Armoede is niet de enige verklaring voor de Britse rellen

De oorzaken van de plunderingen, brandstichtingen en rellen in tal van Britse steden lijken voor de hand te liggen. De kloof tussen arm en rijk is enorm groot.

Zeker in Londen, toch een van de belangrijkste financiële centra van de wereld. Dat zorgt voor toenemende ergernis en jaloezie bij de bevolking van de armere wijken, is een vaak gehoorde analyse.

Bovendien draagt Groot-Brittannië nog de gevolgen van de recessie van 2009. En de besparingsplannen van de regering-Cameron verplichten de Britten de broeksriem verder aan te spannen. Neem al die elementen in rekening en het is niet verwonderlijk dat jongeren keet beginnen te schoppen.

Kortom, rellen en criminaliteit zijn uitsluitend een gevolg van economische ongelijkheid. Maar dat is een al te gemakkelijke analyse. De realiteit is veel genuanceerder. Indien toenemende werkloosheid en economische achterstelling inderdaad de oorzaak is van de toenemende rellen, dan zouden de criminaliteitscijfers in Groot-Brittannië al een paar jaar substantieel moeten stijgen.

Maar wat blijkt: tijdens de recessie van 2009 zijn de misdaadcijfers in Groot-Brittannië niet toegenomen, integendeel. De British Crime Survey (BCS) is verhelderend. In 2009 daalde het aantal inbraken (-12%), het aantal diefstallen met geweld (-21%) en de gewapende overvallen (-11%). Nochtans telde het Verenigd Koninkrijk 7 miljoen werklozen extra in 2009. Als er echt een sterk verband bestond tussen stijgende werkloosheid en criminaliteit, dan hadden de Britse steden al twee jaar geleden in vuur en vlam moeten staan.

Criminologen zijn er meer en meer van overtuigd dat criminaliteit niet te herleiden is tot een louter armoede- en werkloosheidsprobleem. Een element dat vaak onderschat wordt, is de afwezigheid van stabiele gezinsverbanden. Tijdens de Grote Depressie van de jaren dertig waren er bijvoorbeeld meer stabiele familiale situaties dan vandaag. In de gezinnen was sociale controle, waardoor werkloze gezinsleden minder snel geneigd waren om het slechte pad op te gaan.

De Franse criminoloog Xavier Raufer wijst erop dat 60 procent van de voornamelijk allochtone relschoppers die in 2005 auto’s in brand staken in Franse voorsteden wel degelijk een baan had. Raufer ziet hier een vaak vergeten oorzaak van criminaliteit: het zich afzetten tegen de samenleving. Bij jongeren van allochtone afkomst is dat een afkeer van de westerse samenleving met waarden als de democratie en vrijemarkteconomie. In Londen worden niet alleen winkels geplunderd, maar ook opslagplaatsen van grote multinationals (bij voorkeur van bekende merken zoals Sony) in de fik gestoken. In zijn boek Occidentalism doet de Brits-Nederlandse cultuurfilosoof Ian Buruma – iemand van de linkerzijde – uit te doeken hoe die haat tegen het westerse kapitalisme in bepaalde kringen gecultiveerd wordt.

Veiligheidsspecialist Brice Ruyver, tot nader order geen adept van het Vlaams Belang, wijst in dit verband op het mislukte Britse immigratiebeleid. We maken het aan onze Vlaamse kust mee: massa’s illegalen hopen de overstap te maken naar het eldorado aan de andere kant van het Kanaal, waar er geen identiteitscontroles zijn en waar men gemakkelijk in een illegale en parallelle economie en samenleving kan functioneren. Wanneer die parallelle samenleving botst met de ‘reguliere’ maatschappij, krijgen we het soort rellen dat we nu meemaken.