wet is streng voor wie consumenten bedriegt”, legt November uit. Die schadevergoeding zou enkel voor de Belgische consumenten van toepassing worden.
“Er is ook al Nederlandse wetgeving die het mogelijk maakt een schikking bindend te maken voor heel Europa”, voegt Geert Lenssens toe. “Wij kennen de Nederlandse wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM) goed, dankzij de Fortis-zaak. Wij bestuderen ook of we de WCAM kunnen gebruiken in de Arco-zaak.”
Bij Fortis waren Nederlandse en Belgische beleggers betrokken. Ageas, de rechtsopvolger van Fortis, liet zich pas tot een schikking bewegen na een veroordeling in een zaak aangespannen door de Nederlandse advocaat Adriaan De Gier. Vervolgens konden de Belgische beleggers mee profiteren van die schikking dankzij de WCAM. Bij Arco gaat het louter om Belgische spaarders, die werden misleid over de aard van de coöperatieve aandelen.
Enkel betaling bij succes
“De consumentenorganisaties leveren goed werk”, reageert Geert Lenssens. “Maar na dieselgate hebben ook bedrijven die wagens leasen of in eigendom hebben en leasingmaatschappijen schade geleden. Zij kunnen niet terecht bij de consumentenorganisaties.” In 2018 werd het toepassingsgebied voor de rechtsvordering voor collectief herstel wel uitgebreid tot kmo’s, maar grotere bedrijven kunnen niet bij de consumentenorganisaties aankloppen.
“In de Verenigde Staten heeft Volkswagen 500.000 auto’s op de markt gebracht waarmee geknoeid was. In België gaat het om 400.000 auto’s, in heel Europa om ongeveer 8,5 miljoen. Volkswagen kwam in de Verenigde Staten met eigenaars, dealers, regelgevers en overheden een schadevergoeding van meer dan 25 miljard dollar overeen”, zegt Lenssens. Door de claims van de autobezitters over heel Europa te bundelen, probeert de Nederlandse stichting Diesel Emissions Justice haar zaak kracht bij te zetten en Volkswagen te dwingen met de gedupeerden om de tafel te gaan zitten.
Het gelijkvormigheidsattest vormt volgens Geert Lenssens de hoeksteen van de pan-Europese actie tegen Volkswagen. “De uitstoot van NOx of stikstofoxide wordt op het attest vermeld. Wij hebben van de stichting de opdracht gekregen samen met andere Europese advocaten te onderzoeken of de 8,5 miljoen certificaten waarheidsgetrouw zijn en, indien niet, wat de juridische gevolgen daarvan zijn”, zegt hij. Er zou een precedent zijn, waarbij een rechter de verkoop van een aantal auto’s vernietigde, omdat de koper niet wist dat de auto’s opgefokt waren en het gelijkvormigheidsattest dus niet waarheidsgetrouw was.
Niets te verliezen
Onder de koepel van de Diesel Emissions Justice Foundation werken gespecialiseerde advocaten uit verschillende landen in Europa samen. De verjaring dreigt vanaf 1 september 2020. Gedupeerden wachten dus beter niet te lang om zich bij een procedure aan te sluiten. “De stichting werkt volgens een no-cure-no-payprincipe. De stichting wordt enkel vergoed als de gedupeerden een schadevergoeding krijgen. De mensen hebben dus niets te verliezen”, vindt Geert Lenssens. “De stichting beschikt over heel wat middelen die het bijvoorbeeld mogelijk maken expertises op wagens te doen, wat de slaagkansen bevordert.”
Belgische consumenten die werden bedrogen, kunnen voor de individuele dossiers met een aankoopdatum voor 1 september 2014 ook nog altijd terecht bij Test-Aankoop. Voor leden is inschrijven op de procedure kosteloos, benadrukt de consumentenorganisatie. Voor wat de classaction betreft, besloot de rechter in 2017 tot een opt-out, waardoor alle gedupeerde Belgische consumenten die een wagen kochten na 1 september 2014 mee in het bad worden getrokken. Test-Aankoop wijst erop dat de stichting Diesel Emissions Justice Foundation een success fee van 27,5 procent zal afhouden van de gerecupereerde bedragen.
Wij vertegenwoordigen naar schatting 400.000 Belgische consumenten. Maar onze zusterorganisaties in Spanje, Italië en Portugal zijn ook met die zaak bezig. Samen vertegenwooordigen we dus nog veel meer gedupeerde VW-bezitters” Simon November, woordvoerder van Test-Aankoop
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier