Besparen is de enige weg naar een sluitende begroting

Een vergelijkende studie van KPMG toont aan dat, op Malta na, België het hoogste tarief voor de vennootschapsbelasting heeft. En wat waren de eerste scenario’s van de regering om de begroting 2009 sluitend te krijgen? Bedrijfs-gsm’s en bedrijfswagens minder aftrekbaar maken. De vennootschapsbelasting dus verder verhogen. Malta achterna.

De ondernemingen zijn altijd al het gemakkelijkste slachtoffer geweest. Nochtans is dit de verkeerde weg. In een periode van recessie de bedrijven nog meer lasten opleggen, heeft onvermijdelijk een impact op de werkgelegenheid. En daardoor geraken de overheidsinkomsten nog meer onder druk. Een negatieve spiraal.

Luc Coene, vicegouverneur van de Nationale Bank van België, waarschuwt dat het begrotingstekort voor 2009 oploopt van 2,8 miljard euro naar 3,5 miljard euro, terwijl er een overschot van ruim 1 miljard geboekt moet worden. De tegenvallende fiscale inkomsten zouden de oorzaak van de verslechtering zijn.

Luc Coene is een expert. Hij is voorzitter van de afdeling ‘financieringsbehoeften van de overheid’ van de Hoge Raad van Financiën. Maar in een speciale zitting van de Kamercommissie beweerde Melchior Wathelet (cdH), staatssecretaris voor Begro- ting, botweg nog niet gehoord te hebben dat de cijfers niet gehaald zouden worden.

Nochtans pakken de donkere wolken langs alle kanten samen. Voor dit jaar staat de bijdrage van 400 miljoen euro van de Vlaamse regering niet vast. De 250 miljoen van Electrabel is al evenmin zeker. De groei vertraagt zodat de fiscale inkomsten in 2009 wel moeten volgen. De Europese Centrale Bank paste haar groeiprognose met 0,3 procentpunt naar beneden aan. KBC schat de kans op een recessie hoog in. De begroting zou volgens de bank in 2009 een tekort vertonen van 4 miljard euro, nog een half miljard meer dan Luc Coene verwacht.

Nationale Bank, ECB, KBC… maar Wathelet & co geloven alleen de eigen cijfers. Steevast zijn dat overschattingen van de realiteit. Zo is het gemakkelijk sluitende begrotingen te maken.

Hoe dan ook, de confrontatie met de realiteit zal volgen. Er zijn dan twee wegen om het gat in de begroting te dichten: nieuwe lasten of besparingen. Nieuwe lasten mogen geen optie zijn. De fiscale en parafiscale lasten in België zijn bij de hoogste in Europa. Bovendien werd de gewone burger beloofd dat de regering iets zal doen aan zijn koopkracht.

Tweede optie zijn besparingen. Hard snoeien in de overheid is de eerste uitweg. Zero base budgetting is een techniek waarbij je alles ter discussie stelt en kijkt wat er echt nodig is. Hoeveel overheidsdiensten bestaan enkel en alleen omdat ze altijd bestaan hebben? De wereld is veranderd, de overheid veel minder. Bovendien moet ook in de toekomst gekeken worden. Een vijfde van alle federale ambtenaren gaat in de komende tien jaar op pensioen. Minstens de helft van die ambtenaren zou niet vervangen kunnen worden. Dat zal weinig opbrengen in 2009, maar nu kan de basis gelegd worden voor de toekomst.

Directere besparingen zijn mogelijk in de gezondheidszorg. De groeinorm bedraagt nog altijd 4,5 % buiten inflatie. Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder Unizo, pleitte recentelijk in een vrije tribune in De Tijd voor 2,8 %. Dat decreteren is uiteraard niet voldoende, de nodige maatregelen moeten worden genomen. Cruciaal is een nauwgezette opvolging van de uitgaven. Het gezondheidsbudget heeft de neiging zeer spontaan te ontsporen.

De derde sleutel naar een gezonde begroting is het aantal werkenden op te krikken. Geen gemakkelijke taak als er een recessie in aantocht is. Dat komt er van als men de nodige maatregelen niet durft te nemen als het goed gaat. De regering moet zorgen voor een beter en actiever arbeidsmarktbeleid. En voor een tweede Generatiepact – ditmaal met écht ingrijpende maatregelen – om de vervroegde uitstroom in te perken.

En ten slotte lastenverlagingen. Daar moet dan wel geld voor gevonden worden. Indien de besparingen hiervoor onvoldoende zouden zijn, kunnen nieuwe fiscale inkomsten overwogen worden. In het buitenland verhoogt men vaak indirecte lasten (btw bijvoorbeeld) om de vennootschaps- of sociale lasten te verlagen. Andere scenario’s zijn ook mogelijk, maar nieuwe inkomsten mogen niet gebruikt worden om het gat in de begroting te dichten – dat zou een pure lastenverhoging zijn – , maar wel om de lasten op arbeid te verlagen. (T)

de auteur is hoofdredacteur.

Guido Muelenaer