Bedankt voor bewezen diensten

S erge Kubla, de Waalse minister van Economie (PRL-FDF), keek schijnbaar onbewogen toe toen chief executive officer Michael O’Leary van Ryanair (zie blz. 26 en 66) Marie Desseaux (50) vorige week woensdag in de bloemetjes zette.

De uitverkiezing van Brussels South Charleroi Airport (BSCA) als knooppunt voor de Ierse luchtvaartmaatschappij was de kroon op het werk dat Desseaux de voorbije vijf jaar had verricht. Maar de populaire luchthavendirecteur had op 22 februari van het kabinet-Kubla wel te horen gekregen dat ze naar een andere job op zoek mocht.

“Zonder haar zouden we nooit naar Charleroi gekomen zijn,” zei O’Leary, lustig zout in de wonde strooiend. Tussen de zuinige Ier en de gedreven Desseaux klikte het geweldig. Officieel moet Desseaux – net als alle andere bestuurders – opstappen wegens de nakende wijzigingen in de aandeelhoudersstructuur. Maar de meeste waarnemers zien in het ontslag vooral de hand van Kubla. ” Il mène une politique politicienne de la pire sorte,” aldus een bevoorrechte bron.

Kubla kon het naar verluidt vooral niet verkroppen dat Desseaux Ryanair over de brug haalde. Want slechte resultaten kun je de gezakte gedelegeerd bestuurder niet verwijten. Sinds haar aantreden in juni 1995 verzesvoudigde het aantal passagiers in Charleroi tot 255.000, en werden akkoorden bereikt over de verlenging van de startbaan tot 3,4 kilometer. De terminal werd gemoderniseerd én Ryanair werd naar “Brussel Zuid” gelokt. “Door die gulle subsidiestroom van de Waalse gewestregering kan iedereen zakendoen,” schampert een voormalig topman van een chartermaatschappij. Zijn luchtvaartmaatschappij kreeg alle faciliteiten in Charleroi: brandstof tegen aankoopprijzen, uiterst lage handling- en landingstaksen. En als toetje betalen de luchthavenautoriteiten een deel van de niet-verkochte zitjes terug.

Nogal wiedes dat Marie Desseaux het voor mekaar kreeg om Gosselies als Brussels South Charleroi Airport op de wereldkaart te plaatsen. “Bij de start werd die naam komisch bekeken,” opperde Marie Desseaux in 1998 in een interview met het vakblad Travel Magazine. “Vooral hier in het binnenland: de Belgen begrijpen het niet. Maar in het buitenland heb ik met die naam geen problemen: daar kan ik Brussels South gemakkelijk verkopen.”

Want weinigen betwisten de kwaliteiten van Marie-Clothilde Emma. ” Une femme très tenace, die er toch maar in geslaagd is om als een van de weinige vrouwen overeind te blijven in die typisch mannelijke luchtvaartwereld,” aldus een observator van de reissector. Desseaux, geboren in het Nederlandse Oss uit een Waalse vader en een Vlaamse moeder, studeerde economie aan de – toen nog unitaire – Université Catholique de Louvain. Daar leerde ze haar man, een Chileense psychiater, kennen. Vijf jaar lang veranderde ze sneller van job dan iemand anders van ondergoed: een schoenbedrijf, een textielonderneming, een tapijtenfabriek, het ABOS, de VDAB, en een Canadees exportpromotiebureau.

In 1978 solliciteerde ze voor een job in het buitenland bij Sabena, maar kwam uiteindelijk op de marketingdienst terecht. Tussen 1987 en 1990, onder Carlos Van Raefelghem, was ze vice-president van het langeafstandsnetwerk. “Het internationale is voor mij altijd zeer belangrijk geweest. Het was de periode van de eerste contacten met andere luchtvaartmaatschappijen. Ik heb toen op internationaal niveau leren onderhandelen.”

Maar er waren ook schaduwkanten. Een ronkende titel wil daarom niet zeggen dat de verantwoordelijkheden groot zijn. Een jaar later nam ze de leiding in handen van Sabena-dochter Transair, een touroperator. Vier jaar nadat ze daar opstapte, in augustus 1993, ging Transair over de kop. “Het was niet gemakkelijk om dat bedrijf te rentabiliseren. Transair verkocht producten op basis van regelmatige lijnvluchten, terwijl de meeste anderen vliegtuigen charterden.”

Ze trok naar Zuid-Amerika, maar de plannen om er een immobiliënproject op te starten, kwamen niet van de grond. Begin 1995 keerde ze naar België terug.

Op dat moment dreigde Philippe Maystadt, bestuurder bij BSCA, met opstappen als er geen ervaren topman werd aangetrokken om de luchthaven te leiden. Er werd een headhunter ingeschakeld, die Desseaux als beste keus aanbeval. Het leverde Desseaux, hoezeer ze zich er ook tegen verzette, een PSC-etiket op. Maar ook de invloed van Jean-Claude Van Cauwenberghe, het socialistische boegbeeld uit Charleroi, bleek dominerend bij haar aanstelling.

Haar grootste triomf kwam in 1997, toen ze O’Leary verleidde om een lijn Charleroi-Dublin op te starten. Desseaux deed de ticketverkoop voor de Ieren en nam het risico voor de busverbinding met de Europese wijk in Brussel. Ryanair bracht haar dan weer op het idee om de parking betalend te maken.

Toch heeft BSCA onder haar bewind nooit één frank winst gemaakt. “Oh, daar bestaan internationale studies over. Met minder dan 500.000 passagiers valt een luchthaven niet te rentabiliseren. Ik heb de beginperiode meegemaakt, want dat Charleroi zich een vaste plaats zal verwerven, staat voor mij vast.”

De luchthaven van Charleroi was voor haar een tweede thuis geworden. Niet alleen ligt ze vlakbij haar “paradijselijke” Gembloux, Desseaux kent er ook iedereen bij naam. “Het is een klein bedrijf. En voor mij is teamgeest heel belangrijk. Het moet al een zeer uitdagende job zijn, als ik in de luchtvaart wil blijven. Ik heb bij een luchtvaartmaatschappij gewerkt, een touroperator, een luchthaven…” Misschien gaat ze wel aan de slag bij Belgium’s Best. Desseaux zetelt al in de raad van bestuur van het bedrijfje van broer Guy, dat cadeaupakketten met snoep en chocola personaliseert. Of bij Codesco, de immobiliënvennootschap van haar schoonzus.

Luc Huysmans Wolfgang Riepl