BEELTENIS

Rechtschapen erflater.

Trends rouwt om het afscheid van zijn medestichter, oud-directeur, columnist en voorzitter van de redactieraad. Hij schreef nooit een vorstenspiegel, een leerboek voor jonge prinsen of jonge politici. Lode Claes had daartoe de ervaring en de rechtschapenheid. Met zijn 83 jaar heeft hij bijna een hele eeuw aan zich zien voorbijtrekken. Een eeuw benoemd door Eric Hobsbawm als Age of Extremes. In dit tijdvak van uitersten behartigde Lode Claes een stijl van zelfstandigheid, beschaving, redelijkheid en wereldburgerschap.

Lauwheid is hem steeds vreemd geweest. Jong en steeds nadien heeft hij de emancipatie van Vlaanderen ter harte genomen. Hij deed dat op zijn unieke wijze, als ideaal en met een merkwaardige nuchterheid. Nooit heeft Lode Claes zich laten bedwelmen door gevoelerigheid. Hij hield van land en volk en besefte helder hoe miezerig velen van dit land en volk kunnen zijn. Dit leidde nooit tot cynisme of vlucht. Hier sta ik en kan niet anders.

Op de schaal van het maatschappelijke succes had Lode Claes nog hoger kunnen klimmen. Indien hij zijn diepste overtuiging had opgegeven, indien hij had geschipperd, indien hij materiële beloningen had verkozen boven integriteit. Lode Claes bezat het talent en de beschaving voor de hoogste taken in een staat. Deze spectateur engagé pleegde nooit verraad, ook niet tegen zichzelf.

De omschrijving anarcho-liberaal was een spiegel van zijn persoon waarbij hij tevreden knikte. Zij kwam uit zijn geliefde NRC Handelsblad, van zijn lotgenoot J.L. Heldring. In Elsene wees hij graag door het raam van zijn hoge appartement naar de straten van de burgerlijke radicaal Charles De Coster, in Cadzand tussen de protestantse Zeeuwen zei hij : “Indien er in Vlaanderen ooit meer calvinisten en dopers waren gebleven, dan was een Vlaamse Beweging nooit nodig geweest. Protestanten hebben een besef van eigenwaarde en zelfstandigheid, dat in het katholieke Vlaanderen is weggeslepen.” Lode Claes hield van intellectuele broederschap en werd daarmee in het saaie, conformistische vaderland zelden verrast.

In de vormingsjaren van Lode Claes waren Duitsland en zijn grote universiteiten de inspiratiebron van alle jonge intellectuelen, van alle linkse en rechtse zoekers. Door persoonlijke contacten en lectuur bouwde hij zich daarrond een Weltanschauung. Alhoewel hij tot de laatste dag een lezer bleef van de Frankfurter Allgemeine Zeitung bereikte hij in zijn leven en actie meer overeenstemming met de elegantie en de onorthodoxie van Angelsaksische intellectuelen. De kwintessens van Lode Claes kwam tot uiting bij de oprichting in 1977 van de Vlaamse Volkspartij ; een ideeënpartij, een desem voor een eerlijk, vrij en universeel Vlaanderen. Een Vlaanderen dat de voorhoede zou vormen van België. Tot het allerlaatste ogenblik betreurde hij het manco aan strategisch inzicht van de Vlaamse bovenlaag (aan een elite zijn we nog niet toe, was één van zijn geliefde gedachten) en de historische fout om niet voor de morele en materiële inpalming van België te blijven kampen. Zonder sterk en zelfbewust Vlaanderen, geen sterk en zelfbewust België. Ook de feiten van de jongste maanden bewijzen niet zijn ongelijk.

Lode Claes was een interessante, goed geïnformeerde man, zijn gezelschap was begeerlijk. Hij is een erflater, zijn waardige leven en gedachten inspireren dit blad en zijn vrienden. Lode Claes wordt gemist, vandaag en ook voorbij de horizon van nu.

FRANS CROLS

LODE CLAES Borgerhout 1913 – Cadzand 1997