‘Beter voorkomen dan genezen: het geldt ook voor werkloosheid’

‘Met het nieuwe opleidingsverlof wil de Vlaamse overheid maximaal inzetten op levenslang leren. Dat is op zich positief, maar ligt de focus wel voldoende op het verwerven van overdraagbare vaardigheden?’ Volgens Vickie Dekocker van SYNTRA Vlaanderen, moeten de opleidingen voor werknemers anders geselecteerd en gefinancierd worden.

We beleefden dit jaar een uitzonderlijk warme zomer. Geregeld werd gewaarschuwd voor zonnesteken en gewezen op het belang van preventief zonnecrème smeren. Beter voorkomen dan genezen, is daarbij de verstandige redenering. Helaas is die filosofie nog niet doorgedrongen tot de maatregelen die de Vlaamse arbeidsmarkt efficiënter moeten maken. De daling van het aantal inactieven is dan ook te beperkt. Nochtans ziet men al in dat de sleutel tot een grotere inzetbaarheid van werknemers op de arbeidsmarkt bij levenslang leren ligt. Het is echter aan de manier waarop dit in concrete maatregelen wordt vertaald, dat er iets schort.

We kunnen in de discussie over onze arbeidsmarkt niet voorbij aan de impact van digitalisering en robotisering. Voorspellingen variëren van doemscenario’s waarin jobs gewoon verdwijnen, tot meer optimistische prognoses over het creëren van nieuwe banen en een andere invulling van bestaand werk.

We moeten er ons op voorbereiden dat de technologische ontwikkelingen zich zullen voordoen in nagenoeg alle sectoren en dat er nood zal zijn aan werknemers met algemenere vaardigheden, die niet enkel gebonden zijn aan specifieke beroepen. Met het opleidingsverlof wil men die uitdagingen het hoofd bieden. Concreet wil men iedere werknemer vanaf september 2019 per jaar 125 uur opleiding aanbieden tijdens de arbeidsuren. De loonkosten van de werkgevers worden daarbij gecompenseerd door de overheid compenseert en opleidingen die hiervoor in aanmerking komen zullen beheerd worden in een centrale database.

Met het nieuwe opleidingsverlof wil de Vlaamse overheid dus maximaal inzetten op levenslang leren. Dat is op zich positief, maar ligt de focus wel voldoende op het verwerven van overdraagbare vaardigheden?

Opleidingsverlof kan aangevraagd worden voor drie types van opleidingen: opleidingen die per decreet zijn vastgesteld, opleidingen aangeboden door sectorale opleidingsfondsen en opleidingen goedgekeurd door de Vlaamse erkenningscommissie. In alle gevallen gebeurt de goedkeuring en financiering door paritaire comités die sectorgebonden zijn. Men kan zich afvragen of dit de beste manier is om opleidingen te organiseren waarin vaardigheden centraal staan die in uiteenlopende beroepen en sectoren moeten worden toegepast.

In het licht van de technologische ontwikkelingen lijken zowel de sectorale logica en opleidingsfondsen als de paritaire comités achterhaald. Een mogelijk alternatief is een globaal fonds waar elke onderneming aan bijdraagt. Of een leerbudget voor werknemers, die dan zelf hun opleidingen kiezen.

De oplossingen hoeven overigens niet enkel beleidsmatig te worden aangereikt. Op een studiereis naar London stelde Syntra vast hoe in het Verenigd Koninkrijk gebruik wordt gemaakt van ‘trailblazers’. Dat zijn groepen van bedrijven die samen breed toepasbare competenties identificeren en er opleidingstrajecten voor opstellen. Op die manier zijn de opleidingen echt arbeidsmarktgericht en kan vlot worden ingespeeld op de veranderende noden. Door werknemers proactief brede opleidingen aan te bieden, zouden herstructureringen zoals een tijdje geleden bij Carrefour minder pijnlijk moeten zijn en minder bemiddeling vereisen. Mensen zouden beter voorbereid en gewapend zijn als er ergens ontslagen vallen.

Als we willen dat het uitvoeringsbesluit van het opleidingsverlof tot een verhoogde werkzaamheidsgraad leidt, moeten we het juiste antwoord vinden op de vraag wie de opleidingen selecteert, goedkeurt en financiert. Beter voorkomen dan genezen: het geldt ook voor werkloosheid.