Amerika opent de doos van Pandora

Amerika neemt de weg van de minste weerstand, stelt Geert Noels vast. Het land verkiest een fikse waardedaling van de dollar boven een zware correctie van de beurs. Maar voor een land dat 70% van de mondiale spaartegoeden aantrekt, betekent dit het openen van de doos van Pandora.

U herinnert zich John Cleese nog in de aflevering van Fawlty Towers met de Duitsers. “Don’t mention the war,” zegt Prunella, waarop Basil het thema tot ieders wanhoop volledig uitdiept voor zijn Duitse gasten. Zo is het ook met de Federal Reserve. De Amerikaanse centrale bank wil niet de minste indruk geven dat er deflatiegevaar is, maar ze kan er niet over zwijgen. In november 2002 heeft de Fed, bij monde van gouverneur Ben Bernanke, de geneugte van de drukpers uitvoerig uitgelegd als een wapen in de strijd tegen deflatie. Geld drukken om deflatie te bestrijden door inflatie te creëren. Bernanke zelf had daar beter naar het voorbeeld van de Duitsers gekeken, die eveneens de drukpers lustig gebruikten. Tot mensen kruiwagens nodig hadden om naar de bakker te gaan, en dan niet om het brood erin te vervoeren.

Kinetica. Geld drukken is voor een munt zoals een kapitaalverhoging voor een aandeel. Het simpele feit dat men zegt dat men eraan denkt, is voldoende om de koers 10% lager te sturen. Sinds Bernanke sprak over de geplande “kapitaalverhoging” voor de Amerikaanse economie, werd de munt 10% goedkoper.

Waarom zou het hier stoppen? De dollar noteert nu meer dan 30% goedkoper tegenover de euro dan twee jaar geleden. Maar op de langetermijngrafiek hieronder valt de huidige beweging nauwelijks op. De eerste echte test komt er weldra, wanneer de Europese munt zijn aanvangskoers van 1,125 zal terugvinden. Dat was trouwens juist voor de laatste lucht met kracht in de aandelenzeepbel werd geblazen.

Maar ook dat hoeft geen eindpunt te zijn. Volgens de inflatieverschillen zou de euro vandaag rond 1,25 tegenover de dollar waard mogen zijn. Het is de richtprijs van de dollar die we al een aantal keren naar voren hebben geschoven. Dat lijkt spectaculair, maar het is uiteindelijk een kleine correctie vergeleken met de correctie van de andere zeepbelactiva zoals Nasdaq of telecommunicatie. Misschien halen we dat punt pas volgend jaar. De beweging is echter ingezet en zonder een miraculeus herstel van de Amerikaanse economie zal de drukpers van de Fed zijn werk beginnen te doen. Op dat moment kan het dieptepunt van de jaren negentig in het vizier komen (teruggerekend via de toenmalige Duitse mark zo rond 1,40). Maar ook die niveaus hoeven geen eindstation te zijn. President George Bush heeft volgens mijn bronnen zelfs even getwijfeld of deflatie niet ook moest worden vernoemd in de “as van het kwaad”. Het is een vijand die met alle mogelijke middelen mag bestreden worden.

Stagflatie. De dreiging van de Amerikaanse centrale bank om haar drukpers te gaan gebruiken heeft veel zwaardere gevolgen gehad in de afgelopen maanden dan de oorlogsdreiging. De dollar is zoals gezegd opmerkelijk verzwakt sinds de speech van Bernanke. Ook de winsten van de Amerikaanse exporterende bedrijven beginnen positief beïnvloed te worden door de dollardepreciatie. Maar de effecten op de inflatie zullen binnenkort eveneens zichtbaar worden. De zwakke dollar doet de importprijzen sterk stijgen. De Amerikaanse inflatie is daar erg gevoelig voor. Zo zou het niet mogen verbazen dat de Amerikaanse inflatie naar het einde van dit jaar oploopt tot 3% en meer. Omdat tegelijkertijd de economische groei niet denderend zal zijn, zal een nieuw woord in de hitparade van de gebruikte economietermen opduiken: stagflatie.

Voor Europa gelden veel van de genoemde effecten in omgekeerde richting. Nu al rapporteren Europese bedrijven teleurstellende resultaten vanwege wisselkoerseffecten. Maar de hoge olieprijzen worden dan weer volledig gecompenseerd door een zwakkere dollar. Dat alles zorgt er wel voor dat de inflatie in Europa pijlsnel richting 0% zal gaan. In de herfst van dit jaar kunnen de eerste Europese landen al negatieve inflatie op jaarbasis publiceren, wat de ongerustheid over deflatie zal aanwakkeren.

Pandora. Amerika kiest dus voor de weg van de minste weerstand. De overeenkomst met de jaren zeventig is frappant. Ook toen had Amerika te maken met een overwaardering van de beurs, een zwakke economische groei en… een oorlog. Amerika verkiest een fikse waardedaling van de dollar boven een zware correctie van de beurs. Maar voor een land dat 70% van de mondiale spaartegoeden aantrekt, betekent dit het openen van de doos van Pandora. Net zoals de oorlog tegen de as van het kwaad, is het verre van zeker dat ook hier de oplossing beter zal zijn dan het oorspronkelijke (economische) kwaad.

Geert Noels [{ssquf}]

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

De Amerikaanse inflatie kan naar het einde van dit jaar oplopen tot 3% en meer. Omdat de economische groei niet denderend zal zijn, zal een nieuw woord in de hitparade van de gebruikte economietermen opduiken: stagflatie.