Als de federale regering niet meer werkt

De politieke impasse lijkt totaal. Ondanks de maandenlange onderhandelingen staan we ver van de vorming van een federale regering. De verantwoordelijkheid ligt niet bij één persoon of partij. Om akkoorden af te sluiten, moet je minstens met twee zijn, om ruzie te maken ook. Dat alles maakt de zaak niet van de man in de straat. Hij stelt vast dat er federaal een totale standstill is.

We kunnen veel mogelijkheden formuleren om tot een oplossing te komen. Er is één vraag die ons echt verontrust: wat als geen van deze alternatieven ons naar een stabiele federale regering leidt?

Je kunt natuurlijk stellen dat een noodregering, een overbruggingsregering of welke regering dan ook in politiek moeilijke tijden wel een parlementaire meerderheid kan vinden om België te besturen. Een oplossing is dat niet omdat vroeg of laat, en dat gaat sneller dan je kunt vermoeden, de discussie weer moet worden gevoerd.

Nieuwe verkiezingen bieden evenmin soelaas, enkele onderhandelaars kunnen worden vervangen, maar de problematiek blijft fundamenteel dezelfde. Op basis van de partijprogramma’s en de persberichten over wat er bij de onderhandelaars op tafel ligt, kun je perfect voorspellen dat zelfs als de onderhandelaars een akkoord afsluiten, dit de kiemen draagt van een volgende onderhandelingsronde. Hiervan kan je zonder moeite stellen dat ze nog moeilijker en dus nog langer zullen duren dan wat we vandaag meemaken.

Blijven onderhandelen om punten en komma’s te wijzigen in de bestaande wetten die de bevoegdheden van de regio’s bepalen, gaat dan ook samen met het betonneren van de conflicten tussen de regio’s. Vroeg of laat neemt dat een fatale wending. De Vlaamse regering moet zich hierop voorbereiden. Niets wijst erop dat dit vandaag het geval zou zijn. Het is duidelijk dat het bij dit voorstel gaat om een verdedigende houding en niet als een daad van agressie tegenover Wallonië. Het zou trouwens aangewezen zijn dat Wallonië een gelijkaardige werkwijze volgt.

Een, wellicht extreme, illustratie is de belastingheffing. Ieder jaar moet het parlement de federale overheid de toelating geven om belastingen te heffen. Het is niet ondenkbaar dat bij aanslepende moeilijkheden het parlement er niet toe komt om een toelating te geven. Hetzelfde kan trouwens ook het geval zijn voor de uitgaven. Concreet zou dit resulteren in een volledige blokkering van de werking van de federale overheid.

Het zou totaal misplaatst zijn om uit de recente positieve evolutie van het overheidstekort te concluderen dat er van de blokkering van de federale regering geen negatieve impact uitgaat. De redenering dat een regering in lopende zaken goed is voor de openbare financiën omdat ze geen dure nieuwe initiatieven ontplooit, loopt volledig mank. Het gaat hier om een onhoudbare toestand: ‘niet beslissen’ is geen synoniem voor ‘nooit beslissen’, wel voor ‘later beslissen’. De budgettaire meevallers zijn dus in grote mate tijdelijk, want ooit verzwaren de uitgestelde beslissingen het budget.

De Vlaamse regering moet alle noodzakelijke maatregelen nemen om de goede werking van Vlaanderen te verzekeren als de federale overheid, om welke reden dan ook, niet langer op een ordentelijke wijze kan functioneren. De waarschijnlijkheid van zo’n situatie is wellicht beperkt, maar hierop niet voorbereid zijn, zou een echte catastrofe voor Vlaanderen betekenen. Het zou trouwens ook dom zijn. Op vele zwarte zwanen kun je jou niet voorbereiden, op voorspelbare catastrofale gebeurtenissen wel en dit mogen inwoners van hun vooruitziende beleidsvoerders eisen.

Jef Vuchelen, Professor economie aan de VUB

Jef Vuchelen

‘Niet beslissen’ is geen synoniem voor ‘nooit beslissen’, wel voor ‘later beslissen’.