ALLES WORDT FACEBOOK

Dertig minuten. Meer heeft Mark Zuckerberg in zijn bekende grijze T-shirt en Nikes niet nodig voor zijn tienjarenplan. Zijn doel: het internet omvormen tot een Facebook-ecosysteem. Facebook wil een alles-in-éénplatform worden waar je niet meer weg wil of zelfs moet. De oprichter en CEO van Facebook belooft het domein vol te bouwen met futuristische attracties die gebruikers binnen de poorten houden, maar ook bedrijven lokken.

Op een dinsdagochtend in april breekt heel voorzichtig de zon door in San Francisco als grote groepen mannen van tussen de twintig en dertig luidruchtig de oude militaire basis oplopen. Uit de boxen schalt over het hele terrein opgewonden housemuziek. De oude vliegtuighangars worden verlicht met futuristische bewegende tl-lampen in alle kleuren. Nee, dit zijn geen jongeren op weg naar een muziekfestival. Het zijn duizenden softwareontwikkelaars, journalisten en een handvol analisten van Wall Street die zenuwachtig zijn over het evenement dat ze komen bezoeken. Dit is F8, de jaarlijkse conferentie van Facebook die nu voor de negende keer wordt gehouden.

Hier presenteert Zuckerberg de nieuwste snufjes uit de stal van het grootste communicatieplatform ter wereld: chatrobots, live video, slimme fotografie, kunstmatige intelligentie en virtual reality (VR). Het komt allemaal langs. De langste rijen staan voor de stand van de maker van virtualrealitybrillen Oculus. De start-up werd vorig jaar overgenomen voor 2 miljard dollar. De CEO van Facebook wil steeds meer digitale elementen mixen met de realiteit. “Virtual reality heeft de potentie om het meest sociale platform te worden”, zegt Zuckerberg. “Fysiek ben je ver van elkaar, maar het voelt alsof je heel dicht bij elkaar bent. Dat gevoel krijg je nergens anders.”

360 graden

Mike Schroepfer, chief technology officer van Facebook, laat het publiek meekijken met zijn virtuele ontmoeting in Londen, die hij met een VR-selfiestick vereeuwigt op een foto voor het sociale netwerk. Schroepfer legt de nadruk op twee nieuwe consumentenproducten die Facebook onlangs heeft geïntroduceerd: een 360 gradenvideocamera en de Oculus Rift-bril. De VR-camera is een doos met zeventien kleinere camera’s erin, waarmee je 360 gradenopnamen kunt maken. Facebook heeft het ontwerp beschikbaar gesteld voor softwareontwikkelaars. De Oculus Rift-bril is sinds kort verkrijgbaar in Europa, maar Facebook ondervindt vertraging bij de levering. Daverend applaus krijgt Zuckerberg als hij de zaal kan melden dat voor elke bezoeker een bril is klaargelegd bij de uitgang. Zuckerberg ziet virtual reality als de computer van de toekomst. “Hoewel het nog jaren zal duren, geloof ik er ook heilig in”, zegt Patrick van Hoof, de Nederlandse director productinnovatie bij het Amerikaanse Huge, een adviesbureau voor de digitale wereld. “Zelf zie ik echter op termijn vooral waarde in een combinatie van virtual reality en augmented reality, waarmee je digitale toevoegingen aan de echte wereld kunt zien en gebruiken. Wij experimenteren daar bij Huge ook al mee, om te zien hoe dit bijvoorbeeld de woon-, werk- en transportomgeving zal veranderen.”

Nieuw, nieuwer, nieuwst

Facebook beleeft een bijzondere periode in zijn toch al opmerkelijke bestaan. Zuckerberg is momenteel de populairste topman in de technologiesector, vóór Tim Cook (Apple) en Jeff Bezos (Amazon). Hij vormde het saaie jaarboek van Harvard om tot een sociaal medium dat de hele wereld omvat. Vervolgens voegde Zuckerberg daar haast geruisloos een mobiele applicatie aan toe. De app werd steeds mooier aangekleed met allerlei functionaliteiten. Onlangs is de Facebook-app afgesplitst van de Messenger-app.

Terwijl beleggers ten tijde van de zwakke beursgang van Facebook in 2012 nog twijfelden over het verdienmodel, heeft Facebook nu samen met Google haast de volledige digitale-advertentiemarkt naar zich toe getrokken. De verdiende miljarden kan Facebook inzetten voor geografische expansie en de ontwikkeling van nieuwe producten. Liefst 30 procent van de miljardenomzet gaat naar productinnovatie. Beleggers kunnen dat waarderen. De beurskoers van Facebook schommelt rond het recordniveau. Facebook is nu op de beurs meer waard dan het Amerikaanse icoon General Electric, dat zijn wortels heeft in 1892.

Gebruikers zijn ontwikkelaars

Onder dit gesternte komt Zuckerberg op vijftig kilometer afstand van het hoofdkantoor zijn softwareontwikkelaars toespreken in San Francisco. Voor de poorten van de oude militaire basis Fort Mason staan twee goedgebekte Amerikaans twintigers flesjes uit te delen met ‘hersenvitaminen’. Het blijkt een opkikkerend drankje te zijn in een kleurige, futuristische verpakking. Op het etiket staat Neutonic. “Goed schudden en snel opdrinken”, raadt een van de promotors aan. “Het is goed voor je hersenen.” Meteen ontspint zich een discussie of het menselijke brein nog wel nodig is met alle robotisering en de omarming van kunstmatige intelligentie door bedrijven als Facebook.

Het antwoord is ja. Facebook erkent op het congres volmondig dat het lang niet al het werk zelf doet. Zuckerberg meldt dat het in tien jaar tijd voor 9,5 miljard dollar diensten van softwareontwikkelaars heeft afgenomen. Deze dienstverlening is vorig jaar met 40 procent gegroeid, wat op luid gejuich wordt onthaald. Facebook leunt eigenlijk al sinds de oprichting vooral op de mensen uit het sociale netwerk. De input van gebruikers is de kurk waarop Facebook drijft. Zijn gebruikers delen gewillig allerlei persoonlijke data met Facebook. Ze leveren het gratis aan. Ze ‘liken’ welke producten, merken en evenementen ze waarderen en straks komen daar nog waardevolle data over het koopgedrag van honderden miljoenen gebruikers bij. Een droom voor bedrijven die gericht reclame willen maken.

Virtuele hangplekken

Ook voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie leveren gebruikers belangrijke input. Een van de acquisities van Facebook is de start-up Wit.Ai, een platform dat spraakherkenning doet voor apparaten in de auto en op het lichaam. Voor de pioniersactiviteiten in kunstmatige intelligentie heeft Facebook mensen van vlees en bloed aangesteld. Zij moeten helpen om de nieuwe virtuele assistent ‘M’ zo goed mogelijk te laten functioneren. Het klinkt als toekomstmuziek, maar dat is het niet. M wordt getest door 10.000 mensen in San Francisco. Zuckerberg heeft grootse commerciële plannen voor M in zijn afgesplitste berichtendienst Messenger met 900 miljoen gebruikers.

In Zuckerbergs strategie staan berichtendiensten centraal. Dat is niet zo gek. Bedrijven kijken er gretig naar. Het zijn feitelijk hangplekken voor honderden miljoenen jongeren uit alle delen van de wereld. Het idee is dat gebruikers en bedrijven voortaan (deels via robots en de halve robots achter M) met elkaar praten op de berichtendienst en vooral zaken doen met elkaar. Denk aan het bestellen van bloemen, pizza’s en taxi’s en het opvragen van nieuws en inchecken voor een vakantievlucht. De zogenoemde chatbots worden straks mogelijk ook ingezet op WhatsApp (990 miljoen gebruikers) en Instagram (400 miljoen), beide eigendom van Facebook. Voor beleggers is het interessant dat Facebook met commissies en betaalsystemen een heel nieuwe inkomstenbron kan aanboren. Het bredere strategische verhaal is dat Facebook gebruikers probeert weg te lokken uit de machtige smartphoneplatforms van Google en Apple.

Facebook investeert in de diepte maar verliest de breedte niet uit het oog. Het zet vol in op geografische uitbreiding. Meer dan de helft van de zeven miljard bewoners op de aarde is nog niet verbonden met het internet. Om Azië en Afrika beter te bedienen, is Facebook bezig met het leveren van basisdiensten en verbindingen via onbemande vliegtuigen en satellieten. In India stuit dat op bezwaren, maar daar zwijgt Zuckerberg in alle talen over.

In San Francisco laat Zuckerberg een drone binnenvliegen. Op een zeker moment heeft de internetondernemer zelfs een vliegtuigmotor in de hand. Facebook heeft een geheime fabriek waar het onbemande vliegtuigjes bouwt die moeten helpen het achtergestelde deel van de wereld aan internet te helpen. Zuckerberg spat van het zelfvertrouwen over de toekomst. Dat is zijn rol als CEO en techno-evangelist. In de realiteit blijft zijn scenario misschien een wensdroom. Zuckerberg zegt het zelf soms ook niet te kunnen geloven. “Als je me twaalf jaar geleden had verteld dat ik op een dag met Facebook een vliegtuig zou bouwen, had ik je voor gek verklaard.”

GERBEN VAN DER MAREL IN SAN FRANCISCO

Facebook heeft, samen met Google, haast de volledige digitale-advertentiemarkt naar zich toe getrokken.

Berichtendiensten als Messenger of Whatsapp zijn feitelijk hangplekken voor honderden miljoenen jongeren uit alle delen van de wereld.

De input van gebruikers is de kurk waarop Facebook drijft.