Met Arcelor-Mittal komt een staalgigant tot stand die goed is voor een jaarlijkse productie van meer dan 110 miljoen ton. Maar is de nieuwe staalreus wel een goede businesscase?
Het was al stilaan duidelijk geworden: een deal tussen het Luxemburgs-Spaans-Franse Arcelor en het Russische Severstal om de vijandige overname door Mittal Steel tegen te houden, werd minder en minder zeker. Een aantal aandeelhouders wist het proces in het voordeel van Lakshmi Mittal, topman van het Nederlands-Indiase staalbedrijf Mittal Steel, te doen evolueren. Het heeft hen geen windeieren gelegd. Het bod van 40,4 euro per aandeel ligt 43 % hoger dan het eerste bod in januari 2006. De raad van bestuur van Arcelor zette tijdens het weekend het licht op groen voor een fusie.
Niet iedereen is er echter van overtuigd dat de constructie Arcelor-Mittal (goed voor 10 % van de wereldproductie) een goede zaak is. Bij de rentabiliteit van het staalbedrijf stelt een aantal experts zich vragen. Volgens de Gentse hoogleraar Economie en Ruslandkenner Koen Schoors zou een alliantie Arcelor-Severstal beter zijn geweest dan de combinatie Arcelor-Mittal: “Arcelor heeft in deze zaak slecht gecommuniceerd en heeft op dat vlak heel wat goodwill verloren. Daardoor werd elk voorstel met argwaan bekeken, ook een samengaan met Severstal. Anderzijds denk ik dat het op businessvlak niet zo’n goede zaak is dat Lakshmi Mittal zijn slag thuishaalt. De complementariteit van de deal Mittal-Arcelor ligt niet zomaar voor de hand. De complementariteit is er voor Mittal Steel, dat toegang heeft tot Brazilië, een goedkoop land om staal te produceren. Bovendien wordt het fusiebedrijf dominant in Europa. Maar voor Arcelor was Severstal een valabel alternatief. Mittal heeft veel te winnen met de toegang tot Latijns-Amerika en een sterkere positie in Oost-Europa. Afgezien van opnieuw nummer één te worden en zeer dominant te zijn in Europa, is er voor Arcelor weinig extra’s.”
40 % goedkoper in Rusland en Brazilië
Koen Schoors verwijst naar een rapport dat Arcelor een paar weken geleden uitbracht over de impact van een samengaan met Severstal. Qua rentabiliteit zou de Europees-Russische constructie veel beter scoren. De opbrengsten per ton geproduceerd staal zouden nog altijd zeer hoog liggen (rond 650 euro, zie tabel: Arcelor overtroeft Mittal in opbrengst per ton). En zelfs zonder Arcelor scoort Severstal op dat vlak beter (510 euro tegen 450 euro voor Mittal).
“Complementariteit was er al zeker op productvlak,” beklemtoont Schoors. “Het argument van een lager gamma aan staalproducten uit Rusland gaat niet op. Binnen twee jaar beschikken ze over dezelfde knowhow als gevolg van een fusie. En wie in Rusland actief is, heeft een niet te verwaarlozen troef: de kostprijs.”
Volgens een studie van World Steel Dynamics liggen de productiekosten van een staalplaat in Rusland op 100 euro per ton en in Zuid-Amerika op 102 dollar per ton. In Europa ligt die kostprijs 40 % hoger. Daarom is een aanwezigheid in Rusland en Brazilië cruciaal voor staalbedrijven. Volgens Schoors zou een fusie Arcelor-Severstal betekend hebben dat de Europese staalgigant voet aan de grond krijgt in de twee goedkoopste productieregio’s.
Ook Mittal Steel beschikt over sites in groeimarkten waar de productiekosten laag zijn, maar waar ook de vraag naar staal eerder beperkt is (zoals Oekraïne, Kazachstan en Algerije) – een stevig verschil met Rusland, dat een jaarlijkse stijging van de staalconsumptie met ongeveer 10 % kent. Door de toegang tot goedkope productiemarkten en de specialisatie in staalproducten met een hoge toegevoegde waarde zou de combinatie Arcelor-Severstal een ebitda per ton van 130 euro genereren. Bij Mittal-Arcelor wordt dat 106 euro per ton. Wel zou Mittal bereid zijn om in de nieuwe constructie een aantal minder rendabele sites te verkopen (onder andere in Afrika en Bosnië). Dat scheelt een slok op de borrel.
Verhuizen naar de mijnen?
Positief is ook dat Arcelor na de fusie met Mittal opnieuw de richting van de verticale integratie inslaat. Waar in het verleden staalbedrijven geneigd waren hun mijnbelangen af te stoten, gebeurt nu het omgekeerde. Uiteraard een gevolg van de gestegen grondstoffenprijzen. Zegt een consultant, gespecialiseerd in de zware industrie: “De staalsector heeft lang in de verkeerde keten gewerkt. IJzererts werd verscheept naar de plaats waar het staal geproduceerd zou worden. De breuk in die keten ligt nu meer en meer op een andere plaats. Je gaat staal produceren dicht bij de grondstoffen (dus dicht bij de mijn) en je gaat halfproducten naar Europa verschepen, waar ze worden verwerkt. Je moet het optimale breukvlak in de keten vinden en bedrijven zijn zich dan ook aan het herconfigureren, waarbij ze delen van het productieproces gaan verplaatsen.”
Arcelor en Mittal nemen eveneens deel aan dat proces. Maar ook op dat vlak is Koen Schoors kritisch: “De mijnen van Mittal liggen niet in Europa. Die van Severstal liggen een stuk dichter. Eigenlijk zijn er op de staalmarkt twee combinaties mogelijk. Ofwel een aantal Europese staalspelers die zwaar op prijs gaan concurreren. Ofwel een consolidatie die een omgekeerd effect heeft. Nu lijkt het de tweede richting uit te gaan. Arcelor-Mittal wordt dominant in Europa en is niet goedkoop.”
En wat zal er in het goedkope Rusland gebeuren? Zoals de zaken nu staan, proberen enkele Russische spelers toenadering te zoeken tot elkaar. Er wordt gesproken van een samengaan van Severstal met Evraz (waarin Roman Abramovich, ook bekend als eigenaar van de Engelse topvoetbalclub Chelsea, participeert). Dat zou meteen een topvijfspeler worden op wereldvlak met een productie van meer dan 30 miljoen ton per jaar. “De Russische staalbedrijven zullen op korte termijn geen bedreiging vormen,” voorspelt Schoors. “Ze zullen eerst de interne markt consolideren, waar een keiharde concurrentie heerst. Wanneer andere spelers op de Russische markt overnames doen, zal dat veranderen. Arcelor-Mittal zal lijden onder lagere prijzen wanneer een concurrent een Russische speler weet binnen te halen.”
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier