Bedrijven als schietschijven

Eindelijk hebben de federale en de Vlaamse regeringen manhaftig gereageerd op de aantijgingen van de Verenigde Naties dat Antwerpen een draaischijf zou zijn voor illegale diamant, en op die manier bloedige oorlogen zou financieren. In plaats van nog maar eens met zijn certificatiesysteem te zwaaien, zou de Hoge Raad voor Diamant minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel (PRL) kunnen oproepen om de Belgische bijdrage aan de VN op te schorten, zolang die geen ernstige rapporten aflevert over de diamanthandel naar Tel Aviv, Bombay en Dubai. De VN-rapporten over Antwerpen lijken immers steeds meer op een (beschadigings-)campagne. Maar daar ligt de kern van de zaak niet. Evenmin als de campagne ‘Maak tijd voor eerlijke koffieprijzen!’, waarmee Oxfam op Douwe Egberts schiet, naar de wortel van het probleem gaat.

In beide gevallen nemen professionele do-gooders de industrie onder vuur. Dat is een gemakkelijk alibi om de vraag naar de oorzaken van conflicten in Afrika en van historisch lage koffieprijzen met zelfstrelende genoegdoening te omzeilen. Je had dan ook vanuit de Belgian Coffee Federation een prompte tegenreactie mogen verwachten om het een en ander in het juiste perspectief te plaatsen. Die kwam er niet. Tot Trends aanklopte en te horen kreeg (zie blz. 60) dat je de koffiecrisis niet met emotionele slogans oplost, maar structureel. En vanuit dezelfde optiek treft ook Antwerpen geen schuld.

Zolang Afrika in chaos wegglijdt, zal men daar geen koffie oogsten, maar illegale diamanten (of coltan) in maffioze circuits dumpen. Zolang de Diplomatie van de Goede Intenties geen structurele oplossingen doordrukt, zal geen enkel certificatiesysteem waterdicht zijn.

Een voorbeeld? Neem de pogingen om een oplossing te vinden voor de oorlog in Congo. Het vergelijk dat de Diplomatie van de Goede Bedoelingen nastreeft tussen de rebellen en de regering in Kinshasa is gelijkaardig aan wat ze vijf jaar geleden afschoot tijdens de opmars van Laurent Désiré Kabila. Dat is cynisch, want intussen vielen er bijna drie miljoen doden en floreerde op die puinhoop de handel in bloeddiamanten en illegale coltantrafieken. Maar geen nood: bedrijven die in moeizame omstandigheden standhouden, worden verketterd.

De Diplomatie van de Goede Intenties subsidieerde met gulle hand (vanuit de Europese Unie en via Ontwikkelingssamenwerking) de etatisering van de koffieproductie in Vietnam. Niettemin roepen de do-gooders de bedrijven op om 1% van hun winst af te staan om de dramatische effecten van overproductie te milderen.

Toen in de jaren negentig vertegenwoordigers van de koffie-industrie de productielanden aanmaanden om vraag en aanbod marktconform op elkaar af te stemmen, werden ze uitgekreten om hun ‘neokoloniale bemoeienissen’. Maar een structurele oplossing voor de koffieprijs houdt in dat de productielanden een gezond macro-economisch beleid voeren (dat boeren geen moordend hoge intrestvoeten laat betalen), kwaliteit telen en hun economie diversifiëren. Om te kunnen diversifiëren, moeten de do-gooders echter structurele oplossingen afdwingen van hún regeringen. Door tariefmuren te slopen voor producten uit het Zuiden en de door de EU gesubsidieerde afzet van vlees- en andere overschotten in Afrika te stoppen.

Erik Bruyland [{ssquf}]