Aan de langste shutdown ooit van de Amerikaanse overheid lijkt een einde te komen. Zondagavond gaven exact de vereiste 60 van de 100 senatoren groen licht voor een voorstel dat kan leiden tot het beëindigen van de shutdown. Acht cruciale stemmen kwamen van Democraten die instemden met het Republikeins voorstel.
Volgens professor Herman Matthijs, die Amerikaanse politiek doceert aan de UGent, zijn enkele Democraten voornamelijk gezwicht omdat veel sociale programma’s zoals de voedselbonnen, maar ook Medicare en Medicaid, zouden stilvallen over een paar dagen of weken. “En zeker omdat de achterban van die sociale programma’s veeleer Democratisch dan Republikeins getint is natuurlijk”, aldus Matthijs. (lees verder onder de video)
De druk werd allicht ook vergroot door Thanksgiving, de nationale feestdag op 27 november. Tijdens die periode reizen veel Amerikanen naar hun familie, terwijl het luchtverkeer nog altijd ingeperkt is. Een noodmaatregel omdat er te weinig werkwillige luchtverkeersleiders zijn, nu hun loon is opgeschort door de shutdown. “Veel ambtenaren zitten sinds 1 oktober thuis zonder wedde. En zullen ook nooit betaald worden”, zegt Matthijs. “Terwijl een ambtenaar van de grenscontrole, de US Border Patrol, al zes weken gratis gewerkt heeft en uiteindelijk retroactief uitbetaald zal worden.”
Na de Senaat zal ook het Huis van Afgevaardigden nog moeten stemmen, maar daar hebben de Republikeinen een meerderheid. En pas als Trump zijn handtekening zet, is de shutdown voorbij, al blijft dat maar een voorlopige oplossing. “Men gaat werken met voorlopige kredieten, zoals in België. Het begrotingsjaar in de VS begint op 1 oktober en daar wordt gestemd tot eind januari, dus vier twaalfden. Dan kunnen er op basis van de laatst goedgekeurde begroting vier twaalfden uitgekeerd worden”, zegt Matthijs.
Overwinning voor Trump
Voor Trump is dit alweer een overwinning. De president is erin geslaagd om de shutdown in de schoenen van de onverzettelijke Democraten te schuiven, omdat de Republikeinen volgens hem al veertien begrotingsvoorstellen hebben kunnen voorleggen. De Democraten lagen telkens dwars zolang ze geen garanties kregen voor het behoud van de budgetten in de gezondheidszorg. Die garanties hebben ze nog steeds niet. “Mochten de Democraten op één lijn zitten, dan zouden ze nooit zo’n cadeau gegeven hebben aan Donald Trump”, aldus Matthijs.
De Amerikaanse politici kunnen nu van de kerstperiode gebruik maken om een volwaardige begroting voor 2025-2026 uit te werken. Geen evidentie, aldus Matthijs: “De tegenstellingen zullen steeds groter worden, omdat we na nieuwjaar in de lange aanloop zitten naar de grote Congresverkiezingen van november volgend jaar.” De kans is dus groot dat die begrotingsgesprekken niet snel tot een akkoord zullen leiden. “En dan gaan de VS nog maanden verder met voorlopige kredieten, en belanden ze daar in een situatie zoals we die bij ons kennen in Brussel en binnenkort misschien ook federaal”, zegt Matthijs.
De Verenigde Staten zitten met een begrotingstekort van 6 procent al op het federale niveau. “Maar het viel me op bij de presidentsverkiezingen vorig jaar dat noch de Republikeinen noch de Democraten daar enige belangstelling voor hadden. Het enorme begrotingstekort en de schuld zijn in Amerika geen politiek item”, stelt Matthijs vast. De VS wanen zich volgens de professor ook op financieel vlak onkwetsbaar. “Het belangrijkste financiële centrum ter wereld ligt in New York. De beurzen bevinden zich daar, op Wall Street, en de Amerikaanse dollar blijft toonaangevend. De Amerikanen denken allicht ‘desnoods schrijven we een interessante obligatielening uit met een rente boven de Europese, Japanse of Chinese rente.’ Zo raken ze altijd wel ergens aan geld”, besluit professor Matthijs.