Antwerpen, glitter zonder diamant?

Antwerp World Diamond Centre (AWDC) kiest voor kwaliteit, ook ethisch en juridisch. Antwerpse diamantfirma’s die een scheve schaats rijden, zullen het geweten hebben: de pakkans is groot, de sanctie navenant. AWDC promoot dat zuivere imago, in die mate dat sir Bob Geldof de Antwerpse diamantairs in eigen huis mocht komen schofferen. Het is de juiste optie voor wie pretendeert het wereldcentrum te zijn voor diamant. Maar wie de sector kent, weet dat het risico op verlies van marktaandeel reëel is. “Antwerpen betaalt voor die principiële houding een prijs, en die is dramatisch hoog”, erkent Freddy Hanard, CEO van AWDC (blz. 36).

Het gerechtelijke apparaat dwingt de Antwerpse diamantmarkt in een keurslijf van deugdelijk bestuur, doorzichtige transacties en heldere jaarrekeningen. Belastingfraude is niet goed te praten, ook niet in een branche die sinds mensenheugenis draait op informele afspraken en praktijken. Niettemin stelt zich een acuut probleem: het werkbaar maken van een niet helemaal toepasbare antiwitwaswet.

Vooreerst zijn er de politionele invallen met groot machtsvertoon en inbeslagneming van voorraden, die de Antwerpse diamantmarkt ernstig destabiliseren. Wie wil nog aan Antwerpse firma’s diamant toevertrouwen als de steentjes geblokkeerd raken door aanslepende onderzoeksprocedures? Als rechters eerdere fiscale afspraken met het parket blindelings van tafel vegen? Als diamanthandelaars in de cel belanden tussen moordenaars en criminelen, omdat ze voor het dilemma staan: belangrijke klanten verliezen of ze toch maar ‘creatief’ tegemoetkomen wanneer ze geen facturen willen om in het buitenland hoge invoerheffingen te ontlopen?

Wet is wet. En zo hoort het. Nergens is de wetgeving voor diamantairs zo streng als in Antwerpen. Nergens wordt de internationale anti- witwasrichtlijnen van de Financial Action Task Force (FATF) even strikt toegepast, in Genève niet, noch in Tel-Aviv, laat staan in Mumbai of Sjanghai. Dubai is zelfs geen lid van FATF. Hopen op een level playing field tussen de concurrerende diamantcentra is illusoir.

De cruciale vraag is: willen we Antwerpen als wereldhandelscentrum voor diamant behouden? Ter ondersteuning van het imago van ons land – op elke prinselijke handelsmissie is diamant ons belangrijkste uithangbord – en als één van de sterkste pijlers van onze export. Dan dringt zich een aantal maatregelen op.

Er eerst voor zorgen dat beslaglegging op diamantvoorraden van bij de start van de onderzoeksprocedure niet langer de werking van een onderneming kan hypothekeren. Twee, een douanefaciliteit organiseren voor diamantexport waarbij de band tussen verkoper en koper versoepeld wordt en toch alle antiwitwasvereisten nageleefd worden. Drie, blijven lobbyen voor gelijke spelregels overal.

Het toestromen van steentjes en klanten uit alle hoeken van de wereld is dé sterkte van Antwerpen. Zou die unieke marktplaats wegzakken onder een minimale kritische massa, dan verliest Antwerpen zijn bestaansreden als wereldcentrum voor diamant. En dat kan geruisloos, maar snel gebeuren. (T)

Door Erik Bruyland