AMERIKAANSE LES

Waar is onze Washington?

In de zwoele zomer van 1787 discussieerden vijftig mannen in de Amerikaanse stad Philadelphia. Ze vertegenwoordigden de dertien staten die enkele jaren voordien het Britse bewind omvergooiden. De losse confederatie strompelde van crisis naar crisis. Een betere leiding van de statenbond was het antwoord, aldus de overtuiging van velen. Maar hoe?

In september 1787 werd een ontwerptekst voorgelegd aan de staten. Die tekst en de amendementen moesten leiden tot een grondwet van de Verenigde Staten van Amerika. Een van de compromissen was een gelijke vertegenwoordiging in de Senaat van alle staten, groot of klein. Een vinnige openbare discussie van maanden begon en zij mondde uit in een bundel van verfijnde verhandelingen, die bekend blijven als The Federalist Papers.

Larry Siedentop, een Amerikaanse filosoof van Oxford University: “Waar blijven de Europese Federalist Papers, waar zijn jullie James Madison, Alexander Hamilton en George Washington? Ik hoor diepe stilte. Dat maakt me ongerust en ongelukkig. West-Europa onderneemt al vijftig jaar een groots experiment en wordt nu geconfronteerd met een revolutionaire graad van monetaire, militaire en politieke integratie. Waarom worden zulke levensbelangrijke stappen voor natiestaten met geschiedenissen die veel dieper wortelen dan deze van de Amerikaanse kolonies, zo oppervlakkig bediscussieerd?”

The Federalist Papers hebben een grondwet gebaard waarin de machtsverdeling tussen het centrum en de deelstaten redelijk is. “De Europese eenmaking is echter gedomineerd door een Frans geïnspireerde, centralistische aanpak. Hoewel slechts een natiestaat, is Frankrijk de karikatuur van een keizerrijk. Parijs leidt middels ambtenaren en hun agenten, die meestal geen lokale mensen zijn. Dat despotische staatsmodel is overgeplant op Europa, met instemming van Duitsland en zonder overleg met de Europese burgers. Door de Franse invloed is de Romeinse rechtstraditie overheersend geworden in de Europese Unie. Zij ziet regionale en lokale besturen als aanhangsels van de centrale overheid. Europa is ontsnapt aan de communistische elite. Wordt het vandaag het slachtoffer van een andere en eveneens onverkozen elite?” vraagt Siedentop uitdagend.

Het echte gevaar, onderlijnt hij, is dat een plotse sprong vooruit van de Europese integratie leidt tot een verdere verzwakking van de democratie. Siedentop: “Een generatie die de razendsnelle ontwikkeling van de wereldmarkt meemaakt, is bijzonder kwetsbaar voor de drogreden van de schaalgrootte. Zij zal verkeerdelijk geloven dat een grotere en centralere politieke macht, zonder rekening te houden met de verschillen in nationale politieke culturen, het gepaste antwoord is op de economische interdependentie.”

Frans Crols