De Federatie van Nederlandse Vakverenigingen ( FNV) pleit zoals heel wat Europese zusterorganisaties voor een vierdaagse werkweek. De FNV schuift sinds kort de vierdaagse werkweek naar voor als een oplossing voor het mobiliteitsprobleem. De vakcentrale zit hiermee op één lijn met Bernard Wientjes, voorzitter van de Algemene Werkgeversvereniging VNO-NCW, die recentelijk een lans brak voor de “vierdaagse” om zo de files te kunnen spreiden over meer uren. Het debat is vorige week heropend, nadat de belangrijke vakbondsstruikelblok voor het overleg – de volgens de vakbonden te hoge vergoedingen voor de Nederlandse bedrijfsleiders – is weggevallen. Trends sprak met Jaap Hooiveld, de FNV-adviseur die arbeids- en mobiliteitsvraagstukken opvolgt.
TRENDS. Waarom neemt een vakbeweging een standpunt in over een mobiliteitsvraagstuk?
JAAP HOOIVELD (FNV). De vierdaagse werkweek is voor ons uiteraard in de eerste plaats een sociale maatregel. We hopen er het structurele overwerk mee terug te dringen. Dat wordt vandaag nog te veel weggemoffeld in de uurtjes die het personeel langer op het werk doorbrengt. Vrijgekomen uren kunnen worden ingenomen door nieuw personeel. Verder zal een vierdaagse aan de werknemers meer hersteltijd geven. Het heeft immers drie dagen om vrij te besteden. Dat geeft dus meer levenskwaliteit.
Levenskwaliteit bestaat er ook in om zoveel mogelijk nutteloze uren te vermijden. De file is een onbetaalde verlenging van de werkdag, dus ook een vakbondsprobleem. Wie per dag twee keer drie kwartier in de file staat, verliest 7,5 uur per week. Een volle werkdag! Als we de werkuren kunnen spreiden tussen, bijvoorbeeld, halfacht ‘s morgens en halfacht ‘s avonds, beperken we files en kunnen werknemers heel wat tijd besparen.
Een alternatief is de spreiding van de aanvangs- en sluitingstijden naargelang van de regio. Als de kantoren in Amsterdam een uur later of vroeger sluiten dan die in Rotterdam, zullen er heel wat minder mensen op hetzelfde tijdstip in hun auto stappen om naar huis te brommen. De drukte op de overvolle wegen in de Randstad zal afnemen.
Een bijkomend effect is dat de mensen stipter op hun werk komen, wat weer een pré is voor werknemers én werkgevers. Bovendien zal niet alleen de nuttige tijd, maar ook de gemoedsrust van de mensen toenemen door het wegvallen van de enerverende file-uren. En gelukkige mensen zijn productieve mensen.
Hoe reageren de werkgevers op uw pleidooi voor de vierdagenweek?
In een aantal sectoren, zoals het bank- en verzekeringswezen en de chemie, wordt al met dergelijke systemen geëxperimenteerd. Meestal heeft de formule succes bij werkgevers én werknemers. De productiviteit stijgt, mede door minder ziektes en uitval. Ook de klanten van de banken zijn tevreden met het systeem. Kunnen ze eindelijk ‘s morgens even langs de bank gaan voor een verrichting.
Pleit u voor een algemene invoering van de vierdagenweek?
We stellen voor om een 36-urenweek annex vierdagenweek sector per sector te bekijken. Ook kan de implementatie variëren per sector. Ik kan me best indenken dat men in bepaalde sectoren – zoals de bouw, de horeca of de tuinbouw – in de zomer de vijfdaagse werkweek behoudt, om het in de winter rustiger aan te doen.
In de realiteit zijn het vooral de vrouwen die zich om de kinderen bekommeren. Zet zo’n vierdagenweek – dus het werken op vroegere en latere uren – geen domper op hun carrière, omdat ze de kinderopvang moeilijker kunnen organiseren?
Dat is een reëel probleem. Voor heel wat crèches was het vroeger ongehoord om van 7 tot 7 te werken. Maar ook in de zorgsector beseft men dat men diensten moet leveren die de “klanten” vragen. Uiteraard tegen een zekere compensatie. Maar ook dát is een kwestie van onderhandelen. De rompslomp die de verlenging van de werkdagen teweegbrengt, heeft uiteraard ook een positief effect. De sector zal meer werk kunnen verschaffen door de uitbreiding van het aantal uren.
Is het niet wat eenvoudig om te stellen dat vier dagen werken leidt tot minder verkeer? Uiteindelijk rijdt vader die vrije dag met de kinderen naar zee of neemt moeder de auto om te fitnessen.
Klopt. Het kan best zijn dat zo’n extra vrije dag leidt tot méér verkeer. Maar de pieken worden ontlast en verspreid over de hele dag. De druk om in de file te moèten staan om op z’n werk te geraken, is verdwenen.
De werkgevers eisen dat de zaterdag in het systeem wordt beschouwd als een reële werkdag. Houdt u vast aan een extra-vergoeding voor zaterdagwerk?
Dat is een onderwerp voor de onderhandelingen, die nog moeten starten. Maar de Nederlandse werkgevers- én werknemersorganisaties zullen hun gezond verstand gebruiken. Hetzelfde gezond verstand beheerste onze houding bij de onderhandelingen, toen de sluitingstijden op zondag ter discussie kwamen. Mits de juiste afspraken tussen beide partijen waren we voorstander van de afschaffing van de verplichte zondag-rustdag.
De christelijk geïnspireerde kmo-organisatie NCMV huivert van zondagwerk in winkels. Waarom kan dit wel in Nederland?
Ook de Nederlandse Christelijke Werkgevers, verenigd in het NCW, waren eerst niet unaniem voor deze verandering. Maar enkele jaren geleden fuseerden ze met het VNO. Sindsdien hechten de NCW-getrouwen minder belang aan de C in hun naam. Zij zijn blijkbaar meer werkgever dan christen.
Het gevolg van de open zondag kan je elke week vaststellen in de Amsterdamse Kalverstraat. Je kunt er over de hoofden lopen, terwijl tien jaar geleden de binnenstad ‘s zondags dood was. De distributiesector vaart er uitstekend bij. Het bewijs dat onderhandelde flexibiliteit positief is voor de Nederlandse economie.
Hoe sterker de economie, hoe sterker de basis voor de sociale zekerheid?
Dat is het uitgangspunt. Wij vragen als vakbond wel bepaalde compensaties. Maar dat alles is een kwestie van afspraken. In het verleden hebben we dat gedaan, toen we onze looneisen matigden in ruil voor meer jobs, gekoppeld aan een arbeidsduurverkorting. Wij zijn als vakbond bereid om ons redelijk op te stellen. Dat we dan iets minder strijdbaar zijn dan onze zusterorganisaties in andere landen, zoals België, nemen we er maar bij.
HANS BROCKMANS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier