‘Bedrijven willen vijf jaar duidelijkheid. Die komt er nu’

Indexsprong, geen meerwaardebelasting, beperking van de uitgavenstijgingen, langer werken. Voor Voka zit er eten en drinken in het regeerakkoord, al mag het voor de Vlaamse werkgeversorganisatie gerust nog wat meer zijn. Toch merken voorzitter Michel Delbaere en gedelegeerd bestuurder Jo Libeer dat de Belgische tanker gekeerd is. “De regering legt de juiste pikorde vast: eerst zijn competitieve ondernemingen nodig die winst maken. Dan pas kun je de staat onderhouden.”

Toen Trends in december 2011 bij het aantreden van de regering-Di Rupo de top van Voka ging interviewen, was het wantrouwen groot. Hogere belastingen en geen aandacht voor de stijgende loonkosten veroorzaakten ergernis. Volgens gedelegeerd bestuurder Jo Libeer en toenmalig voorzitter Luc De Bruyckere “ervaren ondernemers het akkoord als een rondje bedrijfsleiders bashen”.

Vandaag is de situatie duidelijk anders. De Vlaamse werkgeversorganisatie is “globaal positief” over het ‘Zweedse’ regeerakkoord. Maar euforie is er zeker niet. Voorzitter Michel Delbaere noemt zich “tevreden, maar meer over de trendbreuk dan over de maatregelen op zich. Economie is voor een deel psychologie. De aankondiging van hervormingen die waarschijnlijk in de goede richting gaan, is voor ons belangrijk.”

“Een van onze vragen was de halvering van de loonkostenhandicap. We gaan naar een kwart,” stelt gedelegeerd bestuurder Jo Libeer vast. “België gaat van een historische loonkostenhandicap van 16,5 procent naar iets meer dan 12,4 procent in 2018.”

Een van de belangrijkste ingrepen om de loonkosten te doen dalen en de concurrentiekracht van de bedrijven te herstellen, is een indexsprong van 2 procent. Maar is die wel nuttig, gezien de lage inflatie of zelfs deflatie?

MICHEL DELBAERE. “Geen indexsprong doen, zou voor veel bedrijven meerkosten opleveren die gelijkstaan met een mokerslag. Sommige economen verwachten de overschrijding van de spilindex en dus de indexering van de lonen met 2 procent in januari, andere in mei. Nu weten we in elk geval dat in de loop van de eerste helft van volgend jaar, er geen loonkostenstijging van 2 procent komt.”

Er is afgesproken dat er minstens een indexsprong van 2 procent komt, ook al stijgt de gezondheidsindex maar met 1 procent.

DELBAERE. “Veel cao’s voorzien in een aanpassing van de lonen als de gezondheidsindex met 2 procent stijgt. Een indexsprong is in elk geval een loonkostenverlaging van 2,7 miljard euro. Dat kan tellen.”

Zullen bedrijven die ruimte gebruiken om mensen aan te werven, of om hun winstmarges te verbeteren?

DELBAERE. “Dat zal verschillen van bedrijf tot bedrijf. We moeten eigenlijk ook een duidelijk vastgelegde loonblokkering hebben, anders is een indexsprong een maat voor niets. Als die 2 procent indexaanpassing niet wordt toegekend en de dag erop moet een akkoord worden gesloten dat de lonen met 2 procent verhoogt, dan sta je opnieuw nergens. De begeleidende maatregelen zijn heel belangrijk.”

De sociale partners moeten dus hun verantwoordelijkheid nemen?

DELBAERE. “ACV-voorzitter Marc Leemans zegt dat het sociaal overleg bijna dood is, maar voor ons is dat zeker niet het geval. Wat als de sociale partners geen akkoord bereiken over begeleidende maatregelen? Dan moet de regering optreden.”

Vreest u een sociaal woelig najaar?

DELBAERE. “Aan het begin van de jaren tachtig werden indexsprongen doorgevoerd. Halverwege de jaren negentig volgde een loonblokkering. We staan opnieuw voor belangrijke uitdagingen. Er moet groei worden gecreëerd en dat is ook in het belang van de vakbonden. De schuldgraad van 100 procent is het resultaat van een teller en een noemer. Wel, zorg ervoor dat de noemer, het bbp, sneller groeit dan de teller, de schuld.”

De vakbonden denken niet echt dat er eerst behoefte is aan groei en competitiviteit.

DELBAERE. “Ik zal een onverdachte bron citeren. Sp.a’er Johan Vande Lanotte gaf tijdens zijn roadshow voor de verkiezingen het voorbeeld van de periode 1999-2007. Toen daalde het overheidsbeslag van 57 naar 48 procent. Hoe kwam dat? De economie groeide, de noemer werd groter. Het overheidsbeslag moet worden teruggedraaid en dat kan door een sterkere groei.”

JO LIBEER. “Ik begrijp het defaitisme van de vakbonden over de groei niet. De regering legt de juiste pikorde vast: eerst zijn competitieve ondernemingen nodig die winst maken. Dan pas kun je de staat onderhouden. De bedrijven willen vijf jaar duidelijkheid. Die komt er nu. Ik hoor de critici zeggen dat de sociale welvaartsstaat wordt aangevallen. Voor alle duidelijkheid: Voka kan leven met een overheidsbeslag van 50 procent. Op voorwaarde dat het geld goed wordt besteed. En we weten uit onze ‘Waar voor je geld’-index dat België daarin nog veel beter kan presteren.”

DELBAERE. “Wat is het Belgische probleem? De handelsbalans. Daarmee heb je alles gezegd. De dollar wordt sterker, en dat is goed nieuws voor de export uit de eurozone. De euro is met ongeveer 6 procent gedaald. Voor exporterende bedrijven is dat niet niks. Daarnaast merk ik dat zeevracht veel goedkoper is geworden. Het aantal vrijhandelsakkoorden is toegenomen en de olieprijs is wat gedaald. Voeg dat bij een economisch plan dat een trendbreuk vormt, en de groei kan worden ondersteund. Dan is dit niet het moment om te staken.”

Van de 900 miljoen euro lastenverlagingen naast de indexsprong gaat een deel naar bedrijven met ploegenarbeid, een deel naar lage lonen en de rest naar lagere werkgeversbijdragen. Is dat een goede mix?

DELBAERE. “Dat was de haalbare mix. Je moet niet enkel in algemene termen naar de opbrengst van een maatregel kijken. Zoals ik al zei, is de trendbreuk belangrijk. Er is een regeerakkoord na lange onderhandelingen. Als het vertrouwen de komende vijf jaar groeit, kunnen er nog andere akkoorden komen. De richting is aangegeven, de maatregelen moeten nog worden verfijnd.”

Bent u eerder voor lineaire lastenverlagingen of voor bepaalde doelgroepen?

LIBEER. “De lineaire maatregelen zijn federale materie. Het doelgroepenbeleid is nu een bevoegdheid van de deelstaten. De Vlaamse regering maakt de juiste keuzes. De focus ligt op jongeren, ouderen en mensen met een bepaalde afstand tot de arbeidsmarkt.”

Hoe kijkt u aan tegen de belastingverschuiving? Een btw-verhoging betekent een devaluatie, want geïmporteerde goederen worden duurder, geëxporteerde niet.

DELBAERE. “Het is een verschuivinkje. Het zal weinig verschil maken. Was meer wenselijk? Ja. Maar politiek is de kunst van het mogelijke.”

Hebt u veel telefoons gekregen van leden toen de meerwaardebelasting op tafel kwam?

LIBEER. “Het ordewoord van onze leden was heel duidelijk: als je dat toelaat, is er een probleem. Een meerwaardebelasting voor wie 5 procent in een bedrijf bezit? Daarmee tast je ons hele economische weefsel aan.”

DELBAERE. “Als verkeerd signaal had dat kunnen tellen. We moeten het kapitaal nu zelf inzetten. Koen Geens gaf zelf het voorbeeld dat de fiscale vrijstelling niet enkel moest gelden voor spaargeld, maar ook voor opbrengsten van aandelen.”

Wat vindt u van de koopkrachtmaatregel van 400 miljoen euro? Die compenseert de indexsprong niet.

LIBEER. “Wij hebben altijd gezegd dat je geen maatregelen kunt nemen die enkel in die richting gaan. Ik wijs trouwens op een andere trendbreuk. Voor Voka mochten de primaire uitgaven van de overheid jaarlijks nominaal met 1 procent stijgen. De regering kiest voor 0,8 procent. Dat is toch fundamenteel.”

DELBAERE. “De fiscale druk zal dalen met 400 miljoen. Dat is symbolisch, maar toch een trendbreuk. En let op: als de economie aantrekt, zal die 400 miljoen euro dankzij de groei een veelvoud opbrengen, misschien wel 4 miljard euro.”

Had u met een speculatiebelasting kunnen leven?

DELBAERE. “Ook die is er niet gekomen. Nu, onze bedrijven werken op lange termijn. Niemand van onze leden neemt een bedrijf over om het een jaar later te verkopen.”

LIBEER. “Een jaar geleden hebben we op ons congres ingezet op hidden champions, bedrijven die vooruit willen. En dat in aanwezigheid van alle politici die deze bedrijven nu zouden willen aanpakken. Over de speculatiebelasting denk ik trouwens dat er snel een berekening is gemaakt over wat die amper zou kunnen opbrengen.”

DELBAERE. “België heeft behoefte aan meer multinationals met de ambitie om door te groeien. En daar moeten we op inzetten. We zitten hier (in Wevelgem, nvdr) niet ver van de weefmachinebouwer Van De Wiele die Barco via een participatie helpt te verankeren. Luc Tack van Picanol doet vergelijkbare dingen. De middelen om te investeren zijn aanwezig. Laat ons de juiste omgevingsfactoren creëren. Als deze coalitie het vijf jaar uithoudt, kan er veel worden gedaan.”

Kiest het federale regeerakkoord niet te weinig voor overheidsinvesteringen?

LIBEER. “Welke federale investeringshefbomen zijn er nog? Daarin moet het Vlaamse niveau het verschil maken. Je kunt niet zeggen dat de regering-Bourgeois dé investeringsregering is, maar er worden toch inspanningen gedaan.”

De hervorming van het pensioenstelsel is een andere opvallende maatregel. Brugpensioen en vervroegd pensioen worden moeilijker. En we moeten tegen 2030 werken tot 67 jaar.

DELBAERE. “Voka is altijd tegen het brugpensioen geweest.”

LIBEER. “Ik zie goede dingen in die pensioenhervorming. De pensioenleeftijd op 67 is logisch, als je rekening houdt met een loopbaan van 45 jaar na de studies. Maar ik maak één belangrijke kanttekening: de leeftijd wordt pas in 2025 en 2030 opgetrokken, terwijl de impact van de babyboomers op de vergrijzing net dan het grootst is. Wij verwachten dat het effect van de maatregel dan minimaal zal zijn, omdat de kosten van de vergrijzing vroeger op ons afkomen.”

De vakbonden zeggen: aan de slag moeten blijven tot je 67ste heeft geen zin. Er is geen werk.

DELBAERE. “Als er geen groei is, zal er geen werk zijn. En als de vakbonden de groei tegenwerken, dan zullen ze hun gelijk bewijzen. Maar gelijk halen op een puinhoop is geen verdienste.”

Het gewaarborgd loon bij ziekte wordt verlengd tot twee maanden. Want vindt u daarvan?

DELBAERE. “Jammer.”

De redenering is dat bedrijven dan meer oog hebben voor de gezondheid van hun werknemers.

DELBAERE. “Alsof we dat nu niet doen.”

LIBEER. “Ik heb daarover al veel mails ontvangen. Onze leden zijn boos. De ondernemer betaalt meer, en de overheid wint. Een bedrijfsleider wees me er terecht op dat er toch een duidelijk verschil moet blijven tussen werken en niet werken, om perverse effecten te vermijden.”

Is de regering aan Franstalige kant voldoende stabiel?

DELBAERE. “Ik denk dat er zelfs in Wallonië een zeker respect is voor de moed en de verantwoordelijkheidszin van de MR. Natuurlijk zal er geroepen worden. Maar een sociaal paradijs bouw je niet op een economisch kerkhof.”

LIBEER. “Wat we onderschatten, is dat de regionale coalities ook nog huiswerk hebben. De Waalse regering staat ook voor besparingen. Trouwens, de indexsprong zal de begroting van de regionale entiteiten ook ten goede komen.

Hoe kijken de Waalse bedrijfsleiders aan tegen deze coalitie?

DELBAERE. “Voka heeft contacten met de Waalse werkgeversorganisatie UWE, met individuele Waalse ondernemers, maar ik heb ook Waalse studenten gesproken, en zelfs met Thierry Bodson van het Waalse ABVV. Je hoort iets anders dan de verhalen van de N-VA als boeman. Die partij heeft nu toch haar verantwoordelijkheid genomen, is de teneur.”

LIBEER. “Waalse ondernemers denken zoals de Vlaamse. Maar er zijn nu eenmaal meer Walen dan Vlamingen afhankelijk van het overheidsapparaat, of ze nu uitkeringstrekkers zijn of ambtenaren. Terwijl iemand die op de werkvloer van een bedrijf bezig is, ziet dat zijn inkomen bepaald wordt door de orders die binnenkomen.”

ALAIN MOUTON EN DAAN KILLEMAES

“De fiscale druk zal dalen met 400 miljoen. Dat is symbolisch, maar toch een trendbreuk” Michel Delbaere

“Waalse ondernemers denken zoals de Vlaamse. Maar er zijn nu eenmaal meer Walen dan Vlamingen afhankelijk van het overheidsapparaat” Jo Libeer