België: een stommelings totstandgekomen bufferzone
België bestaat 175 jaar. Niet slecht voor een heterogeen land dat ontstond na een beetje ongenoegen over het Nederlandse bewind en dat door de grote mogendheden gekneed werd als bufferzone. Ralf Falter reconstrueert de bizarre geboorte van België.
Rolf Falter, 1830 – De scheiding van Nederland, België en Luxemburg. Lannoo, 350 blz., 19,95 euro.
Andere landen koesteren hun trotse verleden, eren hun nationale helden en bezingen de revolutionaire geboorte van de natie. Het ontstaan van België in 1830 is gehuld in mist. Doorgaans weten Belgen er niets méér over dan de Brusselse rellen die uitbraken na een opvoering van de opera De Stomme van Portici, een spektakel propvol pseudo-historische passies. Rolf Falter, historicus en journalist bij de Vlaamse zakenkrant De Tijd, heeft een meer dan verdienstelijke poging ondernomen om die vaagheden in te vullen met een zorgvuldige kroniek van het ontstaan van België. In 1830 – De scheiding van Nederland, België en Luxemburg houdt hij een heldere uiteenzetting over de woelige weken en maanden na die opera op 25 augustus 1830.
Wat blijkt? We hoeven ons niet echt te schamen over die schamele kennis van de onafhankelijkheidsstrijd. België ontstond immers niet via een uitgekiende strategie, een heroïsche oorlog of een ideologisch conflict. Er braken rellen los (mogelijk aangewakkerd door Franse geheimagenten, maar dat is nooit echt duidelijk geworden), de agenten lieten de plunderaars liever begaan en onderlinge conflicten tussen de diverse korpsen zorgden ervoor dat er ook niet door andere politie-eenheden tussenbeide gekomen werd. De guerre des polices lijkt wel ingebakken in België.
De lethargie van de drie bevelvoerende generaals die toen in Brussel waren, heeft ook in het voordeel van de opstandelingen gespeeld. In de daaropvolgende weken groeiden de rellen verder uit en de Nederlandse troepen bleken ongelooflijk weinig weerstand te kunnen bieden. Precies die zwakte deed de Britten al gauw hun rekening maken. Ze zagen dat koning Willem de Nederlanden niet kon samenhouden. Het zuiden dreigde in handen te vallen van Frankrijk en dat mocht niet gebeuren. Londen wilde immers een vrije zone houden om aan land te kunnen komen bij een eventueel conflict met Frankrijk. Een neutraal België was daarvoor een betere garantie. Dat vonden ook de Pruisen, die een buffer wilden met Frankrijk, maar zij eisten wel dat hun militaire belangen aan de Moezel onafhankelijk van België bleven, waardoor het groothertogdom ontstond. Er speelde dus toch strategie mee bij de geboorte van België, maar die werd wel gevoerd door de grote mogendheden, die zelfs een compromisfiguur als koning naar Brussel verscheepten. België blijkt niets anders dan een wat stommelings totstandgekomen bufferzone.
Luc De Decker
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier