BASISINKOMEN

IERLAND PIONIERT.

Volgens Cori ( Conference of Religious of Ireland) moet Europa op zoek naar een nieuwe sociale zekerheid. Haar alternatief is het basisinkomen. Een vooral in academische kringen populair begrip dat nu echter in Ierland politieke steun begint te krijgen.

Het basisinkomen is een inkomen dat onvoorwaardelijk aan iedereen op individuele basis wordt gegeven. Het basisinkomen vervangt (of is een aanvulling van) alle andere sociale zekerheidsuitkeringen.

In 1994 maakten Cori-directeurs Sean Healy en Brigid Reynolds een eerste studie over de invoering van het basisinkomen in Ierland. Ze bestelden bij de New Yorkse professor Charles M.A. Clark en de Ierse econoom John Healy een nieuwe studie die in april 1997 is gepubliceerd. Daaruit blijkt dat in Ierland een volledig basisinkomen kan worden gerealiseerd. Het gaat om een inkomen dat gelijk is aan de armoedegrens (3800 frank per week voor volwassenen ; jongeren krijgen minder en gepensioneerden meer). De studie stelt een implementatie in drie jaar tijd voor. Tegelijk wordt het bestaande belastingstelsel hervormd : er komt in de personenbelasting een uniek belastingtarief ( flat tax) van 48 % en alle aftrekmogelijkheden worden afgeschaft (het basisinkomen blijft wel onbelast) ; de vennootschapsbelasting verandert niet ; de sociale-zekerheidsbijdragen worden vervangen door een Social Responsibility Tax van 8 % op de loonmassa, wat een besparing voor de bedrijven betekent van meer dan 200 miljoen pond.

De studie bekijkt ook wat de effecten in de realiteit zijn : alleen de 10 % hoogste inkomens zouden (een klein) verlies boeken, alle anderen gaan er op vooruit. Ook de middenklasse, al heeft die meer baat bij een (al beloofde) vermindering van de klassieke belastingtarieven. Cori ziet heel wat voordelen : de inkomensverdeling wordt gelijker, niemand kan nog onder de armoedegrens zakken, de arbeidsflexibiliteit wordt groter, mannen en vrouwen worden gelijk behandeld, de economische efficiëntie verbetert, het wordt weer aantrekkelijk als werkloze om een laagbetaalde job te aanvaarden enzovoort.

“De Ierse studie is heel indrukwekkend en een van de meest uitgewerkte tot nu toe,” zegt Philippe Van Parijs, UCL-docent en een wereldspecialist inzake basisinkomen. “Maar een studie is altijd louter aritmetisch. De positieve en negatieve impact op bijvoorbeeld het arbeidsaanbod wordt niet echt bestudeerd.”

De Ierse regering is alleszins ook onder de indruk. Ze heeft beloofd binnen de twee jaar een “green paper” op te stellen over het basisinkomen. Een “green paper” geeft de verschillende opinies weer en moet leiden tot een “white paper” waarin de regering een standpunt inneemt. Indien positief wordt er een wet opgesteld. Het is de eerste keer in Europa dat een regering zich zo ver waagt op dit vlak.

En Ierland weet zich Europees gesteund. De Europese Commissie heeft een werkdocument rond het basisinkomen opgesteld en er wordt ook gewerkt aan een simulatiemodel ( Euromod) dat vergelijkbare resultaten oplevert voor alle EU-landen. Het basisinkomen verlaat meer en meer zijn academische ivoren toren en werpt zich op als een serieuze kandidaat om het huidige sociale-zekerheidssysteem te vervangen.