Kijk uit met wat je wenst, want je wens zou wel eens in vervulling kunnen gaan. Academici klagen steen en been dat ze te weinig impact hebben. Politici luisteren liever naar wereldvreemde ideologieën, holle praatjes of vleiende leden van hun hofhouding. Ze zouden beter luisteren naar academici.
Dat is nu net wat gebeurd is met twee topeconomen van Harvard. De politici hebben hun studie ernstig genomen. Rogoff en Reinhart hadden aangetoond dat bij een hoge schuldgraad in een land, de economische groei negatief is. En omdat in een moderne omgeving economische groei superheilig is, lag de conclusie voor de hand. De schuldgraad moet naar beneden. Beleidsmakers aller landen hebben gretig geluisterd naar dit voorschrift. De Republikeinen, bondskanselier Angela Merkel en haar adviseurs, het IMF, iedereen vocht om de beste leerling van de besparingsklas te zijn. Landen als Griekenland en Spanje moesten door de zure appel heen, want zonder draconische besparingen zouden deze landen nooit meer het clubje van de landen met gezonde groei kunnen vervoegen.
Dat klinkt aannemelijk. Maar het is niet omdat iets aannemelijk klinkt, dat het daarom waar is. Het klinkt aannemelijk dat veel water drinken het lichaam zuivert en er zijn hele industrieën gevestigd op dit aannemelijke principe. Maar het is vooral de lever die onze chemische huishouding regelt, en er is bitter weinig bewijs dat het drinken van water het lichaam reinigt of zuivert of detoxiceert.
En daar had je dan die onweerlegbare studie over de hoge schulden/lage groei. Tot een doctoraatsstudent de gegevens opvroeg, ze nakeek, en vaststelde dat de gegevensmatrix niet klopte. De berekeningen waren fout. O ironie, de auteurs hadden waarschijnlijk ongewild, maar o zo toevallig, België niet opgenomen in hun finale berekeningen, en laat dat nu net een land zijn met behoorlijk veel schulden, maar toch ook nog redelijke economische groei. En bij Nieuw-Zeeland hadden ze toevallig alleen het jaar met een grote negatieve groei genoteerd. Kortom, de eminente professoren hadden er een zootje van gemaakt. En zoals o zo vaak en toevallig in de wetenschap, werden de resultaten die mooi in het kraam van de auteurs pasten, en die te mooi waren om waar te zijn netjes gepubliceerd.
Hier heeft de wetenschap gefaald zoals ze vaak faalt, maar waar we tot op heden veel te weinig aandacht aan besteed hebben. Het artikel was toch peer reviewed? Sliepen de reviewers? Konden zij niet doen wat de student wel kon? Namelijk de data opvragen en even controleren? Meer nog, hebben die professoren geen assistenten aan wie ze kunnen vragen hun gegevens drie keer na te kijken? Het antwoord ken ik: neen, dit soort assistenten hebben die professoren niet. Ze hebben superambitieuze PhD-studenten, voor wie het uiteraard te min is om dwaze berekeningen te repliceren. Want wetenschappelijke artikels lijken wat op waspoeders: ze moeten nieuw zijn, anders, verrijkt. Het is louter toevallig dat een student in het kader van een opleiding die levensnoodzakelijke controles uitvoert.
De wetenschap heeft zwaar gefaald, maar gelukkig niet helemaal. De student vraagt de data en krijgt ze. Rogoff en Reinhart bewijzen dat ze echte academici zijn. Academici delen hun inzichten en te gepasten tijde ook hun gegevens, en dat allemaal gratis. Het is alleen als je de academici gaat inhuren voor advies, dat de kassa mag rinkelen. Het boeiende is wel dat zodra een professor consultant begint te spelen, hij de wetenschap verlaat. Hij blijft wel wetenschapper, maar zijn activiteit is niet wetenschappelijk meer. In mijn vakgebied zijn er consultants die gewoon weigeren de gegevens van het doctoraat te delen. Want ze bouwen er een business mee uit. Dat is hun goed recht, maar ze gedragen zich niet als academici. Maar ze pronken wel met hun titel en hun ‘wetenschappelijke’ benadering.
De empirische basis van het onderzoek over de relatie schuldgraad-groei is dus onderuitgehaald. Er schiet bijna niets van over. Maar de auteurs blijven wel in dat verband geloven. Dat is mooi en het bewijst dat professoren ook maar gewone mensen zijn.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Wetenschappelijke artikels lijken wat op waspoeders: ze moeten nieuw zijn, anders, verrijkt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier