Als de rust terugkeert

De eerste helft van 2002 zal worden besteed aan toekijken, afwachten en kennis vergaren. In de tweede helft breekt er echter een langdurige en moeilijke periode aan.

Hoop op synchroon herstel

Het licht dat de markten in de verte hopen te zien, is dat van een zeker, positief en duurzaam herstel van de belangrijkste economieën. Omdat we in een synchroon optredende recessie zijn beland, is de hoop nu gevestigd op een synchroon optredend herstel. Als eenmaal de overtuiging bestaat dat er van een herstel kan worden uitgegaan, zal het getob over ‘het dieper dan verwachte dal’ ophouden en zal de aandacht erop gericht zijn om weer uit het dal omhoog te klauteren.

Als eenmaal de vraag is beantwoord wanneer het herstel zich zal voordoen, dient de vraag zich aan wat voor soort herstel dat zal zijn. Het draait om het antwoord op de vraag of we ons in de beginfase van een nieuwe periode van voorspoed bevinden, zoals in de jaren negentig, of dat we afgaan op een paar jaar van enigszins teleurstellende groei, zij het zonder inflatie van betekenis. Er moet vanuit de markten een antwoord komen op de vraag of de explosie van nieuwe uitgaven naar aanleiding van 11 september een periode van langdurige groei ondersteunt of dat het die _ hoe noodzakelijk die uitgaven ook zijn _ ondermijnt.

De markten moeten met een of andere conclusie komen naar aanleiding van de verschillende antwoorden op de crisis van Alan Greenspan, Wim Duisenberg en andere directeuren van centrale banken. En dat oordeel wordt bemoeilijkt door de lijfelijke en niet alleen de theoretische aanwezigheid van de euro. Bovendien moeten de markten eerst proberen te begrijpen wat de consument beweegt: keren de Amerikanen terug naar hun forse uitgavenpatroon en wat zou de Japanners en de Duitsers ertoe kunnen bewegen de teugels te laten vieren?

De verwachting is dat de markten tegen het einde van 2002 het vertrouwen hebben aangaande de duurzaamheid van het herstel, maar dat ze minder zeker zijn over de langetermijngroei van de wereldeconomie. Wellicht zal het jaar in twee delen uiteenvallen. De eerste helft zal worden besteed aan toekijken, afwachten en kennis vergaren. De beurzen zullen hun eerste echte beoordeling over de euro geven. En wat nog belangrijker is: de Europese consumenten zullen dat ook doen. De verwachting is dat de eerste paar maanden nerveus en lastig zullen zijn.

De tweede helft van het jaar zal er anders uitzien. Dan breekt er een langdurige en moeilijke periode aan. De markten zullen een zeker gevoel ontwikkelen voor de antwoorden op de vragen die hierboven zijn aangegeven. Als er een oplossing is gevonden voor belangen die verband houden met persoonlijke en nationale veiligheid, dan beginnen de consumenten hun kalmte te herwinnen. Verwacht echter niet dat zij in een opgewekte stemming verkeren voordat ze wat meer zekerheid over hun baan hebben. Wanneer regeringen terughoudend zijn in hun uitgaven en deze noodtoestand niet gebruiken om zichzelf te overbelasten, dan is er ruimte voor een duurzaam klimaat van weldadig lage inflatiecijfers en een lage rentevoet. Als de vraag herstelt, zullen de afgeslankte bedrijven een herstel aankondigen. Als regeringen of centrale banken geen ernstige beleidsfouten begaan, zal de wereld er heel wat zonniger gaan uitzien. Zelfs de trieste Japanse markt zou een vrolijker aanblik kunnen geven.

Beterschap in Japan

De aandelenmarkt is afhankelijk van een heleboel voorwaarden. We kunnen voorzichtig hopen _ niet meer dan dat _ dat de aandelenmarkten zich eind 2002 over de gehele linie enigszins hebben hersteld van de verliezen van 2000 en 2001 en een stevige basis hebben om verder te gaan. Maar dat betekent nog niet dat we van twee verloren jaren moeten spreken. Het waren twee jaar waaruit we lering moeten trekken. De verwachting is dat het met de Amerikaanse en Britse aandelenmarkten beter zal gaan, evenals met de inkomsten. De verwachting is ook dat de Europese aandelen het succes (of de mislukking) van de euro zullen weerspiegelen. En ten slotte valt er ook een beter jaar te verwachten voor de investeerders in Japan.

Wat obligaties betreft, gaat het om de vraag of regeringen vinden dat zij een vrijbrief hebben om geld uit te geven. De markt zal enigszins toenemende begrotingstekorten te zien geven _ dit is een periode waarin de wereld behoefte heeft aan stabiele, vast in het zadel zittende nationale overheden _ maar als de markt het gevoel heeft dat haar vertrouwen geschonden wordt, dan zal dat een stijging van de lange rente te zien geven. Als de beleggers het idee hebben dat de wereld voorlopig nog wel zal blijven draaien, dan valt te verwachten dat de marges zullen afnemen. Zowel junk bonds als de schulden van markten in opkomst zullen op een groter vertrouwen mogen rekenen. Obligaties worden steeds meer als aandelen gezien, zodat beleggers zich niet hoeven te verlaten op officiële achteruitkijkspiegels om de kredietwaardigheid te bepalen. Een paar grote kansen voor beleggers zullen in 2002 op obligaties betrekking hebben.

Wat doet de euro?

En valuta’s? De eerste belangrijke beslissing betreft een nadere analyse over de werkelijke waarde van de euro. Dat is een Europese beslissing, die in eerste instantie wordt genomen door Europese burgers en die gaat over de vraag of dit een munt is om te sparen of uit te geven. Dit is van invloed op het Europese herstel. Maar op de lange termijn is dit een beslissing voor burgers in de hele wereld: heeft Europa een echte concurrent geschapen voor de dollar of is het een munt die de Europese economieën eerder zal verzwakken dan versterken? Als die beslissingen in de eerste maanden van 2002 goed verlopen, dan is er een brede pariteit tussen de dollar en de euro te verwachten. Zo niet, dan zijn alle weddenschappen van de baan.

De dollar zal in voldoende mate stabiel blijven. Niet himmelhoch jauchzend, maar ook niet zum Tode betrübt. De yen zal in de eerste zes maanden van 2002 wegzakken, maar zich in de tweede helft van het jaar herstellen. Het Britse pond zal zich gedragen zoals gewoonlijk: meestal zal het zich voordoen als de Europese dollar en de beweging van de Amerikaanse munt weerspiegelen, en soms zal het pond zich opwerpen als de Atlantische euro en volgens de Europese munt bewegen.

Kortom, 2002 moet een rustiger jaar worden voor de financiële wereldmarkten, een jaar om alles weer op z’n plaats te krijgen, een jaar om het gezond verstand te laten spreken. En dat werd tijd ook.

Hamish McRae

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van The Independent.

[2002]

De schuldenlasten voor het Amerikaanse bedrijfsleven bereiken een recordhoogte.

[2002]

De Europese aandelen zullen het succes of de mislukking van de euro weerspiegelen.