Beter in alles

Wie is de moderne ‘krijger’ voor wie Rituals de Samurai Collection introduceerde? Wel, bijvoorbeeld Stephen Butler. Ronkende naam in de hockeywereld, vroeger als speler, nu als CEO van Osaka Hockey. Kan zich helemaal vinden in de levensstijl van de samoerai. “Zelfs als je mislukt, kan je nog genieten van het parcours dat je hebt afgelegd.”

In alles beter zijn dan de anderen. Ziehier het niet weinig ambitieuze doel van de samoerai. Deze elitekrijgers introduceerden wasa: een kunst, overgedragen van meester op leerling, die een mens in staat stelt om in kracht en wijsheid zijn soortgenoten te overtreffen. Daartoe trainden de samoerai hun geest tot in het extreme en beoefenden ze vechtkunsten (budo). Tot 1191 was het al oorlog wat de klok sloeg in Japan. Onder invloed van het zenboeddhisme transformeerden de ruwe krijgstechnieken daarna tot vehikels voor spirituele verbetering. De krijgers dienden voortaan de Weg van de wijsheid te volgen.

In de Edo-periode (1603-1868) zag bushido het licht, een samoerai-erecode die steunde op een aantal fysieke en morele kwaliteiten, zoals moed, eenvoud, trouw, belangeloosheid en minachting voor de dood. De samoerai kregen gaandeweg een meer maatschappelijke rol. In 1710 begon Yamamoto Tsunetomo, een samoerai die actief was als bibliothecaris, aan zijn levenswerk Hagakure. De man had heimwee naar de tradities uit de tijd dat de samoerai nog echte krijgers waren en zwaarden méér waren dan een statussymbool. Hij merkte dat zijn tijdgenoten door de langdurige vrede en materiële overdaad de stoïcijnse instelling van de vroegere helden hadden verloren. Door met Hagakure de rijke cultuur van de samoerai te boek te stellen, trachtte hij de bushido nieuw leven in te blazen.

ALLES IS AANWEZIG IN HET NU

In de wetenschap dat de klemtoon intussen veel meer op de geest dan op de bloeddorst ligt, wie zou een hedendaagse samoerai kunnen worden genoemd? Stephen Butler komt alvast dicht in de buurt. Om te beginnen heet zijn bedrijf (hockeyartikelen) niet toevallig Osaka Hockey. “Het is de vooruitstrevende cultuur van Japan die me zo aantrekt”, legt hij uit. “Bovendien leent het Japanse schrift zich tot mooi design. We hebben al eens met het idee gespeeld om een ‘samoeraistick’ op de markt te brengen.”

Butler geeft toe geen expert in gevechtssporten te zijn, maar als sportman – hij speelde zowel in zijn geboorteland Ierland als hier in België hockey op topniveau – herkent hij zich in de competitieve mentaliteit van de samoerai. “Het is zeker de competitiegeest die me van kleins af in de armen van topsport heeft gedreven, samen met de teamspirit. Het engagement en de toewijding die je in een hockeyploeg op hoog niveau terugvindt, zijn heel bijzonder. Ik stel mezelf ook graag doelen. In sport werkt het zo: steek je er veel in, dan haal je er ook veel uit. Grote resultaten boek je alleen na grote inspanningen.”

Net als de Japanse krijgers gelooft Stephen Butler dat behalve het lichaam ook de geest training behoeft. “Zowel in de sport destijds als nu met Osaka Hockey ben ik verplicht kort op de bal te spelen. Dat kan alleen met een helder hoofd. De wereld evolueert tegenwoordig zo snel dat de uitdagingen enorm zijn. Zonder scherpe geest wordt het heel moeilijk om nog mee te draaien.”

Yamamoto Tsunetomo schreef dat openstaan voor het heden de enige weg is naar de waarheid. “Wie beseft dat alles in het nu aanwezig is, leeft veel eenvoudiger.” In de oude Japanse vechtkunsten was één juiste beweging voldoende om te doden. Het was de geest die tot die aanval besloot, de techniek en het lichaam volgden. Intuïtie en actie moeten samenvallen, zegt de leer van de samoerai. Men moet op voorhand alle mogelijke situaties goed ingeschat hebben om op het moment van de waarheid alert te reageren.

Stephen Butler kent de intensiteit van de concentratie en het belang van in het moment zijn goed genoeg. “Opperste concentratie is het belangrijkste wat je als jeugdhockeyspeler leert. Gefocust blijven is dé voorwaarde om consistent te presteren. Het was kicken als tijdens een match al mijn spontane reacties de juiste bleken te zijn. Die split-second decisions maken hockey opwindend. Het spel gaat zo snel dat je geen tijd hebt om te denken. Je moet op je instincten vertrouwen.”

De ‘esthetiek van de dood’ van de samoerai, een overblijfsel van de Kamakura-periode (1185-1333), houdt daar verband mee: de bereidheid om te sterven is erop gericht het hier en nu intenser te beleven. Butler denkt te weinig na over de dood om daar iets zinnigs over te kunnen zeggen – “daar ben ik nog iets te jong voor” – en noemt zichzelf niet echt spiritueel, maar een honger naar wijsheid heeft hij wél. “Ik verslind boeken over business, omdat ik me constant wil verbeteren”, zegt de CEO van Osaka Hockey. “Recent heb ik bijvoorbeeld veel kunnen putten uit Scaling Up van Verne Harnish. Het vertelt hoe een CEO zijn eigen business blokkeert als hij zijn medewerkers onvoldoende vertrouwt en niet durft te delegeren. Osaka Hockey is in volle groei en ik merk dat de workload te groot wordt. Als ik andere mensen in het bedrijf geen verantwoordelijkheid geef, zal ik de verdere groei afremmen. De verleiding is groot om een bedrijf als je baby te beschouwen, maar je mag niet te beschermend zijn. Een ander waardevol boekje, Who Moved My Cheese? van Spencer Johnson, heb ik op kantoor uitgedeeld omdat het verhaal je aanzet om na te denken over hoe je met veranderingen kan omgaan.”

WILSKRACHT IS EEN LUST VOOR HET OOG

Eeuwen geleden besteedden samoerai veel aandacht aan hun uiterlijk. Met meticuleuze verzorgingsrituelen maakten ze zich klaar voor de strijd. Het doel: kracht, controle en zelfvertrouwen uitstralen. “Ik ben niet uitermate ijdel, maar ik zie het belang van lichaamsverzorging zeker in, ook voor mannen”, getuigt Butler. “Ook bij mij maakt het deel uit van de ochtendroutine. Het is aangenaam je klaar te maken voor een nieuwe dag. Een ritueel dat me een goed gevoel geeft. Letterlijk a fresh start. Goed verzorgd kan je de grote uitdagingen aan die je elke dag op kantoor wachten. Met het ouder worden, begin ik lichaamsverzorging almaar meer naar waarde te schatten.”

Toen Tsunetomo aan zijn Hagakure werkte, stoorde hij zich aan de tanende mannelijkheid die hij rond zich zag. Hij stelde misprijzend vast dat de jeugd alles vermeed wat enige inspanning vergde. Het stuitende gebrek aan moed deed pijn aan zijn ogen. En laat dapperheid nu net het eerste grondprincipe van de samoerai zijn. “Wilskracht is een lust voor het oog.” Stephen Butler kan zich in die zienswijze vinden. “Je moet risico’s durven te nemen. Toen ik met een eigen bedrijf begon, raadden velen dit af, maar ik geloofde er rotsvast in. Ik zag een niche voor ons; vele mensen gaven aan dat ze een merk van hockeysticks en -kleding misten. Ik ben niet bang om het nu in een volgende stap op te nemen tegen de grote merken. Angst om te falen, ken ik niet. Als het finaal fout zou lopen – wat ik absoluut niet verwacht – zal er geen spijt zijn, omdat ik weet dat ik er altijd volledig voor ben gegaan. En zal ik genieten van het parcours dat ik heb afgelegd.”

Van fouten kun je alleen leren, vindt Butler. Tsunetomo zou hem gelijk geven. Hij noteerde in zijn boek: “Iemand die nog nooit een fout gemaakt heeft, is gevaarlijk.” Er bestaat trouwens een manier om je tegen mogelijk falen in te dekken en dat is een ander grondprincipe van de samoerai: welwillendheid. “Wie onzelfzuchtig denkt, begaat zelden grote vergissingen”, staat in Hagakure. Welwillendheid, tegenover fans, zakenpartners en medewerkers, staat eveneens bij Stephen Butler bovenaan het lijstje. “Neem nu mijn medewerkers: zij zijn het kapitaal van een bedrijf. Daar moet je zorgzaam mee omspringen. Teamwork makes the dream work.”

KALMTE KAN JE REDDEN

Toewijding en trouw, principes uit de aloude ethische gedragscode van de Japanse krijger, spreken Butler aan. “Ik ben een extreem trouwe persoon. Ik heb maar voor twee hockeyclubs gespeeld – voor Glenanne in Ierland en Dragons in België – zegt dat niet genoeg? Ik heb heel wat aanbiedingen van andere ploegen afgeslagen. Toewijding en trouw zijn waarden die ik van thuis uit meekreeg. Mijn vader drukte er ook altijd op dat, als ik ergens aan begon, ik het ook moest afmaken. Ik had tijdens mijn studies computerprogrammatie & business vaak twijfels, maar stoppen was geen optie. Achteraf bekeken ben ik blij dat ik heb doorgezet, ook al heb ik met die computerprogrammatie nooit meer iets aangevangen.”

Ook oprechtheid, een andere kwaliteit die de erecode van de Japanse krijger vermeldt, schat Butler naar waarde. “Hockey is een van de eerlijkste sporten. In voetbal bijvoorbeeld gaat zoveel geld rond dat het steeds minder om de pure sport gaat draaien. In hockey weet je dat je teamgenoot aan je zijde staat omdat hij daar wil zijn en niet omdat hij vet betaald wordt. Daarom zijn de Red Lions ook zo populair. Het is geen toeval dat 1,5 miljoen mensen hun finale op de Olympische Spelen in Rio op tv hebben gevolgd.”

Gelijkmoedigheid en onverstoorbaarheid: zelfde verhaal. Wat voor de samoerai geldt, geldt ook voor de hockey-speler. Butler: “Als je op het hoogste niveau opereert als sporter is gelijkmoedigheid het eerste waar de coach op hamert. Kalm blijven is moeilijker dan je denkt. Zeker als je voor een belangrijke match staat. Dat is altijd een werkpunt voor mij geweest. In sommige situaties is het makkelijk om je te laten meeslepen. Dat ik daar op jonge leeftijd mee leerde omgaan, komt me nu als bedrijfsleider heel erg van pas.”

www.rituals.com

TEKST PETER VAN DYCK

BIO STEPHEN BUTLER

Afkomstig uit Dublin, Ierland. Telg van een heuse hockeyfamilie. Stephen was amper drie jaar toen hij al het veld opdraafde met een hockeystick. Haalde in 12 jaar tijd 163 selecties voor het nationale team van Ierland. In 2002 belandde hij een eerste keer in België om als professionele hockeyspeler aan de slag te gaan bij KHC Dragons, een club uit Brasschaat. Hier leerde hij zijn vrouw kennen. In 2005 verhuisde het koppel naar Ierland. Butler bleef op hoog niveau hockey spelen, bij Glenanne, de club waarvan zijn vader voorzitter was, maar deed ook ervaring op als sales- manager bij onder andere Callaway Golf. Zes jaar geleden vestigden Stephen en zijn echtgenote zich definitief in Antwerpen. Deze modestad leek hem zeer geschikt als uitvalsbasis voor het bedrijf dat hij wilde oprichten: Osaka Hockey (golfsticks en golfkleding). Hij startte het in 2011 met businesspartner Frank Boschman. Butler heeft een zoon van 2,5 jaar oud.