Belgiës 100 snelste groeiers

Wie als een raket de hoogte in schiet, krijgt het altijd moeilijk om zijn vaart te behouden. Trends analyseerde de balansen van de honderd snelste groeiers in België en probeert uit hun ervaringen te leren hoe u een groeibedrijf in de juiste baan kunt houden.

In vijf jaar tijd is hun omzet vele keren verveelvoudigd. Mobilofoonproducent Nokia, de snelste groeier, dreef zijn omzet in België met een factor 5 de hoogte in: van 1,3 miljard frank in 1995 naar 8,6 miljard frank in 1999 (zie tabel: Top-35 grote bedrijven). De consultancy-omzet van Kvaerner Process Belgium expandeerde van 101 miljoen frank in 1995 naar 3,5 miljard frank in 1999 (zie tabel: Top-35 middelgrote bedrijven). Maar de absolute groeikampioen is zonder twijfel GlobalOne Communications, een telecomdienstverlener. De voorbije vijf jaar zag deze dochter van France Télécom zijn omzet stijgen met maar liefst 5048%: van 84 miljoen naar 4,3 miljard frank (zie tabel: Top-35 kleine bedrijven).

GlobalOne Communications torst evenwel ook een rampzalige solvabiliteitsratio van -38% (de verhouding tussen eigen vermogen en activa), verkoopt gemiddeld met 1,7% verlies en hangt helemaal af van de steun van de Franse hoofdzetel om de situatie recht te trekken. De slechte balans heeft veel te maken met de herstructureringskosten die GlobalOne moest ophoesten na het uiteenvallen van het aandeelhouderschap. De firma was oorspronkelijk een joint venture tussen France Télécom, Deutsche Telekom en Sprint Corporation en wilde wereldwijd telecomdiensten leveren aan multinationals. Het bedrijf wordt vandaag door France Télécom in België geherpositioneerd als leverancier van telecom voor grote bedrijven.

Blijft de vaststelling dat nogal wat omzetkampioenen uit hun voegen groeien. En ook nadat de raket vanuit een dichte rookwolk door de hemel klieft, kan er nog van alles foutgaan.

1. Nieuwe markten drogen op

De exorbitante groei van ondernemingen is dikwijls te verklaren doordat ze een nieuwe markt aan het veroveren zijn. Nokia bijvoorbeeld, maar ook Belgacom Mobile, de derde groeier tussen de grote ondernemingen, hebben het in de eerste plaats aan de boomende mobiele telefonie te danken dat ze samen bijna 1000% konden groeien. Maar hoe lang kan de groei nog blijven duren nu half België mobiel belt? Belgacom Mobile verwacht een verdere groei van de markt in 2001: vandaag bellen 55% van de Belgen mobiel, eind 2001 zijn het er wellicht al 73%. Maar wat daarna? Dan gaat het pas echt van start, zegt Belgacom Mobile-woordvoerder Jean-Luc Van Kerckhoven. “De gsm moet zich nog ontwikkelen. Het SMS-verkeer zal groeien, WAP zal zijn kinderziektes ontgroeien, alles is klaar voor de introductie van GPRS. Mobiele telefonie kan men bezwaarlijk nog een nichemarkt noemen,het is een massa-industrie.”

Andere bedrijven moeten echter een volledig nieuwe richting uit om verder te kunnen groeien, ondervond Jozef Maes van Asco Industries. Asco, in de jaren vijftig gestart in de defensie-industrie, herstructureerde eind de jaren zeventig naar de productie van onderdelen voor de burgerluchtvaart. “Het heeft ons vijf jaar en heel veel marketinggeld gekost om de reconversie te verteren. Voor hetzelfde geld rijd je je vast. Maar risico’s nemen is de enige manier om je toekomst te verzekeren.”

2. Groeien kost geld

Ook wie niet in nieuwe producten investeert, moet voortdurend geld vinden om zijn groei te financieren. Vooral nieuwe-economiebedrijven hadden het de voorbije jaren moeilijk om hun burn-rate – dat is de snelheid waarmee ze kapitaal verbranden – onder controle te houden. Van de sterkste groeiers in het land kunnen er maar weinig een uitstekende rentabiliteit voorleggen. Dat zou hun groei kunnen belemmeren, want de financiers staan niet meer in de rij. “Eigenlijk kan je pas groeien als je al genoeg omzet genereert,” vindt Jozef Maes.

Dat vinden ook de banken: cijfers uit het jaarrapport van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen ( CBF) wijzen erop dat het aandeel van de probleemkredieten in de totale kredietportefeuille van de banken is teruggelopen sinds de crash van de technologieaandelen in maart vorig jaar. “De banken zijn duidelijk voorzichtiger geworden,” denken de economen van de Belgische Vereniging van Banken ( BVB). Bij risicokapitaalverstrekker Mitiska Netfund Europe wordt die terughoudendheid ook voelbaar, zeg managing director Michiel Deturck. “Nu de kapitaalmarkt krapper is geworden, neemt de druk op de bedrijven uit onze portefeuille toe om inkomsten te genereren. Dit jaar zullen wij vooral aandacht besteden aan de ondernemingen die we nu al begeleiden. En vanzelfsprekend zullen we ook investeren in bedrijven waarvan uit het businessplan blijkt dat ze op redelijke termijn break-even kunnen zijn.”

Vorig jaar kon de beurs nog redding brengen voor bedrijven die op een njet stootten bij traditionele geldschieters. Het is maar de vraag of dat nog altijd kan, nu de aandelenmarkten exorbitante koerswinstverhoudingen afstraffen. Kan dat de groei hypothekeren? “Het gewijzigde beursklimaat kan de externe groei hypothekeren. Het is dus eerder een rem voor overnames via aandelenruil,” zegt topman Marc Coucke van Omega Pharma, de nummer tien onder de middelgrote groeiers. “Maar de koers van het aandeel vertelt weinig over de kredietwaardigheid van de onderneming op zich. De kredietcomités van de banken kijken eerst naar de kerncijfers, dan pas naar de beurswaarde. Als je aantoont dat je rendabel genoeg bent om schulden terug te betalen, doen ook de banken mee.”

Soms moeten groeibedrijven investeren tot het water hen aan de lippen staat. Is niet groeien dan een optie? Het is een kwestie van goed inschatten, observeert Jozef Maes van Asco: “Elk bedrijf heeft zijn kritische massa. Daar blijf je onder, of je groeit erboven. Als je voor groei kiest, weet je dat je een tijdlang tussen hangen en wurgen zit.”

3. De arbeidsmarkt is krap

Human resources is een van de belangrijkste pijnpunten voor Belgische groeibedrijven. Afhankelijk van de sector worstelt vooral Vlaanderen met een krappe arbeidsmarkt. “De nodige medewerkers vinden om een groei met 30% te schragen, is één ding. Die mensen ook hier houden, is nóg moeilijker,” beseft gedelegeerd bestuurder Jacques Van Branteghem van Edan Integrator, een groeier bij de kleine ondernemingen. Edan installeert ERP-computersystemen bij kmo’s en moest fors investeren in menselijk potentieel. Maar het bedrijf ziet die investering voorlopig nog niet renderen. “Het duurt twee jaar voor een vers opgeleide projectleider zijn geld opbrengt,” zegt Van Branteghem. “De IT-sector evolueert van een mensengedreven branche naar een branche waar je zonder kapitaal de juiste mensen niet meer vindt.” Dus heeft Edan niet alleen in de opleiding van zijn personeel geïnvesteerd, maar ook een chief operating officer (COO) aangetrokken die zijn ‘menselijk machinepark’ beheert. Kwestie van te vermijden dat een personeelstekort de groei zou belemmeren.

4. Een bedrijf mag zijn ziel niet verliezen

“Het management vormt de grootste uitdaging voor een groeibedrijf,” stelt Guy Huybrechts, gedelegeerd bestuurder van Alpro. Alpro is al enkele jaren de snelst groeiende dochter van het familiebedrijf Vandemoortele. “Machines kan je kopen, en als je aantoont dat ze het rendement van de onderneming opdrijven, vind je altijd geld. Mensen overtuigen om mee te stappen in de visie van het management, dat is de kunst voor een groeibedrijf.” Het integreren van de groei is de kunst, beaamt Pierre Drion van Petercam, 29ste op de lijst van snelste groeiers bij de grote bedrijven (zie kader: Petercam zweert bij interne groei). “Als niet alle aspecten van de bedrijfsleiding op elkaar kunnen worden afgestemd – van productie over marketing tot logistiek – dan verstikt het bedrijf.”

5. Slechte moeders fnuiken de groei

De groeiers met de belabberdste balansen hebben vaak een sterke hoofdzetel achter zich. Onder meer Nokia, Sony en Ericsson lijken voor die financiële ruggensteun hun onafhankelijkheid te hebben opgeofferd. Maar groeiers met een sterke moederband zijn maar net zo sterk als de spaarpot van hun moeder. Als het regent in het hoofdkwartier, stormt het bij de dochter, dat moet KPN Belgium aan den lijve ondervinden.

Chris Anssoms, woordvoerder van KPN Belgium: “De schikkingen die in Nederland op groepsniveau zijn getroffen, hebben een sanerend effect, maar beïnvloeden niet de prestatie van de Belgische vleugel.” Volgens Anssoms kan KPN België perfect een onafhankelijke strategie voeren, op voorwaarde uiteraard dat die past binnen de internationale strategie. En de rode cijfers van KPN België vindt hij helemaal niet rampzalig. “We wisten dat die zouden komen, want we hebben de voorbije drie jaar al zwaar geïnvesteerd. Ook dit jaar gaan we nog 1 miljard frank investeren in de uitbouw van ons netwerk. Als alles meezit, moeten we dit jaar met een positieve courante bedrijfswinst kunnen afsluiten.”

Frank Demets Michèle Van der plaetsen