Besparen bij overheid is sleutel tot succes

Een bekende arbeidsmarktspecialist werd onlangs gevraagd om advies te geven aan de regering-Leterme. Hij stuurde zijn medewerker. Ook een befaamde econoom legde de uitnodiging naast zich neer, en een andere ging met lood in de schoenen naar het overleg.

Het zegt veel over het enthousiasme dat Leterme I losweekt bij externe experts. Dat ligt dicht bij het vriespunt. De teneur bij velen is dat het geen zin heeft tijd te verdoen aan deze regering die geen visie heeft, die rondtoert in cirkeltjes en waarvan de kans groot is dat ze straks niet meer bestaat.

Het gezellige samenzijn vorige week vrijdag – speciale ministerraad noemde Leterme dat – heeft zeker niemand op andere gedachten gebracht. Er werd geluisterd naar een plejade van sprekers: experts en sociale partners. Die laatste kennen natuurlijk een en ander van rondjes draaien. Uiteindelijk leverde dit gezellig samenzijn een agenda op. Er zijn vijf assen in gang gezet (voorganger Verhofstadt heeft ooit ‘werven’ opgezet in zijn nadagen toen hij niet veel meer voor elkaar kreeg). Tegen 15 juli moeten er vijftig maatregelen genomen worden. Sommige zullen ongetwijfeld nuttig zijn, sommige minder en sommige zullen bestaande en/of aangekondigde maatregelen herkauwen.

Maar bijna zeker zullen onder die vijftig maatregelen niet de essentiële zijn. Uiteindelijk draait alles om twee kernpunten: meer mensen aan het werk krijgen en besparen in de overheid. Het eerste betekent meer inkomsten (en tegelijkertijd minder uitgaven), het tweede betekent minder uitgaven. Vooral besparen op de uitgaven is cruciaal. De begroting rammelt aan alle kanten en de prognoses zijn veel te optimistisch. Het beloofde (en noodzakelijke) overschot op de begroting is onmogelijk zonder besparingen.

Uiteindelijk is er nog maar één groot domein waar besparing mogelijk is: de afslanking van het overheidsapparaat. Daarvoor is het nu of nooit. Veertig procent van de ambtenaren gaat in de volgende vijf jaar met pensioen. Als die allemaal vervangen worden, dan zitten we voor veertig jaar opgescheept met een even groot ambtenarenkorps. Verontwaardigde ambtenaren vinden het steevast schandalig als er geschreven wordt dat ze met te veel zijn. Sommige ambtenaren werken hard, misschien zijn er zelfs vrij veel die dat doen. Sommigen werken nauwelijks of helemaal niet. En heel velen werken absoluut inefficiënt. Daar ligt de sleutel. Op veel overheidsdiensten zou het niet vervangen van twee derde van de gepensioneerden tot regelrechte catas- trofes leiden voor de overblijvers. Maar ook in een privébedrijf gaan herstructureringen altijd gepaard met een aanpassing van de werkmethodes. Dat moet ook in de overheid gebeuren

.

Haalbaar? Alleen als de vakbonden overtuigd kunnen worden. Waarom niet 20 % besparen en 10 % investeren in betere werkmethodes en in een loonsverhoging die gekoppeld wordt aan een te bereiken hogere productiviteit? Voorts moet het ambtenarenstatuut een uitdovend karakter krijgen. Pas dan kan de overheid voldoende goede krachten aantrekken en zorgen voor een moderne en competente dienstverlening.

Dat zou pas een maatregel zijn met visie. Maar of dit een van de vijftig maatregelen wordt die Leterme I op 15 juli zal voorstellen, is zeer twijfelachtig. De NMBS-staking heeft aangetoond dat de vakbonden goed weten waarover het gaat. En dus gaan ze frontaal in de aanval, want de aanval is de beste verdediging.

Om even bij de NMBS te blijven. Wie is de kabinetschef geworden van minister van Overheidsbedrijven Inge Vervotte (CD&V)? Michel Bovy, ex-vakbondsman. Echt wel de man die zal zorgen voor een modern statuut en voor de niet-vervanging van twee op de drie gepensioneerde ambtenaren.

Misschien is het maar beter geen Leterme I meer te hebben. Want als we nu vier jaar besluiteloosheid krijgen, dan zijn de gouden kansen van vandaag voorbij. En dan slaat de vergrijzing volop toe. We mogen de actieve generatie twintigers van vandaag daar niet mee belasten. Dat is de uitdaging van Yves Leterme. (T)

de auteur is hoofdredacteur.

Guido Muelenaer